Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarının 21. Yüzyıl Becerileri Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 2, 1254 - 1290, 31.08.2021

Adem Yusuf Demir , Melike Özyurt

https://doi.org/10.17679/inuefd.867905

Cited By: 17

Öz

Günümüzde öğrencilerin bilişsel alandaki gelişimlerinin yanı sıra bazı beceriler açısından gelişmesi de oldukça önemli görülmektedir. 21. yüzyılın gereklerine uygun beceriler ile bireyleri donatmak birçok ülkede eğitimin temel hedefleri arasındadır. Bu kapsamda çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından 21. yüzyıl becerileri tanımlanmış ve eğitim programlarında bu becerilerin geliştirilmesine yönelik planlamalara yer verilmiştir. Bu araştırmada 2019-2020 eğitim öğretim yılında Türkiye’de uygulanmakta olan sosyal bilgiler dersi öğretim programının kazanımları ile ders kitabında yer alan etkinlik ve soruların 21.yüzyıl becerileri bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı araştırmada veriler doküman incelemesi tekniği ile elde edilmiş, betimsel analiz uygulanarak çözümlenmiştir. Araştırma kapsamında incelen dokümanlar sosyal bilgiler dersi öğretim programı kazanımları (4,5,6 ve7.sınıf) ve MEB sosyal bilgiler dersi kitaplarında (4,5,6 ve 7. sınıf) yer alan etkinlik ve sorulardır. Araştırma sonucunda; kazanım, etkinlik ve soruların sınırlı sayıda 21. yüzyıl becerisinin geliştirilmesine yönelik olduğu belirlenmiştir. Kazanım, etkinlik ve sorular en çok eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerinin gelişimine yöneliktir. Araştırmada ayrıca programda ve kitaplarda 21. yüzyıl becerilerinden esneklik ve uyum, liderlik ve sorumluluk gibi becerilerin geliştirilmesine yönelik kazanım, etkinlik ve soruların yer almadığı tespit edilmiştir. Bu bulgular ışığında sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programının öğrencilerin 21.yüzyıl becerilerinin geliştirilmesine yönelik zenginleştirilmesi ve 21. yüzyıl becerileri açısından kapsayıcı nitelik kazandırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

21.yy becerileri, sosyal bilgiler, kazanım, etkinlik

Kaynakça

• Akengin, H., Bengiç, G., Çolak, K., ve Taş, E. (2011). Altıncı sınıf sosyal bilgiler dersi kazanımlarına ulaşma düzeylerine yönelik öğrenci görüşleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (34), 5-23.
• Alismail, H. A. ve McGuire, P. (2015). 21st century standards and curriculum: Current research and practice. Journal of Education and Practice, 6(6), 150-154.
• Anagün, Ş. S., Atalay, N., Kılıç, Z. ve Yaşar, S. (2016). Öğretmen adaylarına yönelik 21. Yüzyıl becerileri yeterlilik algıları ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 160-175.
• Aydemir, Y. ve Çiftçi, Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-115.
• Azer, H. (2019). Sosyal bilgiler 7. Sınıf ders kitabı. Ekoyay yayıncılık.
• Bal, M. (2018). Türkçe dersinin 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Turkish Studies, 13(4), 49-64.
• Balay, R. (2004). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 61-82.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1).
• Beers, S. (2011). 21st century skills: Preparing students for their future. https://cosee.umaine.edu/files/coseeos/21st_century_skills.pdf
• Binkley, M., Erstad, O., Herman, J., Raizen, S., Ripley, M. ve Rumble, M. (2010). Draftwhite paper 1: Defining 21st century skills. https://oei.org.ar/ibertic/evaluacion/sites/defult /files/biblioteca/24defining-21st-century-skills.pdf
• Bölükoğlu, İ. (2002). Bilgi çağında eğitim fakültelerinde resim iş eğitiminin genel bir değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 247-259.
• Chu, S. K. W. (2014). Developing 21st century skills with plagiarism-free inquiry learning, collaborative teaching, social media, and gamification. Learning and Teaching Expo2014.HongKong.http://web.hku.hk/~samchu/docs/Chu%202014%20Developing%201st%20century%20skills%20with%20plagiarismfree%20%20inquiry%20learning2016-5-31.pdf
• Çelikkaya, T. (2011). Sosyal bilgiler programında yer alan becerilerin kazandırılma düzeyi: Öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (3), 969-990.
• Çoban, O. ve Akşit, İ. (2018). 2005 ve 2017 Sosyal bilgiler öğretim programlarının öğrenme alanı, kazanım, kavram, değer ve beceri boyutları açısından karşılaştırılması. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 479-505.
• Dede, C. (2010). Comparingframeworksfor 21st century skills. J. Bellancave R. Brandt (Eds.),21st century skills (pp. 51–76). Bloomington, IN: Solution Tree Press.
• Demir, M. K.(2006). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 155-170.
• Demirel, Ö. (2012). Eğitimde program geliştirme. Pegem.
• European Comission (2018). Developing key competencies all for throughout life. https://ec.europa.eu/education/sites/education/files/documentlibrarydocs/factsheetkey-competences-lifelong-learning_en.pdf
• Farısı, M. (2016). Developing the 21st century social studies skills through technologyintegration. Turkish Online Journal of Distance Education, 17(1), 6-30. https://doi.org/10.17718/tojde.47374
• Fisser, P. ve Thijs, A. (2015). Integration of 21st century skills into the curriculum of primaryand secondary education. In Society for Information Technology and TeacherEducation International Conference. LasVegas, NV, UnitedStates. http://site.aace.org
• Gelen, İ. (2017). P21-Program ve öğretimde 21. yüzyıl beceri çerçeveleri (ABD Uygulamaları). Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 15-29. https://dergipark.org.tr /en/download/article-file/386403
• Germaine, R.,Richards, J., Koeller, M., ve Schubert-Irastorza, C. (2016). Purposeful use of 21st century skills in higher education. Journal of Research in Innovative Teaching, 9(1),19-27.
• Göksün, D. O.,ve Kurt, A. A. (2017). Öğretmen adaylarının 21. yüzyıl öğrenen becerileri kullanımları ve 21. yüzyıl öğreten becerileri kullanımları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 42(190). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.7089
• Greenhill, V. (2010). 21st century knowledge and skills in educator preparation. Partnership for 21st century skills. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED519336.pdf
• Griffin, P., McGaw, B. ve Care, E. (Ed.). (2012). Assessment and teaching of 21stcentury skills. Dordrecht, Netherlands: Springer.
• Hepburn, M. A. (1999). Media literacy: A must for middle school social studies. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies. 72(6), 352-356. https://doi.org/10.1080/00098659909599424
• ISTE; International Society for Technology in Education (2007). The national educational technology standards and performance indicators for students. Eugene, OR: ISTE.
• Karabulut, S. (2012). How to teach critical-thinking in social studies education: An examination of three NCSS journals. Eurasian Journal of Educational Research, 49, 197-214.
• Kayhan, E., Altun, S. ve Gürol, M. (2019). Sekizinci sınıf Türkçe öğretim programı (2018)’nın 21. yüzyıl becerileri açısından değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 20-35.
• Kivunja, C. (2015). Teaching students to learn and to work well with 21st century skills: Unpacking the career and life skills domain of the new learning paradigm. International Journal of Higher Education, 4(1), 1-11.
• Koçin, B., Tuğluk, M. N. (2020). 2013 Okul öncesi eğitim programının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi. (49), 621-649.
• Koltuk, N. ve Kocakaya, S. (2015). 21.yy. becerilerinin gelişiminde dijital öykülemeler: Ortaöğretim öğrencilerinin görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 354-363.
• Koray, Ö., Altunçekiç, A., ve Yaman, S. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının soru sorma becerilerinin Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17), 33-39.
• Kurnaz, A. (2007). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde beceri ve içerik temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğrencilerin eleştirel düşünme becerileri, erişi ve tutumlarına etkisi, (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Larson, L. C. ve Miller T. N. (2011). 21st century skills: Prepare students for the future, Kappa Delta Pi Record, 47:3, 121-123. https://doi.org/10.1080/00228958.2011.10516575
• Lemke, C. (2002). enGauge 21st Century Skills: Digital Literacies for a Digital Age. Naperville, IL: North Central Regional Educational Laboratory (NCREL). https://files.eric.ed.gov/ fulltext/ED463753.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı, (MEB). (2017). Müfredatta Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine. https://ttkb.meb.gov.tr/
• Milli Eğitim Bakanlığı, (MEB). (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (4-7. sınıflar). Talim Terbiye Kurulu
• Gültekin, M. (2017). Program geliştirmeye ilişkin temel kavramlar. Oral, B., & Yazar, T. (Ed). Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme. Pegem.
• Oretta, C. (2012). 21st Century Skills Practices and Programs: A Case Study at an Elementary School. (Yayınlanmamış doktora tezi). University of Southern California.
• Organization for Economic Cooperation and Development (OECD). (2005). The definitionand selection of key competencies: Executive summary. Paris. France.
• Özensoy, A. (2012). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sosyal bilgiler dersinin eleştirel düşünme becerisine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 13-25.
• Öztürk, D. (2010). Yaratıcı düşünme becerisinin ilköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrenci başarısı üzerindeki etkililiği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitisü, İstanbul. https://katalog.marmara.edu.tr/eyayin/tez /T0070909.pdf
• Özyurt, M. (2020). 21. Yüzyıl becerileri öğretimi ölçeğinin türk kültürüne uyarlanması: geçerlik güvenirlik çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(30), 2568-2594. https://doi.org/10.26466/opus.725042
• Partnership for 21st Century Skills (P21). (2019). Framework for 21st century learning. Battlee for Kids. http://static.battelleforkids.org/documents/p21/P21_FrameworkBrief.pdf
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Bütün, M. Demir, S. B., Çev). Pegem.
• Saavedra, A. R. ve Opfer, V. D. (2012). Learning 21st century skills requires 21st century teaching. Phi Delta Kappan, 94(2), 813. https://doi.org/10.1177/003172171209400203
• Shepherd, N. G. (1998). The Probe Method: A problem-based learning model's affect on critical thinking skills of fourth and fifth grade social studies students. (Yayınlanmamış doktora tezi), North Carolina State University, North Carolina. https://www.learntechlib.org/p/117976/
• Stein, L.,vePrewett, A. (2009). Media Literacy Education in the Social Studies: Teacher Perceptions and Curricular Challenges. Teacher Education Quarterly, 36(1), 131-148. www.jstor.org/stable/23479205
• Şahin, E. (2018). Sosyal bilgiler 5 ders kitabı. Anadol yayıncılık
• Şimşek, H. (2009). Eğitim tarihi araştırmalarında yöntem. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 33-51.
• Taşkıran, C. (2014). Altıncı sınıf sosyal bilgiler programındaki kazanımların zihinsel beceriler açısından incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2014(2), 1-13.
• Thieman, G. Y. ve Carano, K. T. (2013). From the field: How Oregon social studies teachersare preparing students for the 21st century. Oregon Journal of the Social Studies. 1(1), 3-20.
• Turner, J. C. ve Patrick, H. (2004). Motivational influences on student participation in classroom learning activities. Teachers College Record, 106(9), 1759-1785.
• Tüysüz, S. (2018). İlkokul sosyal bilgiler 4 ders kitabı. Tuna yayıncılık.
• Uluyol, Ç. ve Eryılmaz, S. (2015). 21. yüzyıl becerileri ışığında Fatih Projesi değerlendirmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 209-229.
• Voogt, J. ve Roblin, N. P. (2010). 21st century skills. Discussienota. Zoetermeer: The Netherlands:Kennisnet, 23(03), 2000. http://opite.pbworks.com/w/file/fetch/61995 295/White%20Paper%2021stCS_Final_ENG_def2.pdf
• Voogt, J. ve Roblin, N. P. (2012). A comparative analysis of international frameworks for 21stcentury competences: Implications for national curriculum policies. Journal ofcurriculum studies, 44(3), 299-321.
• Walser, N. (2008). Teaching 21st century skills. Harward Education Letter (11-12) 2008.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin yayıncılık.
• Yıldırım, C., Kaplan, F., Kuru, H., & Yılmaz, M. (2019). Sosyal bilgiler 6 ders kitabı. Milli eğitim bakanlığı yayınları