27 Mayısçı Subaylar Ekseninde Türkiye'de Askeri Darbelerin "Siyasal Kültür" Boyutu

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 38, 29 - 45, 01.07.2024

Cengiz Sunay

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1460186

Öz

Toplumsal kültürün siyasal kültürün şekillenmesindeki belirleyiciliği biliniyor. Burada, Türk toplumsal kültürünün etkilediği Türk siyasal kültürünün bir alt kültür grubu olarak tanımlanabilecek olan; subayların edindiği siyasal kültür, 27 Mayıs darbesini gerçekleştiren subaylar ekseninde ele alınmaktadır. 27 Mayıs darbesini gerçekleştiren subay grubu, sadece Milli Birlik Komitesi üyesi olanları değil, komite üyesi olmasa da darbede öncü roller oynayan diğerlerini de kapsamaktadır. Burada, darbe yapma yönündeki siyasal eğilimleri besleyen ve kuvveden fiile geçiren, edinilmiş bir siyasal kültür grubu olarak, 27 Mayısçılar çözümlenmeye; darbeye iştirak etmiş subaylarda gözlenen, ortak duyuş, düşünüş ve bu çerçevede beliren teşhisin özellikleri ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Subaylar, mesleki işlevsellikleri bakımından toplumsal konumlarını nasıl algıladıkları; siyasal iktidar tarafından alınan siyasal kararlar karşısında hissettikleriyle, din ve siyaset ilişkisine atfettikleri değerler etrafında incelendi.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Siyasal Kültür, Subay, 27 Mayıs Darbesi, Milli Birlik Komitesi

Etik Beyan

Yüklediğim metin; derginizin konu başlığı esas alınarak ve sadece bu dergi için hazırlanmış olup, lisansüstü tezlerimden veya önceki çalışmalarımdan esinlenilerek üretilmemiştir.

The Political Culture Dimension of the Putschist Tendency: The Axis of May 27 Officers

Öz

The influence of social culture on the formation of political culture is widely recognized. The present analysis focuses on the political culture assimilated by military officers, who can be characterized as a subcultural cohort within Turkish political culture that is shaped by Turkish social culture. This examination is conducted within the context of the officers involved in the May 27 coup d'état. The group responsible for orchestrating the May 27 coup encompasses individuals who were affiliated with the National Unity Committee, as well as those who were not appointed to the committee but gained recognition for their leadership in facilitating the coup. This analysis aims to examine the May 27th Mayors as a collective of individuals who have acquired political culture, which has fostered and manifested political inclinations towards a coup d'état. Additionally, it seeks to uncover the shared sentiments, thought processes, and diagnoses that have emerged within this framework among the officers involved in the coup. The analysis focuses on the officers' perception of their social standing in relation to their professional functioning, their emotional responses to political decisions made by the political power, and the values they ascribed to the interplay between religion and politics.

Anahtar Kelimeler

Culture, Political Culture, Officers, May 27 Coup, National Unity Committee

Kaynakça

• Alkan, R. (2022). Türk ordusunda son alman general: Hilmar Von Mittelberger. Timaş.
• Almond, G. A. & Verba, S. (1989). The civic culture: Political attitudes and democracy in five nations. Sage Publications.
• Altay, F. (1970). 10 yıl savaş ve sonrası (1912-1922). İnsel.
• Arar, İ. (1968). Hükümet programları 1920-1965. Burçak.
• Arcayürek, C. (1985). Demokrasinin ilk yılları 1947-1951. Bilgi.
• Atalay, O. (2022). Türk'e tapmak. İletişim.
• Avcı, A. (1963). Türkiye’de askeri yüksek okullar tarihçesi. Genelkurmay Basımevi.
• Aydemir, T. (2010). Hatıratım. YKY.
• Aytekin, E. (1967). İhtilâl çıkmazı. Dünya.
• Batur, M. (1985). Anılar ve görüşler. Milliyet.
• Besalel, Y. (2000). Yahudi tarihi. Üniversal.
• Birand, M. A. (1989). Emret komutanım. Milliyet.
• Bozdemir, M. (1982). Türk ordusunun tarihsel kaynakları. AÜSBF.
• Çam, E. (1977). Siyaset bilimi. Der.
• Çelikoğlu, A. (2017). Bir darbeci subayın anıları. YKY.
• Daver, B. (1993). Siyaset bilimine giriş. Siyasal.
• Doğan, Y. (1985). Dar sokakta siyaset. Tekin.
• Duverger, M. (1965). Diktatörlük üstüne. B. Tanör (Çev.). Dönem.
• Duverger, M. (1974). Siyasi partiler. E. Özbudun (Çev.). Bilgi.
• Er, A. (2007). Hatıralarım ve hayatım. Pamuk.
• Erkanlı, O. (1973). Anılar… Sorunlar… Sorumlular. Baha.
• Erkanlı, O. (1987). Askeri demokrasi. Güneş.
• Esengin, K. (1978). 27 Mayıs ve ordudaki kıyımlar. Su.
• Esin, N. (2005). Devrim ve demokrasi. Doğan.
• Finer, S. E. (1969). The man on horseback: The role of the military in politics. Alden & Mowbray Ltd at the Alden Press.
• Frey, F. W. (1965). The Turkish political elite. The M. I. T. Press.
• Güryay, T. (1971). Bir iktidar yargılanıyor. Cem.
• Güvenç, B. (1979). İnsan ve kültür. Remzi.
• Handcock, M. D. (2003). Politics in Europe. Chatham House Publishers.
• Harrison, L. E. (2000). İçinde Promoting progressive cultural change. L. E. Harrison & S. P. Huntington (Der.), Culturel matters: How values shape human progress (ss. 296-307). Basic Books Group.
• Huntington, S. P. (1968). Political order in changing societies. Yale University Press.
• Huntington, S. P. (2007). Asker ve devlet. K. U. Kızılaslan (Çev.). Salyangoz.
• Huntington, S. P. (2015). Medeniyetler çatışması. M. Turhan ve Y. Z. Cem Soydemir (Çev.). Okuyan Us.
• Huntington, S. P. ve Domínguez, J. I. (1975). Siyasal gelişme. E. Özbudun (Çev.). Siyasi İlimler Derneği.
• İmer, K. (1990). Dil ve toplum. Gündoğan Yayınları.
• Jäschke, G. (1972). Yeni Türkiye’de İslâmlık. H. Örs (Çev.). Bilgi.
• Johnson, P. (2001). Yahudi tarihi. F. Orman (Çev.). Pozitif
• Kapani, M. (1992). Politika bilimine giriş. Bilgi.
• Kaplan, İ. (1989). Türkiye’de milli eğitim ideolojisi. İletişim.
• Kaplan, M. (2019). Devrim anıları. Scala.
• Karaman, S. (2000). Ulusal devlet ulusal ordu. İşçi Partisi.
• Karavelioğlu, K. (2007). Bir devrim iki darbe. Gürer.
• Keyder, Ç. (2014). Türkiye’de devlet ve sınıflar. S. Tekay (Çev.). İletişim.
• Kışlalı, A. T. (1992). Siyaset bilimi. İmge Kitabevi.
• Koçaş, S. (1977a). Atatürk’ten 12 Mart’a: Atatürk’ten 27 Mayıs’a, (Anılar 1. Cilt). Tomurcuk.
• Koçaş, S. (1977b). Atatürk’ten 12 Mart’a: 27 Mayıs, (Anılar 2. Cilt). Tomurcuk.
• Koçaş, S. (1977c). Atatürk’ten 12 Mart’a: 27 Mayıs’tan İkinci Cumhuriyet’e, (Anılar 3. Cilt). Tomurcuk.
• Koçaş, S. (1977d). Atatürk’ten 12 Mart’a: İkinci Cumhuriyet’ten 12 Mart’a, (Anılar 4. Cilt). Tomurcuk.
• Köktürk, A. (2021). Türk ordusunun sermaye ile ilişkisi ve ordu-siyaset ilişkisinin dönüşümü. İnsan ve İnsan, 8 (29), 15-29.
• Kuneralp, S. (1999). Son dönem Osmanlı erkân ve ricali (1839-1922). İSİS.
• Küçük, S. (2008). Rumeli’den 27 Mayıs’a. Mikado.
• Küçükkılınç, İ. (2010). 27 Mayıs için seçilmiş bibliyografya. Türkiye Günlüğü, 101, 152-158.
• Külçe, S. (1953). Mareşal Fevzi Çakmak: Askeri, hususi hayatı. Ahmet Halit.
• Madanoğlu, C. (1982). Anılar–1 (1911–1938). Çağdaş.
• Madanoğlu, H. T. (2019). Korgeneral Cemal Madanoğlu’nun anıları. Kaynak.
• Mehmed Kemal (1985). Acılı kuşak. De.
• Mumcu, U. (1993). İnkılâp mektupları. Tekin.
• Munroe, T. (2002). An introduction to politics. Stephenson Litho Press.
• Needler, M. C. (1996). Identity, interest and ideology: An introduction to politics. Praeger.
• Öymen, Ö. (1987). Bir ihtilâl daha var… 1908–1980. Milliyet.
• Özkaya, Ş, (2005). Adım adım 27 Mayıs. İleri.
• Sağıroğlu, H. Kakioğlu, F. Yeşilyurt, A.H. ve Göktürk, İ. (1961). Hürriyet Meşalesi: 27 Mayıs Milli Türk İhtilali. MTTB.
• Saltık, E. (2016). Toplumsal belleğin yitimi tartışmaları bağlamında harf inkılabı. [Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi].
• Sançar, N. (1973). İsmet İnönü ile hesaplaşma. Afşın.
• Seyhan, D. (1966). Gölgedeki adam. Uycan.
• Shahak, I. (2004). Yahudi tarihi Yahudi dini. A. E. Dağ (Çev.). Anka.
• Sinanoğlu, O. (2000). “Bye-Bye” Türkçe: Bir Nev-York rüyası. Otopsi.
• Sunay, C. (2010). Türk siyasetinde sivil-asker ilişkileri: 27 Mayıs–12 Mart–12 Eylül ve sonrası. Ankara: Orion.
• Sunay, C. (2017, October 10-13). 27 Mayıs’tan 13 Kasım’a Milli Birlik Komitesi. Second Mediterranean International Congress on Social Science, Macedonia-Ohrid, Interneational Vision University.
• Sunay, C. (2023). Türk siyasal hayatı: Tanzimat’tan bugüne. Orion.
• Şen, S. (1996). Silahlı kuvvetler ve modernizm. Sarmal.
• Taşer, D. (1993). Mesele. Burçak.
• Tekeli, Ş. (1976). David Easton’un siyaset teorisine katkısı üzerine bir inceleme. İÜ Yayınları.
• Tezcan, M. (1997). Türk kişiliği ve kültür-kişilik ilişkileri. Kültür Bakanlığı.
• Tunçkanat, H. (1996). 27 Mayıs 1960 Devrimi. (İstanbul: Çağdaş).
• Turan, İ. (1976). Siyasal sistem ve siyasal davranış. Der.
• Turan, İ. (1984). The evolution of political culture in Turkey. İçinde A. Evin (Der.), Modern Turkey: Continutiy and change (ss. 84-112). Leske Verlag + Budrich GmbH.
• Turan, İ. (2007). Türkiye’de siyasal kültürün oluşumu. E. Kalaycıoğlu ve A. Y. Sarıbay, A. Y. (Der.), Türkiye’de politik değişim ve modernleşme (ss. 437-469). Alfa.
• Turgut, H. (1995). Türkeş’in anıları. ABC.
• Türkeş, A. (1996). 27 Mayıs, 13 Kasım, 21 Mayıs ve gerçekler. Hamle.
• Ulay, S. (1996). Giderayak. Milliyet.
• Ulay, S. Harbiye silâh başına. AR.
• Üstel, F. (2008). Makbul vatandaşın peşinde. İletişim.
• Williams, R. (1993). Kültür. S. Aydın (Çev.). İmge.
• Yamak, K. (2009). Gölgede kalan izler ve gölgeleşen bizler. Doğan Kitap.
• Yetkin, Ç. (2004). S. C. F. olayı. Otopsi.
• Yıldız, A. (2001). İhtilalin içinden. Alan.
• Yirmibeşoğlu, S. (1999). Askeri ve Siyasi Anılarım (Cilt-1). Kastaş.
• Zürcher, E. J. (1992). Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası. G. Ç. Güven (Çev.). Bağlam.