Sosyotelizm (Phubbing) ile Bilinçli Farkındalık Arasındaki İlişkide Sosyal Kaygının Aracı Rolü

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 2, 1387 - 1420, 31.08.2021

İzzet Parmaksız

https://doi.org/10.17679/inuefd.904379

Cited By: 11

Öz

Sosyal bir varlık olan insanın sosyal becerileri teknolojik ürünlerle kısıtlanabilmektedir. Günümüz dünyasında ise teknolojinin olmadığı bir yaşam düşünülemediğinden teknolojiyle yaşamayı öğrenmek gerekmektedir. Kullanılan teknolojik ürünler de çeşitli sorunları beraberinde getirebilmektedir. Kullandığımız en yaygın teknolojik cihaz olan telefonlar ise bireyleri sosyotelizm (phubbing) davranışıyla karşı karşıya bırakabilmektedir. Bu araştırmada sosyotelizm yapan bireylerin bilinçli farkındalıklarının önemi ve bu bireylerin sosyal kaygı düzeylerinin bu davranışlarına etkisi araştırılmıştır. Bu doğrultuda bu çalışmada bilinçli farkındalık ile sosyotelizm arasındaki ilişkide sosyal kaygının aracı rolünü incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 1067 yetişkin birey oluşturmaktadır. Bilinçli farkındalık ile sosyotelizm arasındaki ilişkide sosyal kaygının tam aracı olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlara göre, davranışsal bir problem olan sosyotelizmin etkilerinin azaltılması amacıyla bilinçli farkındalık kazanımı önemlidir ve sosyal kaygı oluşturan durumlara uygun tepki vermenin sosyotelizm davranışının sosyal beceriler üzerindeki olumsuz etkisini azaltığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyotelizm, bilinçli farkındalık, sosyal kaygı, akıllı telefon, yetişkin

Kaynakça

• Alden, L. E., & Taylor, C. T. (2010). Interpersonal processes in social anxiety disorder. In G. Beck (Ed.). Interpersonal processes in the anxiety disorders: Implications for understanding psychopathology and treatment (125–152). Washington, DC: American Psychological Association.
• Al-Saggaf, Y., MacCulloch, R., & Wiener, K. (2019). Trait boredom is a predictor of phubbing frequency. Journal of Technology in Behavioral Science, 4(3), 245-252.
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5). American Psychiatric Pub.
• Atalay, Z. (2018). Mindfulness: şimdi ve burada, Psikonet Yayınları.
• Balta, S., Emirtekin, E., Kircaburun, K., & Griffiths, M. D. (2020). Neuroticism, trait fear of missing out, and phubbing: the mediating role of state fear of missing out and problematic ınstagram use. Int J Ment Health Addiction, 18, 628–639. https://doi.org/10.1007/s11469-018-9959-8
• Bishop, S. R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N. D., Carmody, J., & Devins, G. (2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical Psychology: Science and Practice, 11(3), 230-241. https://doi:10.1093/clipsy/bph077
• Blachnio, A., & Przepiorka, A. (2019). Be aware! If you start using Facebook problematically you will feel lonely: Phubbing, loneliness, self-esteem, and Facebook intrusion. A cross-sectional study. Social Science Computer Review, 37(2), 270-278. https://doi.org/10.1177/0894439318754490
• Bradford, B. (2018). No time to think: The impact of smartphone technology on mindfulness and reflection. The Communication Technology Division of the 2018 Association for Education in Journalism and Mass Communication Annual Conference, Washington, DC.
• Brañas-Garza, P., Capraro, V., & Ramírez, E. R. (2018). Gender differences in altruism on Mechanical Turk: Expectations and actual behaviour. Econ. Lett. 170, 19–23.
• Buckner, J. D., Schmidt, N. B., Lang, A. R., Small, J. W., Schlauch, R. C., & Lewinsohn, P. M. (2008). Specificity of social anxiety disorder as a risk factor for alcohol and cannabis dependence. Journal of Psychiatric Research, 42(3), 230–239. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2007.01.002
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Veri analizi el kitabı (2. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2010). Sosyal bilimler için istatistik (6. baskı). Pegem A. Yayınevi.
• Calvete, E., Gámez-Guadix, M. & Cortazar, N. (2017). Mindfulness facets and problematic Internet use: A six-month longitudinal study. Addictive Behaviors, 72, 57-63. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2017.03.018
• Caplan, S. E. (2007). Relations among loneliness, social anxiety, and problematic Internet use. Cyber Psychology & Behavior, 10, 234–242. https://doi.org/10.1089/cpb.2006.9963
• Chotpitayasunondh, V., & Douglas, K. M. (2016). How “phubbing” becomes the norm: The antecedents and consequences of snubbing via smartphone. Computers in Human Behavior, 63, 9–18. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.05.018
• Coffey, K. A., & Hartman, M. (2008). Mechanisms of action in the inverse relationship between mindfulness and psychological distress. Complementary Health Practice Review, 13(2), 79-91. https://doi.org/10.1177/1533210108316307
• Crick, N. R., Grotpeter, J. K., & Bigbee, M. A. (2002). Relationally and physically aggressive children’s intent attributions and feelings of distress for relational and instrumental peer provocations. Child Development, 73, 1134-1142. http://doi.org/10.1111/1467-8624.00462
• Çelik, T. (2019). Teknoloji ve medya okuryazarı vatandaş yetiştirme sürecinde öğrencilerin sosyal medya algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 2(1), 40-57.
• Çikrikci, Ö., Griffiths, M. D., & Erzen, E. (2019). Testing the mediating role of phubbing in the relationship between the big five personality traits and satisfaction with life. Int J Ment Health Addiction https://doi.org/10.1007/s11469-019-00115-z
• Çizmeci, E. (2017). Disconnected, though satisfied: Phubbing behavior and relationship satisfaction. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 7(2), 364-375.
• Darçın, A. E., Köse, S., Noyan C. O., Nurmedov, S., Yılmaz, O., & Dilbaz, N. (2016). Smartphone addiction and its relationship with social anxiety and loneliness. Behaviour & Information Technology, 35(7), 520-525. http://doi.org/10.1080/0144929X.2016.1158319.
• Davey, S., Davey, A., & Singh J. V. (2016) Emergence of problematic internet use among Indian adolescents: A multi method study. J Indian Assoc Child Adolesc Ment Health. 12(1), 60–78.
• Davey, S., Davey, A., Raghav, S. K., Singh, J. V., Singh, N., Blachnio, A., & Przepiórkaa, A. (2018). Predictors and consequences of “Phubbing” among adolescents and youth in India: An impact evaluation study. Journal Of Family & Community Medicine, 25(1), 35-42. https://doi.org/10.4103/jfcm.JFCM_71_17
• Dekeyser, M., Raes, F., Leijssen, M., Leysen, S., & Dewulf, D. (2008). Mindfulness skills and interpersonal behaviour. Personality and individual differences, 44(5), 1235-1245. https://doi.org/10.1016/j.paid.2007.11.018
• Demir, M. (2017). Effects of Mindfulness-based skills program on cognitive and metacognitive processes in high social anxiety. Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Desnoyers, A. J., Kocovski, N. L., Fleming, J. E., & Antony, M. M. (2017). Self-focused attention and safety behaviors across group therapies for social anxiety disorder. Anxiety, Stress, & Coping, 30(4), 441-455. https://doi.org/10.1080/10615806.2016.1239083
• Doğan, U. ve Tosun, N. İ. (2016). Lise öğrencilerinde problemli akıllı telefon kullanımının sosyal kaygı ve sosyal ağların kullanımına aracılık etkisi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 99-128. http://dx.doi.org/10.14520/adyusbd.66762
• Eldoğan, D. (2017). Sosyal anksiyete bozukluğu belirti düzeyi yüksek ve düşük olan bireylerin çeşitli psikolojik değişkenler ve bilişsel yanlılıklar açısından karşılaştırılması: Bir bilgece farkındalık temelli psikoeğitim programı önerisi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Elhai, J. D., Levine, J. C., O’Brien, K. D., & Armour, C. (2018). Distress tolerance and mindfulness mediate relations between depression and anxiety sensitivity with problematic smartphone use. Computers in Human Behavior, 84, 477-484. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.03.026
• Ergün, N., Göksu, İ., & Sakız, H. (2019). Effects of phubbing: Relationships with psychodemographic variables. Psychological Reports, 123(5), 1578-1613 https://doi.org/10.1177/0033294119889581.
• Fernandez, K. C., Levinson, C. A., & Rodebaugh, T. L. (2012). “Profiling: Predicting social anxiety from facebook profiles.” Social Psychological and Personality Science, 3(6), 706-713. https://doi.org/10.1177/1948550611434967
• Gámez-Guadix, M., & Calvete, E. (2016). Assessing the relationship between mindful awareness and problematic Internet use among adolescents. Mindfulness, 7, 1281-1288. https://doi.org/ 10.1007/s12671-016-0566-0
• Gao, Y., Li A., Zhu, T., Liu X., & Liu, X. (2016). How smartphone usage correlates with social anxiety and loneliness. PeerJ 4:e2197. https://doi.org/10.7717/peerj.2197
• Germer, C. K. (2005). Teaching mindfulness in therapy. C.K. Germer, R.D. Siegel ve P.R. Fulton (Ed.). Mindfulness and psychotherapy içinde (113-129). New York: Guilford Press.
• Guazzini, A., Duradoni, M., Capelli, A., & Meringolo, P. (2019). An explorative model to assess individuals’ phubbing risk. Future Internet, 11(1), 21. https://doi.org/10.3390/fi11010021
• Hart, T. A., Turk, C. L., Heimberg, R. G., & Liebowitz, M. R. (1999). Relation of marital status to social phobia severity. Depression and Anxiety, 10, 28–32. https://doi.org/10.1002/(SICI)1520-6394(1999)10:1<28::AID-DA5>3.0.CO;2-I
• Hayes, A. F. (2009). Beyond Baron and Kenny: Statistical mediation analysis in the new millennium. Communication Monographs, 76(4), 408-420. doi:10.1080/03637750903310360
• Hayes, A. F. (2012). Process: A versatile computational tool for observed variable mediation, moderation, and conditional process modeling. http://www.processmacro.org/download.html adresinden erişildi.
• Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. Guilford Press.
• Huck, S. W. (2008). Reading statistics and research, 5th Edition. Pearson Educational Inc., Allyn and Bacon
• İskender, M., & Akın, A. (2011). Self-compassion and internet addiction. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 10(3), 215-221.
• Kabat‐Zinn, J. (2003). Mindfulness‐based interventions in context: past, present, and future. Clinical psychology: Science and practice, 10(2), 144-156. https://doi.org/10.1093/clipsy.bpg016
• Kang, Y., Gruber, J., & Gray, J. R. (2013). Mindfulness and de-automatization. emotion review. 5(2), 192-201. https://doi.org/10.1177/1754073912451629
• Kara, E. (2016). Üniversite öğrencilerinin depresyon düzeylerinin bağlanma stilleri ve bilinçli farkındalık ile ilişkisi: Öz-Kontrolün aracılık rolü. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Karadağ, E., Tosuntaş, Ş. B., Erzen, E., Duru, P., Bostan, N., Mızrak-Şahin, B., & Babadağ, B. (2016). Sanal dünyanın kronolojik bağımlılığı: Sosyotelizm (phubbing) Addicta. The Turkish Journal on Addiction, 3(2), 223-269. https://doi.org/10.15805/addicta.2016.3.0013.
• Karadağ, E., Tosuntaş, Ş. B., Erzen, E., Duru, P., Bostan, N., Şahin, B. M., & Babadağ, B. (2015). Determinants of phubbing, which is the sum of many virtual addictions: A structural equation model. Journal of behavioral addictions, 4(2), 60-74. https://doi.org/10.1556/2006.4.2015.005
• Katz, D., & Toner, B. A. (2013). Systematic review of gender differences in the effectiveness of mindfulness based treatments for substance use disorders. Mindfulness, 4, 318-331. https://doi.org/10.1007/s12671-012-0132-3
• Kaymaz, E., & Şakiroğlu, M. (2020). Bilinçli farkındalık ve bilişsel esnekliğin problemli akıllı telefon kullanımı üzerindeki etkisi: Öz-kontrolün aracı rolü. Uludağ Üniversitesi /Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(38), 79-108.
• Koch, E. J. (2002). Relational schemas, self-esteem, and the processing of social stimuli. Self and Identity, 1(3), 271-279. https://doi.org/10.1080/152988602760124883
• Kocovski, N. L., Fleming, J. E., Hawley, L. L., Huta, V., & Antony, M. M. (2013). Mindfulness and acceptance-based group therapy versus traditional cognitive behavioral group therapy for social anxiety disorder: A randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 51(12), 889-898. https://doi.org/10.1016/j.brat.2013.10.007
• Lee, Y. K., Chang, C. T., Lin, Y., & Cheng, Z. H. (2014). The dark side of smartphone usage: Psychological traits, compulsive behavior and technostress. Computers in Human Behavior, 31, 373–383. http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2013.10.047.
• Leyro, T. M., Zvolensky, M. J., & Bernstein, A. (2010). Distress tolerance and psychopathological symptoms and disorders: A review of the empirical literature among adults. Psycholl Bull, 136(4), 576-600. http://dx.doi.org/10.1037/a0019712
• Macquarie Dictionary (2013). Erişim adresi: https://www.macmillandictionary.com/buzzword/entries/phubbing.html. 30.05.2020 tarihinde erişildi.
• Mieczakowski, A., Goldhaber, T., & Clarkson, P. (2011). Culture, communication and change: Summary of an investigation of the use and impact of modern media and technology in our lives; Technical Report; Cambridge Engineering Design Centre: Cambridge, UK.
• Neff, K. D., & McGehee, P. (2010). Self-compassion and psychological resilience among adolescents and young adults. Self and Identity. 9(3), 225-240. https://doi.org/10.1080/15298860902979307
• Özbay, Y. ve Palancı, M. (2001). Sosyal kaygı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. VI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 5-7.
• Özyeşil, Z. (2011). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin bilinçli farkındalık kişilik özellikleri ve bazı değişkenler arasından incelenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş. & Deniz, M. E. (2011). Bilinçli Farkındalık Ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160), 224-235.
• Parmaksız, İ. (2018). Phubbing (Sosyotelizm). A. İşcan (Ed.) Eğitim bilimlerinde örnek araştırmalar içinde. (1. baskı, ss.601-617). Nobel Yayınları
• Parmaksız, İ. (2020). İletişimde ve ilişkilerde phubbing. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24 (2), 359-372.
• Peker, A., Nebioğlu, M. ve Ödemiş, M. H. (2019). Sanal ortamda bağımlılık: Bilinçli farkındalığın aracı rolüne ilişkin bir model sınaması. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20(2), 153-158. https://doi.org/ 10.5455/apd.301945
• Piet, J., Hougaard, E., Hecksher, M. S., & Rosenberg, N. K. (2010). A randomized pilot study of mindfulness-based cognitive therapy and group cognitive-behavioral therapy for young adults with social phobia. Scandinavian Journal of Psychology, 51(5), 403-410. https://doi.org/10.1111/j.1467-9450.2009.00801.x
• Raes, F., Griffith, J. W., Van der Gucht, K., & Williams, J. M. G. (2014). School-based prevention and reduction of depression in adolescents: A cluster-randomized controlled trial of a mindfulness group program. Mindfulness, 5(5), 477-486. https://doi.org/10.1007/s12671-013-0202-1
• Rand, D. G., Brescoll, V. L., Everett, J. A., Capraro, V., & Barcelo, H. (2016). Social heuristics and social roles: Intuition favors altruism for women but not for men. Journal of Experimental Psychology. 145(4), 389-396. https://doi.org/10.1037/xge0000154
• Riley, B. (2014). Experiential avoidance mediates the association between thought suppression and mindfulness with problem gambling. Journal of Gambling Studies, 30(1), 163–171. https://doi.org/10.1007/s10899-012-9342-9
• Roberts, J. A., & David, M. E. (2016). My life has become a major distraction from my cell phone: Partner phubbing and relationship satisfaction among romantic partners. Computer Human Behaviour, 54, 134-141. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.07.058
• Roberts, J., Yaya, L., & Manolis, C. (2014) The invisible addiction: Cell-phone activities and addiction among male and female college students. Journal of Behavioral. Addiction, 3(4) 254–265. https://doi.org/10.1556/JBA.3.2014.015
• Schneider, F. M., & Hitzfeld, S. (2019). I ought to put down that phone but ı phub nevertheless: examining the predictors of phubbing behavior. Social Science Computer Review. Online First, 1-14. https://doi.org/10.1177/0894439319882365
• Sears, S., & Kraus, S. (2009). I think therefore I am: Cognitive distortions and coping style as mediators for the effects of mindfulness meditation on anxiety, positive and negative affect, and hope. Journal of Clinical Psychology, 65(6), 561- 573.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson
• Teasdale, J. D., Segal, Z., & Williams, J. M. G. (1995). “How does cognitive therapy prevent depressive relapse and why should attentional control (mindfulness) training help?”. Behaviour Research and Therapy, 33(1), 25-39. https://doi.org/10.1016/0005-7967(94)E0011-7
• Tırışkan, M., Onnar, N., Aksu-Çetin, Y., & Tarı-Cömert, I. (2015). The ımportance of mindfulness in preventing substance-abuse relapse: A literature review. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2(2), 132-142 https://doi.org/10.15805/addicta.2015.2.2.068
• Tuncer, N. (2017). Bir grup üniversite öğrencisinde belirlenen sosyal anksiyete düzeylerine göre bilinçli farkındalık ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Işık Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ugur, N. G., & Koc, T. (2015). Time for digital detox: Misuse of mobile technology and phubbing. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 195, 1022-1031.
• Ümmet, D., ve Ekşi, F. (2016). Türkiye’deki genç yetişkinlerde internet bağımlılığı: yalnızlık ve sanal ortamyalnızlık bağlamında bir inceleme. Addicta: The Turkish Journal On Addictions. 3(1), 29-53.
• Ünal, A. T. (2015). Sosyal medya bağımlılığı: üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ünalan, D., ve Yıldırım, O. (2020). Dijital yerlilerin sosyotelizm (phubbing) eğilimlerinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(1), 276-297.
• Vøllestad, J., Sivertsen, B., & Nielsen, G. H. (2011). Mindfulness-based stress reduction for patients with anxiety disorders: Evaluation in a randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 49(4), 281-288. https://doi.org/10.1016/j.brat.2011.01.007
• Wang, J. L., Wang, H. Z., Gaskin, J., & Wang, L. H. (2015). The role of stress and motivation in problematic smartphone use among college students. Computers in Human Behavior, 53, 181-188. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.07.005
• Wang, X., Xie, X., Wang, Y., Wang, P., & Lei, L. (2017). Partner phubbing and depression among married Chinese adults: The roles of relationship satisfaction and relationship length, Personality and Individual Differences, 110, 12-17. https://doi.org/10.1016/j.paid.2017.01.014
• Williams, M., & Penman, D. (2015). Farkındalık: Çılgın bir dünyada huzur bulmak için pratik bir rehber. Pegasus.
• Yam, F. C., & İlhan, T. (2020). Modern çağın bütünsel teknolojik bağımlılığı: Phubbing ve dinamikleri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(1), 1-15.
• Yam, F. C., & Kumcağız, H. (2020). Adaptation of general phubbing scale to Turkish culture and investigation of phubbing levels of university students in terms of various variables. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 7(1), 48-60.
• Yılmaz, G., Şar, A. H., & Civan, S. (2015). Investigation of adolescent mobile phone addiction by social anxiety effect of some variable. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying, 2(2), 20-37.
• Zeidan, F., Gordon, S. N., Merchant, J., & Goolkasian P. (2010). The effects of brief mindfulness meditation training on experimentaly induced pain. The Journal of Pain, 11(3), 199-209. https://doi.org/10.1016/j.jpain.2009.07.015