İhap Hulusi’nin Afişlerinde Modernleşme ve Yeni Yurttaş

Yıl 2022, , 42 - 52, 31.12.2022

Dilara Nergishan Koçer

https://doi.org/10.46442/intjcss.1214154

Öz

Cumhuriyet bir toplumsal dönüşüm projesidir. Bu proje yeni ulus-devletin siyasal, adli, idari, eğitsel ve ekonomik kurumlarını yeniden inşa ederken, yeni yurttaş, kadın ve erkek kimliklerini, gündelik hayat, değer ve ahlak anlayışını da şekillendirmeyi amaçlamıştır. Bu yeni toplum devrimlerle, kurumlarla yeniden oluşturulurken, bireyin gündelik hayatına nüfuz etmek, bu yenilikleri topluma aktarmada kitle iletişim araçları çok önemli rol oynamıştır. Gazete ve dergilerin yanı sıra afiş bu araçlardan biridir. Hatta afişin az sözcük ve çok görsele dayalı yapısının toplumun belleğinde daha etkili ve kalıcı rolü olduğu söylenebilir. Bu çalışma, erken Cumhuriyet dönemi afişlerinin modernleşme projesi bağlamında incelenmesini ele almaktadır. Bu doğrultuda, İhap Hulusi’nin afişleri incelemenin konusu oluşturmaktadır. Çalışmanın temel amacı, Cumhuriyet’in kuruluş sürecinde modernleşmenin ve yeni yurttaş kimliğinin inşası sürecinde belirleyici olan bileşenlerin İhap Hulusi’nin afişlerinde nasıl temsil edildiği ve yansıtıldığını tespit etmektir. Bu amaçla önce, önce modernleşme projesi ve ulus-kimlik kavramları kısaca irdelenecektir. Daha sonra Hulusi’nin afişlerinden seçili örnekler, toplumsal ve siyasal arka planla ilişkilendirilerek analiz edilmektedir. Çalışmada, nitel analiz yöntemlerinden olan betimsel analiz yönteminden yararlanılmaktadır. Örnek alınan afişler ve ilgili literatür çalışmaya kaynaklık etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İhap Hulusi, afiş, ulus-kimlik, Erken Cumhuriyet dönemi, poster, nation-identity, early Republican period

Modernization and the New Citizen in the Posters of İhap Hulusi

Öz

The Republic is a social transformation project. While this Project reconstructs the political, judicial, administrative, and economic institutions of the new nation-state, it also aims to shape the new citizens, men and women, and their understanding of daily life, values, and morals. The mass media was crucial in permeating people’s daily lives and spreading these advances to society as this new society was being rebuilt through revolutions and institutions. Besides newspapers and magazines, posters are one of these tools. In fact, it can be said that the structure of the poster based on less words and more visuals has a more effective, and permanent role in the memory of the society. This study deals with the examination of the posters of the early Republican period in the context of the modernization project. In this direction, the posters of İhap Hulusi (Görey) constitute the subject of the study. The main purpose of the study is to determine how the components that are decisive in the process of modernization and the construction of the new citizen identity in the establishment process of the Republic are represented and reflected on the posters of İhap Hulusi. For this purpose, first, the concepts of modernization project and national-identity will be briefly examined. Then, selected samples from posters are analyzed by associating them with the social and political background. In the study, the descriptive analysis method, which is one of the qualitative analysis methods, is used. Sample posters and related literature are the source of the study.

Anahtar Kelimeler

poster, nation-identity, early Republican period

Kaynakça

• Anderson, B. (2017). Hayali cemaatler milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması. (İ. Savaşır, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Deliduman, C., Çakmak, S. (2017). Kültürel afiş uygulamalarında illüstrasyon. İdil Dergisi, 6(29): 311-328. Er, M. (2012). İhap Hulusi Görey'in Cumhuriyet dönemi afişlerinin göstergebilimsel açıdan çözümlenmesi. Türkbilig (23): 115-132.
• Gellner, E. (2018). Uluslar ve ulusçuluk. (B. Ersanlı, & G. G. Özdoğan, Çev.) İstanbul: Hil Yayın.
• Göle, N. (1998). Modernleşme Bağlamında İslami Kimlik Arayışı. S. Bozdoğan, R. Kasaba içinde, Türkiye'de modernleşme ve ulusal kimlik (s. 70-81). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Hızal, G. G. (2012). Kültürel üretim mekanlarında bir aracı: İhap Hulusi Görey. Folklor/Edebiyat, 18(70):. 67-92.
• Hobsbawm, E. (2013). Giriş: Gelenekleri İcat Etmek. E. Hobsbawm, & T. Ranger içinde, Geleneğin icadı (M. M. Şahin, Çev., s. 1-18). İstanbul: Mesele Kitapçısı.
• Kandiyoti, D. (1998). Modernin cinsiyeti: Türk modernleşmesi Araştırmalarında Eksik Boyutlar. S. Bozdoğan, & R. Kasaba içinde, Türkiye'de modernleşme ve ulusal kimlik. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Obuz, Ö. (2022). Adab-ı muaşeret yolunda nazik bir savaş: saygısızlıkla savaş derneği. AÜSBD Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2): 681-694.
• Serin, A. (2000). Türk afiş sanatının abidesi İhap Hulusi Görey. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi (28 Kasım 1898-27 Mart 1986).
• Turan, G., Ödekan, A. (2009, Aralık). Erken Cumhuriyet Dönemi'nde yerli malı kavramı ve İstanbul yerli malı sergileri. İtüdergisis/b, 6(2): 15-26.
• Üstel, F. (2004). "Makbul" vatandaşın peşinde, II. Meşrutiyet'ten bugüne vatandaşlık eğitimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yıldırım, A., Şimşek , H. (1999). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Şeçkin.