DIPLOMATIC REACTION OF TURKEY AND RUSSIA TO THE LOCARNO PROCESS

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 1, 77 - 87, 24.06.2025

Gazi Çamur

https://doi.org/10.29228/inture.29

Öz

When analyzing the past through a historical method, it is evident that there is a connection between “yesterday and tomorrow.” In this context, the political and economic events that took place between 1920 and 1930 must be understood within the broader consequences of the First World War. One significant outcome of this global conflict was the emergence of friendly relations between the Turks and Russians, two nations that had faced each other on the battlefield throughout the 19th century, now brought together under shared political interests.Despite their differing political systems, these states chose to act based on a common strategic approach, prioritizing security and peace in their diplomatic engagements. The most concrete example of this was the new diplomatic framework they introduced in response to the Locarno Treaty, which came into force in 1926. The bilateral agreements signed between the two countries, emphasizing neutrality and security, represented steps taken toward ensuring regional peace in opposition to the Locarno system established in Europe. This study examines the first bilateral agreement process between Republican Turkey and Soviet Russia, which, skeptical of the League of Nations’ political initiatives, took independent action due to concerns over its effectiveness in maintaining peace. Using primary sources from the press of the period and the archives of the Ministry of Foreign Affairs, this research evaluates how these two states, despite their differing political and ideological principles, cooperated within the framework of national interests. Their collaboration within the context of the Locarno system will be analyzed to illustrate how they navigated international diplomacy through joint efforts. Accordingly, by analyzing the details of events, Turkish-Russian relations will be examined from a different perspective in the context of the new European order shaped by Locarno.

Anahtar Kelimeler

Turkey , Locarno System , Bilateral Neutrality Treaty , Common Strategy

TÜRKİYE İLE RUSYA'NIN LOCARNO SÜRECİNE GÖSTERDİĞİ DİPLOMATİK TEPKİ

Öz

Tarihsel bir metot kapsamında geçmişi analiz ettiğimizde, “dün ile yarın” arasında bir bağlantı olduğunu vurgulamaya gerek yoktur. Bu kapsamda 1920-1930 yılları arasında cereyan eden siyasî ve ekonomik hadiselerin temelini, Birinci Dünya Harbi’nin sonuçlarında görmek gerekir. Tarih sahnesindeki ilk genel harbin önemli sonuçları arasında XIX. yüzyıl boyunca birbirleriyle savaş meydanlarında karşı karşıya gelen Türkler ile Rusların, siyasî menfaat çatısı altında ortaya çıkan dostluk münasebetleri yer almaktadır. Farklı rejim anlayışlarına rağmen bahsedilen devletler, siyasette emniyet ve sulh anlayışı içerisinde ortak bir strateji temelinde hareket etmeyi tercih etmişlerdir. Bunun en somut kanıtı ise 1926 senesinde yürürlüğe giren Locarno Antlaşması’na karşı hayata geçirdikleri yeni diplomatik usuldür. Avrupa’da tesis edilen Locarno sistemine karşı tarafsızlık ve emniyet unsurlarını öne çıkartarak ülkeler arasında imzalanan ikili antlaşmalar, bölgesel sulh temini için atılan adımların neticesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada; Cemiyet-i Akvam’ın siyasî faaliyetlerine şüphe ile yaklaşıp barışı tesis etme noktasında yetersiz olduğu düşüncesiyle harekete geçen Türkiye’deki millî hükumet le Sovyet Rusya’nın kendi aralarında uyguladıkları ilk ikili antlaşma sürecinin nasıl gerçekleştiği, dönemin Basın ve Dış İşleri Bakanlığı arşivinden yararlanmak suretiyle elde edilen kaynaklar bağlamında değerlendirilecektir. Bu sayede genel politik ve ideolojik umdeleri farklı olan devletlerin müşterek mesai ile millî menfaatler çerçevesinde nasıl birlikte hareket ettikleri Locarno sistemi üzerinden anlatılmaya çalışılacaktır. Bu bağlamda, Locarno ile ortaya çıkan yeni Avrupa düzeni karşısında, olayların ayrıntılı bir analizi yapılarak Türk-Rus ilişkileri farklı bir bakış açısıyla ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye , Locarno Sistemi , İkili Tarafsızlık Antlaşması , Ortak Strateji

Kaynakça

• AHMET, Rauf, “Büyük Harpten Sonra Dünya İşleri Nasıl Gidiyor?”, Yeni Türk Mecmuası, Sayı: III, 1932.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Avrupa Tarihi (1914-1995), İstanbul 2010.
• Atatürk’ün Bütün Eserleri Danışma Kurulu, Atatürk’ün Bütün Eserleri, Cilt: XV (1923), İstanbul 2005.
• GÜRÜN, Kamuran, Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953), II. Basım, Ankara 2010.
• İNÖNÜ, İsmet, Hatıralar, İkinci Kitap, Ankara 1987.
• JACOKSON, Jon, Locarno Diplomacy German and West 1925-1929, Princeton Universty Press, New Jersey 1972.
• JHONSON, Gaynor, Locarno Revisited Europan Diplomacy (1920-1929), New York 2005.
• KÜÇÜK, Evren - BEKAR, Nurgül, “Türk Diplomatların Bakış Açısıyla Türk-Sovyet İlişkileri 1917-1925”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 74, Sayı: 1, 2019, s. 163-192.
• SANDER, Oral, Siyasi Tarih 1918-1994, 26. Baskı, Ankara 2016.
• STALİN, Eserler (Aralık- Ağustos 1927), (çev. İsmail Yarkın), Cilt: 10, İstanbul 1992.