Zihinsel Dayanıklılık Ölçeği (ZDÖ): Türkçe'ye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2016, Cilt 4 (Özel Sayı 2), 652 - 664, 01.09.2016

Nevzat Erdoğan

Öz

Zihinsel dayanıklılık sporcular ve antrenörler tarafından, mükemmel performans ulaşmak için en önemli psikolojik özelliklerden biri olduğu kabul edilmektedir. Zihinsel dayanıklılığın ölçülmesi, Türk sporcularının psikolojik performanslarını değerlendirmek ve geliştirmek açısından önemlidir. Bu araştırmanın amacı, Madrigal, Hamill ve Gill (2013) tarafından geliştirilen Zihinsel Dayanıklılık Ölçeği’ni (ZDÖ) Türk kültürüne uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmaktır. Araştırmaya en düşük üçüncü lig seviyesinde ve 16 yaşında olmak üzere bireysel ve takım spor branşlarından oluşan  210 (yaş=21.6±3.2)  sporcu katılmıştır. Ölçeğin  psikometrik özelliklerini belirlemek için geçerlilik ve güvenirlilik analizleri yapılmıştır. Özgün ölçeğin yapı geçerliliğini doğrulamak için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır ve özgün ölçeğin tek faktörlü yapısı ile tutarlı olduğu görülmüştür (X2/sd=1.94, p<.001, RMSEA=0.06,  S-RMR=0.02, NNFI=0.96, CFI=0.96, GFI=0.92, AGFI=0.90, IFI=0.95). ZDÖ’nün güvenirliği iç tutarlık, kararlılık ve madde analizleri kapsamında ele alınmıştır. Ölçeğin Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı .87 ve test-tekrar test güvenirlik katsayısı ise .79 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin  düzeltilmiş madde-toplam puan korelasyonları .48 ile .76 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Madde ayırt ediciliği ilişkisiz t-testi ile sınanmış ve %27’lik alt-üst grupların tüm maddelerinde ortalamalar arasındaki farkların anlamlı olduğu  bulunmuştur. Bu sonuçlara bakılarak, Zihinsel Dayanıklılık Ölçeği’nin spor ortamında kullanılabilir, geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir. 

Field : Sport Psychology Type : Review Article

Öz

Zihinsel dayanıklılık sporcular ve antrenörler tarafından, mükemmel performans ulaşmak için en önemli psikolojik özelliklerden biri olduğu kabul edilmektedir. Zihinsel dayanıklılığın ölçülmesi, Türk sporcularının psikolojik performanslarını değerlendirmek ve geliştirmek açısından önemlidir. Bu araştırmanın amacı, Madrigal, Hamill ve Gill (2013) tarafından geliştirilen Zihinsel Dayanıklılık Ölçeği’ni (ZDÖ) Türk kültürüne uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmaktır. Araştırmaya en düşük üçüncü lig seviyesinde ve 16 yaşında olmak üzere bireysel ve takım spor branşlarından oluşan 210 ( yaş=21.6±3.2)sporcu katılmıştır. Ölçeğin psikometrik özelliklerini belirlemek için geçerlilik ve güvenirlilik analizleri yapılmıştır. Özgün ölçeğin yapı geçerliliğini doğrulamak için doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır ve özgün ölçeğin tek faktörlü yapısı ile tutarlı olduğu görülmüştür (X2/sd=1.94, p

Anahtar Kelimeler

Zihinsel dayanıklılık, ölçek uyarlama spor psikolojisi psikolojik performans mükemmel performans

Kaynakça

• Aksayan S, Gözüm S (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber: ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 4(1): 9-14.
• Beaton DE, Bombardier C, Guillemin F, Ferraz, MB (2000). Guidelines ort he process of cross-cultural adaptation of self-report measures. Spine, 25(24): 3186-3191.
• Bull SJ, Shambrook CJ, James W, Brooks JE (2005). Towards an understanding of mental toughness in elite English cricketers. Journal of Applied Sport Psychology, 17(3): 209–227.
• Butt J, Weinberg R, Culp B (2010). Exploring mental toughness in NCAA Athletes. Journal of Intercollegiate Sport, 3(2): 316–332.
• Büyüköztürk Ş (2015). Veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. 21. Baskı. (s. 32).Ankara: Pegam A.
• Büyüköztürk Ş, Akgün ÖE, Kahveci Ö, Demirel F (2004). Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2): 207-239.
• Carlson ED (2000). A case study in translation methodology using the health‐promotion lifestyle profile II. Public Health Nursing,17(1): 61-70.
• Cox RH (2012). Sport Psychology. Concepts and Applications. 7th ed. (p. 297-298). New York: McGraw-Hill.
• Clough P, Earle K., Sewell D (2002). Mental Toughness: The Concept and Its Measurement. In Cockerill I, Solutions in Sport Psychology. 1st ed. (p. 32-45). London: Thomson.
• Dennis PW (1981). Mental toughness and the athlete. Ontario Physical and Health Education Association, 7(2): 37-40.
• Durand-Bush N, Salmela JH (2002). The development and maintenance of expert athletic performance: Perceptions of world and olympic champions. Journal of Applied Sport Psychology, 14(3): 154-171.
• Erdoğan N, Zekioğlu A, & Dorak F (2014). Hentbol antrenörlerine göre sporcuların performansını psikolojik yönden etkileyen faktörler nelerdir? Nitel çalışma. International Journal of Science, Culture and Sport, Özel, (1), 194-207.
• Geisinger KF (1994). Cross-cultural normative assessment: Translation and adaptation issues influencing the normative interpretation of assessment instruments. Psychological Assessment, 6(4): 304.
• Goldberg AS (1992). Training the psychological dimension. Soccer Journal, 37(1): 58-60.
• Gould D, Dieffenbach K., Moffett A (2002). Psychological characteristics and their development in Olympic champions. Journal of Applied Sport Psychology, 14(3): 172-204.
• Gould D, Hodge K, Peterson K, Petlichkoff L (1987). Psychological foundations of coaching: Similarities and differences among intercollegiate wrestling coaches. The Sport Psychologist, 1(4): 293–308.
• Greenberger E, Josselson R, Knerr C, Knerr B (1975). The measurement and structure of psychosocial maturity. Journal of Youth and Adolescence, 4(2): 127-143.
• Gucciardi DF, Gordon S (2009). Development and preliminary validation of the Cricket Mental Toughness Inventory (CMTI). Journal of Sports Sciences, 27(12): 1293-1310.
• Gucciardi DF, Gordon S, Dimmock JA (2008). Towards an understanding of mental toughness in Australian football. Journal of Applied Sport Psychology, 20(3): 261-281.
• Gucciardi DF, Gordon S, Dimmock JA (2009). Development and preliminary validation of a mental toughness inventory for Australian football.Psychology of Sport and Exercise, 10(1): 201-209.
• Hambleton RK., Patsula L (1999). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices. Association of Test Publishers,1(1): 1-13.
• Jackson SA, Marsh HW (1996). Development and validation of a scale to measure optimal experience: The Flow State Scale. Journal of Sport and Exercise Psychology,18(1): 17-35.
• Jones G (2002). What is this thing called mental toughness? An investigation of elite sport performers. Journal of Applied Sport Psychology, 14(3): 205-218.
• Jones G, Hanton S, Connaughton (2007). A framework of mental toughness in the world’s best performers. The Sport Psychologist, 21(2): 243–264.
• Kline RB (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. 2nd ed. (p.154-186). New York: Guilford Press.
• Loehr JE (1982). Athletic Excellence: Mental toughness training for sports. 1st ed.New York: Plume.
• Loehr JE (1986). Mental Toughness Training for Sports: achieving athletic excellence. 1st ed. Lexington, MA: Stephen Greene Press.
• Loehr JE. The New Toughness Training for Sports (1995). 1st ed. New York: Plume.
• Luszki WA. Winning Tennis Through Mental Toughness (1982). 1st ed. (p. 23). New York: Everest House.
• Mack MG, Ragan BG (2008). Development of the mental, emotional, and bodily toughness inventory in collegiate athletes and nonathletes. Journal of Athletic Training, 43(2): 125.
• Mahoney JW, Gucciardi DF, Mallett CJ, Ntoumanis N (2014). Adolescent performers’ perspectives on mental toughness and its development: The Utility of the Bioecological Model. Sport Psychologist, 28 (3): 233-244.
• Madrigal L, Hamill S, Gill DL (2013). Mind over matter: The development of the mental toughness scale (MTS). Sport Psychologist, 27(1): 62-77.
• Middleton S, Marsh H, Martin A, Richards G, Perry C (2004). Developing the Mental Toughness Inventory (MTI). Self Research Centre Biannual Conference. Berlin.
• Schermelleh-Engel K, Moosbrugger H, Müller H (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2): 23-27.
• Sheard M, Golby J, Van Wersch A (2009). Progress toward construct validation of the Sports Mental Toughness Questionnaire (SMTQ). European Journal of Psychological Assessment, 25(3): 186-193.
• Tavşancıl E (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. 5. Baskı. (s. 152-155). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Thelwell R, Weston N, Greenlees I (2005). Defining and understanding mental toughness within soccer. Journal of Applied Sport Psychology, 17(4): 326-332.
• Ullman JB (2001). Structural equation modeling. In Tabachnick BG, eds. Fidell LS. Using multivariate statistics 4th ed. Needham Heights. (p. 653-771). MA: Allyn & Bacon.
• Weinberg RS, Gould D (2003). Welcome tos port and exercise psychology. Foundation of Sport and Exercise Psychology. 3th ed. (p. 11). USA: Human Kinetics.