The Relationship of the Turkish Army with Capital and the Transformation of the Military-Politics Relations

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 29, 15 - 29, 08.07.2021

Abdullah Köktürk

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.908922

Öz

Turkey has experienced four “successful” military interventions in the last 60 years. The military took over in two interventions while in the other two attempts the governments were toppled. The country also experienced three failed military interventions, if we count the July 15th coup attempt and Colonel Talat Aydemir’s coup attempts. Turkish Armed Forces has become an important actor in Turkish politics through military interventions. The military’s political presence also over-flows to the economical life in Turkey. This study discourses the relations between the Turkish military and the capital. Therefore, the study cites the managements of various military companies that include Military’s Pension Fund. This study addresses to the relations between the Turkish military and the capital. Therefore, the study reviews the managements of various military companies that include Military’s Pension Fund. The paper examines the relation of Turkish Armed Forces with the Turkish politics through the weight of military to civilian personnel in the management of these companies.

Anahtar Kelimeler

Turkish Armed Forces, Military Intervention, Capital, Military-Poliitics Relations, Military’s Pension Fund

Türk Ordusunun Sermaye ile İlişkisi ve Ordu-Siyaset İlişkisinin Dönüşümü

Öz

Türkiye son altmış yıl içinde ikisinde askerlerin yönetime el koyduğu, ikisinde ise iktidarın değiştiği dört ‘başarılı’ askeri müdahale yaşamıştır. Bunlara, Albay Talat Aydemir’in müdahale girişimleri ve 15 Temmuz kalkışması da dâhil edilirse, ülke üç başarısız askeri müdahale girişimine sahne olmuştur. Türk Silahlı Kuvvetleri askeri müdahaleler aracılığıyla Türk siyasi yaşamında etkili bir karakter olmayı başarmıştır. Ordunun siyasi hayattaki nüfuzu ekonomik hayatta da karşımıza çık-maktadır. Bu çalışmada Türk ordusu ve sermaye arasındaki ilişki siyasi süreçler dâhilinde ele alınılmıştır. Bu bağlamda çalışmada Türk ordusu ve sermaye arasındaki ilişkiye Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) ve diğer askeri vakıf şirketleri yönetim kurulları üzerinden bakılmıştır. Bu şirketlerdeki yönetim kurullarındaki emekli üst rütbeli subayların dağılımı ve asker/sivil oranlarındaki değişme üzerinden Türk Silahlı Kuvvetleri ve siyaset ilişkisi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Silahlı Kuvvetleri, Askeri Müdahale, Sermaye, Ordu Siyaset İlişkisi, Ordu Yardımlaşma Kurumu

Kaynakça

• Akça, İsmet. “Kolektif Bir Sermayedar Olarak Türk Silahlı Kuvvetleri”. Bir Zümre, Bir Parti, Türkiye’de Ordu, Birikim’den Seçmeler: 2. Der., Ahmet İnsel ve Ali Bayramoğlu. İstanbul: Birikim Yayınları, 2004: 225-269.
• Akça, İsmet. “Ordu, Devlet ve Sınıflar: 27 Mayıs 1960 Darbesi Örneği Üzerinden Alternatif Bir Okuma Denemesi”. Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti. Der., Evren Balta Paker ve İsmet Akça. İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010: 351-406.
• Avcıoğlu, Doğan. Türkiye’nin Düzeni, 1. Kitap. İstanbul: Tekin Yayınevi, 11. bs., 1977.
• Çelik, Bülent. “Yeniçerilerin Esnaflaşmasında Orducu Görevinin Rolüne Dair Bazı Tespitler”. Belgi Dergisi. 2/18 (2019): 1683-1700.
• “Genel Kurul Kararları”. OYAK Dergisi. 131 (2016).
• “Genel Kurul Kararları”. OYAK, 57’nci Olağan Genel Kurul Bülteni. (2017).
• “Genel Kurul Kararları”. OYAK, 58’nci Olağan Genel Kurul Bülteni. (2018).
• Gevgilili, Ali. Yükseliş ve Düşüş. İstanbul: Altın Kitaplar, 1981.
• Hale, William. Türkiye’de Ordu ve Siyaset. Çev., Ahmet Fethi. İstanbul: Hil Yayınları, 1996.
• Jessop, Bob. “Accumulation Strategies, State Forms, and Hegemonic Projects”. Kapitalistate. 10/11 (1983): 89-112.
• Köktürk, Abdullah. “Militarizmin Öteki Yüzü: Askeri Şirketler”. Ayrıntı Dergisi. 31 (2019): 82-91.
• Köktürk, Abdullah. Türkiye’de Ordu ve Sermaye İlişkisi. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2. bs., 2019.
• Köktürk, Abdullah. “Türkiye’de İktidar Bloğu’nun Değişim ve Dönüşümleri”, ICHES Uluslararası İnsani Bilimler ve Eğitim Bilimleri Kongresi Tam Metin Kitabı. Elazığ: Asos Yayınevi, 2019: 693-706.
• Küçükömer, İdris. Düzenin Yabancılaşması. İstanbul: Bağlam Yayınları, 2002.
• “Ordu Yardımlaşma Kurumu Kanunu”. Resmi Gazete, sayı 10702, 9 Ocak 1961. Erişim 21 Mart 2021. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10702.pdf.
• “OYAK Gıda Sektörünün Öncü Şirketi Sagra’yı Satın Aldı”. Hürriyet Gazetesi. Erişim 29 Mart 2021. https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/oyak-gida-sektorunun-oncu-sirketi-sagrayi-satin-aldi-41774410.
• Özer, M. Halis, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Millî Tüccar Oluşturma Çabalarında İş Bankası’nın Rolü”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 69/2 (2014): 351-377.
• Parla, Taha. “Türkiye’de Merkantilist Militarizm (1960-1998)”. Bir Zümre, Bir Parti, Türkiye’de Ordu, Birikim’den Seçmeler: 2. Der., Ahmet İnsel ve Ali Bayramoğlu. İstanbul: Birikim Yayınları, (2004): 201-223.
• Savran, Sungur. “1960, 1971, 1980 Toplumsal Mücadeleler, Askeri Müdahaleler”. 11. Tez Kitap Dizini, 6, İstanbul: Uluslararası Yayıncılık. 1987: 132-168.
• Şener, Abdüllatif. “İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin İktisadi ve Mali Politikaları”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 8/1 (1990): 203-232.
• “Şirket Bilgileri”. Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi. Erişim 15 Mart, 2021. http://www.ticaretsicil.gov.tr.
• “TSKGV Şirketler Grubu”. TSK Güçlendirme Vakfı Dergisi. (2014).
• “TSK İç Hizmet Kanunu”. Erişim 26 Mart, 2021. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.4.211.pdf.
• “Tüm Şirketler”. Kamuyu Aydınlatma Platformu. Erişim 26 Mart, 2021. http://kap.gov.tr/sirketler/islem-goren-sirketler/tum-sirketler.aspx.
• Weber, Max. Sosyoloji Yazıları. Çev., Taha Parla. İstanbul: Deniz Yayınları, 2008.