Yayın Etiği
Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), yayın sürecinin tüm aşamalarında Yayın Etiği Komitesi’nin (Committee on Publication Ethics, COPE) açık erişim kapsamında belirlediği etik ilkelere bağlı kalmayı zorunlu görmektedir. Bu doğrultuda, makalelerde yer alan verilerin doğruluğu, şeffaflığı ve güvenilirliği esastır. Çalışmalarda veri manipülasyonu, uydurma veri kullanımı veya araştırma bulgularının kasıtlı biçimde çarpıtılması gibi etik dışı durumların tespiti hâlinde, ilgili yazar veya yazarların kurumuna resmi yollarla bildirimde bulunulacak ve söz konusu makale yayıma kabul edilmeyecektir. Dergi editöryası, hakemlerin ya da alan editörlerinin değerlendirmeleri doğrultusunda, yazarlardan sunulan analiz sonuçlarına ilişkin ham veri ya da çıktı dosyalarını talep etme hakkını saklı tutar.
Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), etik yayıncılık ilke ve standartları doğrultusunda hareket etmeyi ve bu bağlamda ulusal ile uluslararası düzeyde en yüksek doğruluk, tarafsızlık ve akademik dürüstlük normlarına bağlı kalmayı taahhüt eder. Yayın etiğine ilişkin süreçlerde rehberlik amacıyla, Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından belirlenen kurallar ile International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) tarafından sunulan ilkeler dikkate alınmakta; yazar, hakem ve editör sorumlulukları bu çerçevede şekillenmektedir. UKSAD, bilimsel katkıların güvenilirliğini korumayı, etik ihlallere karşı sıfır tolerans politikası benimsemeyi ve açık erişim ilkeleri doğrultusunda şeffaf bir yayıncılık anlayışı sürdürmeyi temel değer olarak kabul eder.
UKSAD’a gönderilen ve etik kurul izni gerektiren araştırma makalelerinde, ilgili iznin alınmış olması zorunludur ve makalede bu izinle ilgili kurul adı, karar tarihi ve numarası açıkça belirtilmelidir. Aksi durumda çalışmalar değerlendirmeye alınmayacaktır.
Etik kurul izni gerektiren araştırmalar şunları kapsamaktadır:
• Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar,
• İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması, İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar,
• Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar,
• Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar.
Ayrıca;
• Olgu sunumlarında (vaka analizi) “Aydınlatılmış Onam Formu” alındığının belirtilmesi,
• Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi,
• Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi gerekmektedir.
Yazarların Etik Sorumlulukları
• Dergiye sunulan çalışmalar özgün olmalı; daha önce herhangi bir yerde yayımlanmamış veya eşzamanlı olarak başka bir dergide değerlendirme sürecinde bulunmamalıdır.
• Yazar listesine sadece çalışmaya akademik düzeyde anlamlı katkı sağlayan kişiler dâhil edilmeli; katkı sunmayan kişilere yazarlık izni verilmemelidir. Tüm yazarların nihai sürüm üzerinde onayları alınmalıdır.
• İntihal, sahtecilik, verilerin tekrar kullanımıyla yapılan mükerrer yayın (duplicate publication), veri uydurma/manipülasyonu gibi etik dışı tutumlardan kesinlikle kaçınılmalıdır.
• Araştırmada kullanılan veriler şeffaf, doğrulanabilir ve gerektiğinde editör/hakem kurulu tarafından incelenebilir nitelikte olmalıdır.
• Araştırmanın herhangi bir kişi, kurum veya finans kaynağıyla çıkar çatışması oluşturabilecek bir ilişkiye sahip olması durumunda bu durum açık ve şeffaf bir şekilde beyan edilmelidir.
• Etik kurul izni gerektiren çalışmalarda ilgili izin alınmış olmalı ve makale içerisinde yer alan etik kurul bilgisi açıkça belirtilmelidir.
• Kullanılan ölçek, materyal, görsel, tablo ya da eserlerle ilgili gerekli izinler alınmış olmalı; alıntı ve atıflar akademik kurallara uygun şekilde yapılmalıdır.
• Yazarlar, yayın süreci boyunca editör ve hakemlerin yönlendirmelerine uygun şekilde bilimsel gerekçeler doğrultusunda revizyon yapmayı kabul eder.
Editörlerin Etik Sorumlulukları
• Editörler, makaleleri yalnızca bilimsel içerik, yöntemsel yeterlilik ve özgünlük gibi akademik ölçütler doğrultusunda değerlendirir; yazarların kimliği, kurumsal bağlılığı, milliyeti, cinsiyeti, inancı veya politik görüşlerine göre karar vermez.
• Gönderilen makalelerin adil, bağımsız ve çift-kör hakemlik süreci ile değerlendirilmesini sağlamak editörlerin sorumluluğundadır.
• Hakem seçiminde alan uzmanlığı, katkı potansiyeli ve etik uygunluk ölçütleri dikkate alınarak objektif bir değerlendirme süreci yürütülür.
• Editörler, değerlendirme sürecinin zamanında, şeffaf ve akademik standartlara uygun şekilde ilerlemesini takip ve temin eder.
• Yayın etiğine aykırı durumların (intihal, veri manipülasyonu, tekrarlı yayın vb.) tespit edilmesi durumunda gerekli incelemeleri başlatmak ve süreçle ilgili gerekli yaptırımları uygulamakla yükümlüdür.
• Editörler, değerlendirme aşamasındaki makalelerin içeriğine ilişkin tüm bilgi ve belgeleri gizli tutar ve üçüncü kişilerle paylaşmaz.
• Makalelerin benzerlik/ intihal taramasının etkin şekilde yapılmasını sağlamaktan sorumludur.
• Editörler yayınlanan çalışmaların akademik doğruluk ve bilimsel katkı açısından sürekliliğini sağlamak amacıyla dergi politikasını geliştirme ve güncelleme görevini üstlenir.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
• Hakemler, kendilerine gönderilen çalışmayı yalnızca akademik içerik üzerinden tarafsız, objektif ve yapıcı bir yaklaşımla değerlendirmelidir.
• Araştırma, yazar(lar) veya destekleyici kurumlarla ilgili herhangi bir çıkar çatışması söz konusuysa, hakem değerlendirme sürecinden çekilmelidir.
• Değerlendirme sürecinde kullanılan dil saygılı, açık ve geliştirmeye yönelik olmalı; yazarı küçük düşürücü veya kırıcı ifadelerden kesinlikle kaçınılmalıdır.
• Hakemlik süreci gizlilik esasına dayanır. Bu nedenle hakemler, değerlendirme sürecindeki makaleye ilişkin içerik, veri, yöntem veya bulguları üçüncü kişilerle paylaşamaz.
• İnceleme sırasında intihal, veri tekrarı, etik ihlal, benzerlik veya telif hakkı problemine ilişkin herhangi bir şüpheli durum fark edildiğinde editör kuruluna bilgi verilmelidir.
• Kendini yetkin hissetmediği bir konuda görevlendirilen hakem, değerlendirme sürecini kabul etmemeli; aynı şekilde belirlenen süre içerisinde değerlendirmeyi tamamlayamayacağını öngörüyorsa editörü zaman kaybetmeden bilgilendirmelidir.
Etik İlkelere Uymayan Durumun Editöre Bildirilmesi
Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD); yayın sürecine dâhil olan yazar, hakem ve editörlerin tümünün etik ilkelere tam uyum göstermesini esas alır. Değerlendirme aşamasında, erken görünüm sürecinde ya da yayımlanmış bir makaleye ilişkin etik dışı bir durumun (örneğin intihal, veri uydurma, hakem sürecinin kötüye kullanımı, çıkar çatışmasını gizleme vb.) tespit edilmesi hâlinde, bu durumun ivedilikle bildirilmesi gerekmektedir. Dergimizin iletişim kanalları aracılığıyla (DergiPark sayfası üzerinde yer alan iletişim bölümü veya editör e-posta adresi) yapılacak olan bildirimler gizlilik ilkesi çerçevesinde değerlendirilir ve gerekli görüldüğünde ilgili yazar veya sorumlu kişi/kurum ile iletişime geçilerek süreç resmî olarak yürütülür.
Bu tür geri bildirimler, dergimizin akademik güvenilirliğini ve yayın kalitesini artırmaya yönelik bir katkı olarak görülür. Okuyucuların, araştırmacıların veya süreç paydaşlarının geri bildirimleri yapıcı bir gelişim fırsatı olarak değerlendirilir; hızlı, tarafsız ve çözüme yönelik bir yaklaşım benimsenir.
Yayın Politikası
Telif hakkı dergimize verilen yayınlanmış yayınlar konusunda yazar başka bir kitapta yayınlamak için yeniden telif iznini dergiden geri talep edemez.
Makale gönderimi sürecinde yazarın makalesinin dergimizin ana sayfasında yer alan örnek makale şablon formatına uyarlanmış olması gerekir.
Makalenin daha önceden bir dergi, kitap veya tam metin bildiri olarak yayınlanmamış olması gerekir.
Telif bilgisi, Etik kurul izni gerektiren araştırma makalelerinde (Retrospektif çalışmalar dahildir); materyal metod kısmında etik kurul izin bilgileri çalışmanın kısıtlılıkları (varsa), destekleyen kurum bilgisi (varsa), ölçek izin bilgisi (gerekli ise) ek dosya olarak dergimize iletilmelidir.
Etik izin, kurum izin veya onam bilgileri açık olarak belirtilmemişse (Olgu sunumlarından gerekli ise; etik kurul ve kurum izni bilgisi talep edilebilir.), izin bilgisi dosya olarak makale dosya alanından ekli değilse ön kontrol sürecine ilgili makale kabul edilmeyecektir.
Etik kurul izin bilgisi makale başlığı ve yazar bilgisiyle uyumlu olmalıdır.
Yazarın gönderdiği makalenin benzerlik değeri tarafımızca kontrol edilmektedir. Dergi yayın ilkesi olarak benzerlik değeri makalenin ön kontrolde %20 ve altında olması gerekir. (Yazarın benzerlik değerini makale gönderimi öncesi kontrol etmesi yarar sağlayacaktır.) Yazara benzerlik bilgisi yüksek ise rapor çıktılı olarak dergi tarafından bilgi sunulur.
Yazarın makale gönderimi sırasında, editöre not alanında makalenin özgün değerini belirten bir iki cümle yazması önemlidir.
Eğer yöntemde materyal, veri toplanması, etik, kurum izni, istatistiksel aşamalar konusunda eksiklikler olduğu düşünülürse makale değerlendirme süreçleri içerisinde yazara bilgi verilerek makale red edilebilir.
Etik izin, tez konusuna ilişkin açıklamalar ile sözlü/poster bildiriler veya tez kaynaklı makaleler hakkında bilgilendirmelerin, makalenin ilk sayfasında yazar bilgileri üzerinde açıkça belirtilmesi büyük önem taşımaktadır.
Tüm materyal ve metodu aynı olan tam metin bildiriler, makale olarak dergi yayın sürecine kabul edilmemektedir. Bu durumda editör, yazardan bildiriye ait özet sayfalarını ek dosya olarak talep edebilir.
Dergimizde, hakem sürecinde hakem seçimi için çift kör hakemlik yapılmaktadır.
Makale Değerlendirme Süreci
Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), gönderilen makaleleri bilimsel kalite, etik uygunluk ve akademik katkı kriterleri doğrultusunda aşağıdaki aşamalara göre değerlendirir:
1. Ön İnceleme Aşaması (Editöryal Değerlendirme)
• Makalenin dergi yayın ilkeleri, amaç ve kapsamına uygunluğu editör kurulu tarafından incelenir.
• Etik kurul izni gerektiren çalışmalar için gerekli belgelerin beyan edilip edilmediği kontrol edilir.
• Benzerlik/İntihal taraması yapılır ve belirlenen oranın üzerinde benzerlik tespit edilen çalışmalar değerlendirmeye alınmaz.
• Bu aşamayı başarıyla geçen çalışmalar hakem sürecine yönlendirilir.
2. Hakem Değerlendirme Süreci (Çift-Kör Hakemlik Sistemi)
• Makale, alanında uzman en az iki bağımsız hakeme çift-kör değerlendirme yöntemiyle gönderilir; yazar ve hakem kimlikleri birbirinden gizlenir.
• Hakemler çalışmayı özgünlük, bilimsel yöntem uygunluğu, literatüre katkı ve yazım niteliği açısından değerlendirerek “kabul”, “düzeltme” (minör veya majör) ya da “reddetme” yönünde görüş belirtir.
• Hakem raporları bilimsel gerekçe içermeli ve yapıcı bir içerikle hazırlanmalıdır.
• Hakem kararları doğrultusunda editör nihai kararı vermekte yetkilidir. Gerek görüldüğünde ek hakem görüşü istenebilir.
3. Düzeltme ve Revizyon Süreci
• “Düzeltme” kararı verilen çalışmalarda yazarların, hakem ve editör önerilerini dikkate alarak revizyon yapması beklenir.
• Revize edilen makale, gerekli görülürse tekrar hakem değerlendirmesine gönderilebilir.
• Yazarlar revizyon sürecinde yapılan değişiklikleri gerekçeli bir yanıt dosyasıyla birlikte sunmalıdır.
4. Nihai Karar ve Yayına Kabul
• Hakem raporları ve revizyon süreci tamamlandıktan sonra editör/alan editörü çalışmaya ilişkin nihai kararı verir.
• Kabul edilen çalışmalar yayın sırasına göre erken görünüm ya da ilgili sayı kapsamında yayımlanır.