İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN ÖZGÜRLÜK DEĞERİNE İLİŞKİN TUTUMLARI

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 1, 578 - 602, 30.04.2021

Fatih Kaya , Erdal Akpınar

https://doi.org/10.17679/inuefd.856671

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı, ilköğretim öğrencilerinin özgürlük değerine ilişkin tutumlarını belirlemektir. Araştırmada karma yöntem tasarımlarından, açıklayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Bu desende araştırma nicel ile başlayıp, nitel ile devam eder. Araştırmanın çalışma grubu, nicel ve nitel süreçler için ayrı ayrı belirlenmiştir. Araştırma evreni, 2019-2020 öğretim yılında Malatya il merkezindeki ilkokul ve ortaokullarda sosyal bilgiler dersinin okutulduğu sınıflardır. Araştırmanın örneklemini ise, bu evrenden basit seçkisiz örnekleme yolu ile belirlenen 1249 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel verileri, amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan maksimum çeşitlilik örneklem türü ile elde edilmiştir. Bu kapsamda toplam 24 öğrenci araştırmaya katılmıştır.
Araştırmanın nicel verileri Sosyal Bilgiler ile İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Değerlerine İlişkin Tutum Ölçeği, nitel verileri ise yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Görüşme formunda öğrencilere; “Özgürlük sizin için neyi ifade ediyor?” sorusu yöneltilmiştir. Nicel veriler betimsel ve çıkarımsal istatistiki yöntemler, nitel veriler ise içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre, ilköğretim öğrencilerinin özgürlük değerine ilişkin tutumları yüksek derecede olumlu olup; sınıf, başarı durumu, kardeş sayısı, kitap okuma alışkanlığı ve okulun bulunduğu muhitin sosyoekonomik düzeyi değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Değerler eğitimi, Özgürlük, Tutum, Sosyal Bilgiler

Kaynakça

• Atatürk, M.K. (2018). Medeni bilgiler (uygarlık bilgileri), Örgün Yayınevi. İstanbul.
• Bilgiseven, A. K. (2005). Türk milletinin manevi değerleri. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Ankara.
• Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi. Ankara.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. (çev. M. Bütün ve S. B. Demir). Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2014). Research design. qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4.ed.). USA: Sage Publications Inc.
• Çetin, H. (2016). Dördüncü sınıf öğrencilerinin toplumsal değer algılarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Çetinkıran B. E. (2017). Özgürlük kavramını yeniden düşünmek: Kant ve Arendt’te etik ve politik bir sorun olarak özgürlük. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• De Carlo, L. T. (1997). On the meaning and use of kurtosis. Psychological methods, 2(3), 292-307.
• Dökmen, Z. Y. (1999). Ben cinsiyet rolü envanteri kadınsılık ve erkeksilik özellikleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi, 7(1), 27-40.
• Durualp E. ve Durualp, E. (2012) İlköğretim II. kademede öğrenim gören öğrencilerin evrensel değerlere ilişkin tutumlarının incelenmesi, Kuramsal Eğitim bilim Dergisi, 5(4), 484-499.
• Erlandson, D. A., Harris, E. L., Skipper, B. L., & Allen, S. D. (1993). Doing naturalistic inquiry: A guide to methods. Sage.
• Fromm, E. (1997). Özgürlükten kaçış, (çev. Selçuk Budak), Öteki Yayınevi, Ankara.
• Geçgel, Ş. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının aktif yurttaşlık öz yeterlikleri ve milli değerlerin öğretimine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde.
• Hayek, A. F. (1997). Hukuk, yasama ve özgürlük (özgür bir toplumun siyasal düzeni), cilt III, Çev: Mehmet Öz, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Hopkins, K. D., & Weeks, D. L. (1990). Tests for normality and measures of skewness and kurtosis: Their place in research reporting. Educational and Psychological Measurement, 50(4), 717-729.
• Kalaycı, Ş. (2017). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Dinamik Akademi Yayınları.
• Koç, K. (2007). İlköğretim 7. sınıflarda okutulan vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersinde öğrenciye kazandırılması amaçlanan evrensel değerlere ilişkin tutumlar, üzerinde öğretim sürecinin etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi. Elazığ.
• Kurtdaş, E. M. (2017). Değerlerin kaynağı ve anlamlandırılması. Türkish Studies, 12(21), 349-366.
• Küçük, T. B. (2018). Sosyal bilgiler dersinde sorumluluk, yardımseverlik, hak ve özgürlüklere saygı değerlerinin kazanımında işbirlikli öğrenme modelinin etkisi, Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications.
• Merriam, S. B. (2013). Qualitative research a guide to design and implementation (Çev. Ed. S. Turan). Nobel Yayıncılık.
• Montesquieu. (2014). Kanunların ruhu üzerine, (çev. Berna Günen), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Özdek, E. Y. (1993). 1990’larda insan hakları: sorunlar ve yönelimler. İnsan Hakları Yıllığı, 3-44.
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (6.edition). ABD: Pearson Education.
• Topçu, N. (2010). Ahlak. Dergâh Yayınları. İstanbul.
• Ulusoy, K. (2007). Lise tarih programında yer alan geleneksel ve demokratik değerlere yönelik öğrenci tutumlarının ve görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Y. ve Akpınar, E. (2016). Cinsiyet faktörünün ortaokul 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin sosyal olgunluk düzeyine etkisi. International Journal of Field Education, 2(1), 20-32