Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Statünün Akademik Başarıya Etkisi PISA 2015 ve TEOG 2017 Sonuçlarının Karşılaştırması

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 4, 247 - 288, 15.12.2020

Zeliha Karaağaç Cingöz , Bekir S. Gür

Öz

Bu araştırmanın amacı; ekonomik, sosyal ve kültürel statü (ESKS) özelliklerinin öğrencilerin ortaöğretime yerleştirme sistemi için temel alınan merkezî sınav (TEOG) puanları üzerindeki etkilerini incelemektir. Araştırma, Ankara örneklemi üzerinden yapılmıştır. Evrendeki çeşitliliği yansıtması bakımından tabakalı örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Örnekleme dâhil olan okulların ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinden ekonomik, sosyal ve kültürel statü özelliklerine ilişkin bilgi toplanmıştır. Elde edilen veriler üzerinden öğrenciler için bir ESKS indeksi hesaplanmıştır. Daha sonra öğrencilerin TEOG puanları, ESKS indeks değerleri ve okulun özellikleri ilişkilendirilerek analizler yapılmıştır. Araştırma sonucunda; öğrencilerin akademik başarı göstergeleri ile ekonomik, sosyal ve kültürel statü indeksleri arasında karşılıklı ve güçlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. ESKS’nin öğrencilerin TEOG puanlarına olan etkisi incelendiğinde (Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı) PISA araştırmalarında ortaya konan etki oranından çok daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma bulguları; ekonomik, sosyal ve kültürel özelliklerin eğitim başarısına etki ederek ortaöğretime geçiş sistemi özelinde avantajlı ve dezavantajlı kesimler için yeniden üretim teorisini desteklediğini göstermektedir. Bu araştırma ile Türkiye’de eğitim sisteminin PISA Araştırmasının ortaya koyduğu görünümden daha az eşitlikçi çalıştığı sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak tüm sosyoekonomik statü düzeylerinden gelen öğrenciler için eşit başarı ve fırsat imkânı sağlayan eşitlikçi eğitim politikaları tartışılmış ve öncelik verilmesi gereken sosyal politikalar vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitimsel eşitsizlik, akademik seçicilik, ortaöğretime geçiş, eşitsizliğin yeniden üretimi, sosyal sınıf.

The Effect of Economic, Social and Cultural Status on Academic Achievement A Comparison of PISA 2015 and TEOG 2017 Results

Öz

The purpose of this research; to examine the effects of economic, social and cultural status (ESCS) characteristics on students' central examination (TEOG) scores. The research was done on Ankara sample and stratified sampling method was preferred in the research. In the sample schools, information on the characteristics of economic, social and cultural status was collected from 9th grade students. Firstly, an economic, social and cultural status (ESCS) index was calculated for each student. Then, the relationship between students' TEOG scores, ESCS index values and school characteristics were analyzed. As a result of the research; it was determined that there is a strong and mutual relationshipbetween students' academic achievement indicators and economic, social and cultural status index. When the effect of ESCS on students' TEOG scores is examined, it is concluded that this effect is much higher than the rate of effect revealed in PISA research. Research findings; it shows that ESCS affects academic success and supports the reproduction theory in the education system. This research showed that Turkey appears to work less egalitarian than in PISA reality of the education system.

Anahtar Kelimeler

Educational inequality, school tracking, transition to secondary school, reproduction of inequality, social class.

Kaynakça

• Alexander, K., Entwisle, D. R. and Thompson, M. S. (1987). School performance, status relations, and the structure of sentiment: Bringing the teacherback in. American SociologicalReview, 52(5), 665-683. Alkan, A., Çarkoğlu, A., Filiztekin, A. veİnceoğlu, F. (2008). Türkiye ortaöğretim sektöründe katma değer oluşumu üniversiteye giriş yarışı (Proje No: SOBAG-104K092). TÜBİTAK.
• Allen, S. veDaly, K. (2007). The effects of father involvement: An updated Research summary of the evidence. Guelph: Centre for Families, Work and Well-Being. http://www.ecdip.org/docs/pdf/IF%20Father%20 Res%20Summary%20(KD).pdf adresinden erişildi.
• Altay, Ö. (1995). İzmir’de farklı gelir gruplarındaki ailelerin çocuklarının temel eğitimin ikinci kademesinden yararlanma olanaklarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü. (2017). 2016-2017 yılı eğitim istatistikleri. http://ankara.meb.gov.tr/www/ egitim-istatistikleri/icerik/24 adresinden erişildi.
• Arslanargun, E., Bozkurt, S. ve Sarıoğlu, S. (2016). Sosyoekonomik değişkenlerin öğrencilerin akademik başarısı üzerine etkileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 214-234.
• Avvisati, F. (2018). In which countries and schools do disadvantaged students succeed? PISA in Focus, No. 80. OECD Publishing, Paris.
• Bahar, H. H. (1995). Sosyoekonomik ve sosyokültürel yapının Bitlis il merkezinde ortaöğretim seviyesindeki okullaşmaya ve okul türü seçimine etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Benjamin, L. A. (1993) Parent’s literacy and their children’s success in school: Recent research, promising practices and research implications. Report No. ED/OERI-93-8.Washington, D.C.: Office of Educational Research and Improvement. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED363441.pdf adresinden erişildi.
• Bernstein, B. (1971). Class, codes and control. Volume 1: Theoretical studies towards a sociology of language. London and New York: Routledge.
• Bilgili, E., Uçan, O. ve Çetin. F. (2003). ODTÜ İktisat, Erciyes Üniversitesi ve Niğde Üniversitesi İktisat ve İşletme Bölümü öğrencilerinin profillerinin karşılaştırılması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,21, 1-18.
• Björklund, A. veSalvanes, K. (2011). Educationandfamily background: Mechanisms and policies. Handbook in the Economics of Education, 3(3), 201-247. http://repec.iza.org/dp5002.pdf adresinden erişildi.
• Blanden, J. ve Gregg P. (2004). Family income and educational attainment: A review of approaches and evidence for Britain. CMPO Working Paper Series No.04/101. Centrefor Market and Public Organisation.
• Boudon, R. (1974). Education, opportunity and social inequality. New York: John Wiley.
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. Richardson, J. G. (Ed.). Handbook of theory and research for the sociologyeducation içinde (ss. 258-241). New York: GreenwoodPress.
• Bourdieu, P. vePasseron, J. C. (2000). Reproduction in education, society and culture. London: Sage Publication. http://www.public.iastate.edu/~carlos/607/readings/bourdieu1.pdf adresinden erişildi.
• Bowles, S. veGintis, H. (2001). Schooling in capitalistAmericarevisited. Sociology of Education. 75(1), 1-18.
• Bölükbaş, S. (2018). Türkiye’de yoksul çocukların akademik dirençliliğinde sosyal politikaların ve seçicilik uygulamasının rolü. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Börkan, B. ve Bakış, O. (2016). Determinants of academic achievement of middleschoolers in Turkey. Educational Sciences-Theory and Practice, 16(6), 2193-2217.
• Brophy, J. (1986). Teacher influences on student achievement. American Psychologist, 41(10), 1069-1077.
• Buckner, J. C., Mezzacappa, E. veBeardslee, W. R. (2003). Characteristics of resilientyouthsliving in poverty: The role of self-regularitory processes. Development and Pyschology, 15, 139-162.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Christofides, L.N., Cirello, J. ve Hoy, M. (2001). Familyi ncome and post-secondary education in Canada.
• Canadian Jornal of Higher Education, 31(1), 177-208.
• Coleman, J. S., Campbell, E. Q., Hobson, C. J., McPartland, J., Mood, A. M., Weinfeld, F. D. ve York, R. L. (1966). Equality of educational opportunity. US Office of Education. http://eric.ed.gov/?id=ED012275 adresinden erişildi.
• Coşkun, M. K. ve Ünal, B. (2006). Kültürel sermaye, eğitim ve eşitsizliğin yeniden üretimi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 9(1), 24-44.
• Çelikkol, Ö. (2017). Liselere erişim bağlamında eğitimsel eşitsizlik alanlarının araştırılması: Isparta il merkezi örneği. Yayımlanmamış doktora tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Çınar, R. (2016). Hiding in the shadow of centralized education sytstem: an exploratory analysis of instructional leadership with respect to socioeconomic status. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• De Graaf, N. ve De Graaf, P. (1988). Parents’ financial and cultural resources, grades and transition to secondary school in the Federal Republic of Germany. European Sociological Review, 4(3), 409-421.
• Dinçer, M. A. ve Uysal-Kolaşin, G. (2009). Türkiye’de öğrenci başarısında eşitsizliğin belirleyicileri: Türkiye’de eğitimde eşitliğin geliştirilebilmesi için verilere dayalı savunu projesi araştırma raporu. İstanbul: Sabancı Üniversitesi, Eğitim Reformu Girişimi.
• Dumais, S. A. (2002). Culturalcapital, gender, andschoolsuccess: The role of habitus. Sociology of Education, 75(1), 44-68.
• Dustmann, C. (2004). Parental background, secondary track choice andwages. Oxford Economic Papers, 56(2), 209-230.
• Dünya Ekonomik Forumu. (2013). Human capital report. http://www3.weforum.org/docs/WEF_ HumanCapitalReport_2013.pdf adresinden erişildi.
• EARGED. (2002). ÖBBS 2002: İlköğretim öğrencilerinin başarılarının belirlenmesi durum raporu. Ankara: MEB.
• EARGED. (2009). ÖBBS 2008: İlköğretim öğrencilerinin başarılarının belirlenmesi raporu. Ankara: MEB.
• EARGED. (2010). Ortaöğretim ÖBBS raporu 2009. Ankara: MEB.
• Ergüneş, Y. (1983). Eğitim sosyolojisi açısından toplumsal katmanlaşma ve eğitim ilişkisi: İzmir ili örneği. Yayımlanmamış doktora tezi.Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Ferguson, D. M., Horwood, L. J. veBoden, J. M. (2008). The transmisson of social inequality: Examination of the linkages between family socioeconomic status in childhood and educational achievement in young adulthood. Research in Social Stratification and Mobility, 26(3), 277-295.
• Fertig, M. (2003). Educational production, endogenous peer group formation nad class composition-evidence from the PISA study. IZA Discussionpaperseries, No. 714. http://ftp.iza.org/dp714.pdf adresinden erişildi.
• Finley, M. K. (1984). Teachers and tracking in a comprehensive highschool. Sociology of Education, 57, 233- 243.
• Güleç, N. N. (2000). Sosyoekonomik değişkenlerin Türkçe öğrenim düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Güllüpınar, F. ve İnce, C. (2014). Şanlıurfa’da eğitimsel eşitsizliklerin yeniden üretimi: Kültürel yapı, sosyal sermaye ve yapısal faktörlerin sosyolojik analizi. Eğitim Bilim ve Toplum Dergisi, 12(46), 84-121.
• Güner, D. ve Uysal, G. (2014). İlköğretimden ortaöğretime geçişin analizi. Araştırma Raporu, UNİCEF-ERGMEB. Güney, A. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin akademik başarıları ile algılanan aile yapısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
• Gür, B. S., Çelik, Z. ve Coşkun, İ. (2013). Türkiye’de ortaöğretimin geleceği: Hiyerarşi mi eşitlik mi? Analiz Sayı: 69. Ankara: SETAV.
• Hill, M. ve G. J. Duncan (1987). Parental family income and the socioeconomic attainment of children. Social Science Research, 16(1), 39-73.
• Hoxby, C. M. (2000). Peer effects in the classroom: Learning from gender and racevariation. NBER WorkingPaper 7867. http://piketty.pse.ens.fr/files/oldfichiers051211/enseig/ecoineg/articl/Hoxby2000.pdf adresinden erişildi.
• Illich, I. (2016). Okulsuz toplum. M. Özay (Çev). İstanbul: Şule Yayınları.
• İnce, C. (2014). Sosyal sermaye ve akademik başarı arasındaki ilişkinin sosyolojik bir analizi: Şanlıurfa’da bir alan araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.