Orientalist Sources of Classical Sociology: A Comparative Analysis of Marx and Weber

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 2, 29 - 56, 01.12.2011

Lütfi Sunar

Öz

Sociology emerged as a comparative science, which basically tries to find out the differences between societies. Hence, it is important to make comparisons with Oriental societies that may serve as a historical model and situate the forms of modern society with regard to them. In this process, sociology has provided new explanations for European societies through working on the information gathered by orientalists. Therefore, the development and transformation of orientalism have also led to the transformation of sociology. This transformation can clearly be seen through a comparative examination of the approaches, analysis, and sources of Marx and Weber, who supposed to represent opposite poles in sociology. In the mid-19th century while orientalism was at the developmental stage, Marx made broad generalization with limited analysis. When oriental studies became specialized and diverse in the early 20th century, Weber made more extensive comparisons supported by detailed analysis. Despite the epistemological and political differences between Marx and Weber, they were of the same mind in their interpretations of modern society through Oriental societies and their unquestioning use of orientalist sources.

Anahtar Kelimeler

Orientalism, Sociology, Marx, Weber, Oriental Societies

Klasik Sosyolojinin Şarkiyatçı Kaynakları: Marx ve Weber’in Karşılaştırmalı Bir İncelemesi

Öz

Sosyoloji, bir ölçüde toplumlar arasındaki farklılıkları anlamaya çalışan karşılaştırmalı bir bilim olarak ortaya çıkmıştır. Bu anlamda, tarihsel olarak model olabilecek konumdaki Doğu toplumlarıyla karşılaştırmalar yapmak ve modern toplum biçimini onun karşısında konumlandırmak önemlidir. Bu süreçte sosyoloji, Şarkiyatçılığın bilgilerini derleyerek Avrupa toplumuna dair yeni açıklamalara temel oluşturmuştur Dolayısıyla Şarkiyatçılığın gelişimi ve dönüşümü, sosyolojinin de dönüşümünü sağlamıştır. Bu dönüşümü, sosyolojinin iki karşı kutbu sayılan Marx ve Weber’in Doğu toplumlarına yaklaşımlarını, analizlerini ve kaynaklarını karşılaştırmalı bir biçimde incelediğimizde açık bir biçimde görebiliriz. 19. yüzyılın ortasında Şarkiyatçılığın henüz gelişme aşamasında olduğu dönemde yazan Marx, kısıtlı analizlerle büyük genellemeler yaparken; 20. yüzyılın başında Şarkiyatçı incelemelerin olabildiğince derinleştiği ve çeşitlendiği bir dönemde yazan Weber, detaylı analizlerle geniş karşılaştırmalar yapabilmektedir. Marx ile Weber, aralarındaki pek çok epistemolojik ve siyasi farka rağmen modern toplumu açıklarken Doğu toplumlarını kullanmada ve bunu gerçekleştirirken de Şarkiyatçı kaynakları sorgulamaksızın kullanma da ortaktırlar.

Anahtar Kelimeler

Şarkiyatçılık, Sosyoloji, Marx, Weber, Doğu Toplumları.

Kaynakça

• Avineri, S. (1990). The Hegelian origins of Marx’s political thought. In B. Jessop & C. Malcolm-Brown (Eds.), Karl Marx social and economic thought, critical assesments (Vol. 1, pp. 154-168). London: Routledge.
• Bulut, Y. (2002). Oryantalizmin eleştirel kısa tarihi. İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Carver, T. (1990). Marx and Hegel’s logic. In B. Jessop & C. Malcolm-Brown (Eds.), Karl Marx social and economic thought, critical assesments (Vol. 1, pp. 188-203). London: Routledge.
• Cooper, R. (1925). The logical influence of Hegel on Marx. University of Washington Publications in SocialSciences, 2 (2), 79-182.
• Coşkun, İ. (2007). Öteki ile karşılaşmalar gezi edebiyatı ve şarkiyatçılık. In L. Sunar (Ed.), Uluslararası Oryantalizm Sempozyumu (s. 159-168). İstanbul: İBB Kültür İşleri Müdürlüğü Yay.
• Coşkun, İ. (2008). Sosyoloji, antropoloji, şarkiyatçılık ve öteki. Sosyoloji Dergisi, 3 (16), 11-26