ARAP KÜLTÜRÜNÜN TANINMASINDA ARAPÇADAN TÜRKÇEYE YAPILAN ÇEVİRİLERİN ROLÜ

Yıl 2015, , 526 - 536, 15.09.2015

Gülfem Kurt

https://doi.org/10.14486/IJSCS424

Öz

Gelişen ve değişen toplumlar ve ortaya çıkan yeni çeviri kuramları ile birlikte çeviriye dair tanımlamalar değişiklik gösterse de genel olarak çeviri, bir dilde yazılan bir metni, anlamsal içeriğini ve biçimsel yapısını belli bir düzlemde koruyarak başka bir dile aktarmaktır. Çevirinin dilsel bir olgu olmanın ötesinde toplumların tarihini değiştirebilecek karmaşık bir süreç olduğu artık birçok kuramcı tarafından kabul edilmektedir. Bu nedenle çevirinin toplumsal ilişkilerde önemli bir misyonu vardır ve çeviri, dillerarası ve kültürlerarası bir aktarım olduğundan, erek kültüre direk nüfuz eder, o kültürde kendine bir yer edinir. Bu bağlamda Arap kültürü de Arapça’dan Türkçe’ye yapılan çeviriler sayesinde kendine Türk toplumu içerisinde bir yer edinmiş ve kültürünü bu sayede tanıtma fırsatı bulmuştur. Bu çalışmanın amacı da Arapçadan Türkçeye yapılan çevirilerdeki kültür aktarımını belirlemektir. Bu çerçevede öncelikle çevirinin tanımı, kapsamı, işlevi ve çeviri-kültür aktarımı ilişkisi açıklanmıştır. Çalışma, Arapçadan Türkçeye yapılan bazı edebi eserler yoluyla örneklendirilerek sonlandırılmıştır. Bu araştırma bir tarama çalışmasıdır. Öncelikle alanyazın taranarak birtakım teorik bilgilere ulaşılmıştır. Daha sonra çeviri-kültür aktarımı ilişkisine Arapçadan Türkçeye yapılan çeviri eserlerden örnekler sunmak yoluyla ulaşılmıştır. Çalışmada sadece modern dönem Arap edebiyatına ait edebi eserlerin çevirileri göz önünde bulundurulmuş, klasik dönem veya dini eser çevirilerine yer verilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Translation, Cultural transfer, Arabic language, Arabic culture

ARAP KÜLTÜRÜNÜN TANINMASINDA ARAPÇADAN TÜRKÇEYE YAPILAN ÇEVİRİLERİN ROLÜ

Öz

Gelişen ve değişen toplumlar ve ortaya çıkan yeni çeviri kuramları ile birlikte çeviriye dair tanımlamalar değişiklik gösterse de genel olarak çeviri, bir dilde yazılan bir metni, anlamsal içeriğini ve biçimsel yapısını belli bir düzlemde koruyarak başka bir dile aktarmaktır. Çevirinin dilsel bir olgu olmanın ötesinde toplumların tarihini değiştirebilecek karmaşık bir süreç olduğu artık birçok kuramcı tarafından kabul edilmektedir. Bu nedenle çevirinin toplumsal ilişkilerde önemli bir misyonu vardır ve çeviri, dillerarası ve kültürlerarası bir aktarım olduğundan, erek kültüre direk nüfuz eder, o kültürde kendine bir yer edinir. Bu bağlamda Arap kültürü de Arapça’dan Türkçe’ye yapılan çeviriler sayesinde kendine Türk toplumu içerisinde bir yer edinmiş ve kültürünü bu sayede tanıtma fırsatı bulmuştur. Bu çalışmanın amacı da Arapçadan Türkçeye yapılan çevirilerdeki kültür aktarımını belirlemektir. Bu çerçevede öncelikle çevirinin tanımı, kapsamı, işlevi ve çeviri-kültür aktarımı ilişkisi açıklanmıştır. Çalışma, Arapçadan Türkçeye yapılan bazı edebi eserler yoluyla örneklendirilerek sonlandırılmıştır. Bu araştırma bir tarama çalışmasıdır. Öncelikle alanyazın taranarak birtakım teorik bilgilere ulaşılmıştır. Daha sonra çeviri-kültür aktarımı ilişkisine Arapçadan Türkçeye yapılan çeviri eserlerden örnekler sunmak yoluyla ulaşılmıştır. Çalışmada sadece modern dönem Arap edebiyatına ait edebi eserlerin çevirileri göz önünde bulundurulmuş, klasik dönem veya dini eser çevirilerine yer verilmemiştir

Anahtar Kelimeler

Çeviri, Kültür aktarımı, Arap dili, Arap kültürü

Kaynakça

• Akbulut, A. N. (2004). Söylenceden gerçekliğe: Çeviribilim. İstanbul: Multilingual.
• Aksoy, N. B. (2002). Geçmişte günümüze yazın çevirisi. Ankara: İmge.
• Aksoy, N. B. (2013). Çevirinin bilimsel gelişmeye katkısı. Cumhuriyet Bilim Teknoloji Dergisi, 1377: 19.
• el-Asvani, A. (2008). Yakupyan apartmanı, (Çev. Avi Pardo) İstanbul: Merkez Kitap.
• Baykan, A. (2005). Sosyal-kültürel faktörlerin çevirideki rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14: 177-197.
• Bektaş, S. (2008). Diliçi çeviride kültürel ve dilsel değişimden kaynaklanan çeviri sorunları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Berk, Ö. (2005). Kuramlar ışığında açıklamalı çeviribilim terimcesi. İstanbul: Multilingual.
• Bibina, Y. (2013). Çeviride buluşmak yahut iki ülke arasındaki köprü. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2(1): 55-88.
• Ersoy, H., & Erkurt, G. Ş. (2014). Kültür planlayıcısı olarak çevirmenin ve çevirinin erek kültür/toplumda sosyal değişimlere etkisi ve bu bağlamda geliştirilmesi gereken devlet politikaları. 7(33): 120-134.
• Göktürk, A. (2014). Çeviri: dillerin dili. İstanbul: Yapı Kredi.
• İbrahim, S. (2013). O koku. (Çev. Rahmi Er). İstanbul: Jaguar.
• Kara, S. V. (2010). Tarihsel değerlendirmeler ışığında Türkiye’de çeviri etkinliği. 6(1): 94-101.
• Kızıltan, R. (2001). Tarihte çeviri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 41(1): 71-88.
• Mahfuz, N. (2008). Saray gezisi. (Çev. Işıl Alatlı). İstanbul: Hitkitap.
• Mahfuz, N. (2008). Şevk sarayı. (Çev. Işıl Alatlı). İstanbul: Hitkitap.
• Mahfuz, N. (2008). Şeker sokağı. (Çev. Işıl Alatlı). İstanbul: Hitkitap.
• Mahfuz, N. (2010). Cebelavi sokağının çocukları. (Çev. Leyla Tonguç Basmacı). İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Mahfuz, N. (2011). Han el-halili. (Çev. Bedrettin Aytaç). İstanbul: Hitkitap.
• Mahfuz, N. (2015). Midak sokağı. (Çev. Leyla Tonguç Basmacı). İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Mahfuz, N. (2015). Nil üstünde gevezelik. (Çev. Rahmi Er). Ankara:Hece.
• Üçgül, S. (2013). Dilde ve metinde ulusal kültür bileşenleri. Turkish Studies, 8/9: 125-133.