Uzaktan Eğitim Sürecinde Öğretmenlerin Örgütsel Değişime Hazır Olma ve Örgütsel Muhalefet Algı Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt 22, Sayı 2, 1641 - 1668, 31.08.2021

Yalçın Varol YILDIZBAŞ Ramazan ÖZKUL Ümit DOĞAN Seyfettin ABDURREZZAK

https://doi.org/10.17679/inuefd.963222

Öz

Bu araştırma uzaktan eğitim sürecinde öğretmenlerin örgütsel değişime hazır olma ve örgütsel muhalefet algı düzeylerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin görüşlerinin cinsiyet, medeni durum, öğrenim düzeyi ve mesleki kıdem değişkenleri açısından anlamlı farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi araştırmanın alt problemleri olarak alınmış ve öğretmen görüşleri bu bağımsız değişkenlere göre değerlendirilmiştir. Bu kapsamda araştırma modeli olarak genel tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırmanın evrenini Van ili Merkez İpekyolu ilçesinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi evrenden tabakalı örnekleme yolu ile farklı branşlardan seçilen toplam 231 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplamak için Çalışkan (2019) tarafından Türkçeye uyarlanan “Örgütsel Değişime Hazır Olma Ölçeği” ve Dağlı (2015) tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan “Örgütsel Muhalefet” ölçeği kullanılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin kişisel bilgileri hakkında dört maddelik (cinsiyet, medeni durum, öğrenim düzeyi ve mesleki kıdem) bir “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Toplanan veriler üzerinden betimsel istatistikler yapılmıştır. Yapılan araştırma neticesinde; öğretmenlerin örgütsel değişime hazır olma ve örgütsel muhalefet algı düzeylerinin orta düzey olduğu, öğretmenlerin örgütsel değişime hazır olma algılarının cinsiyetlerine ve mesleki kıdemlerine göre anlamlı şekilde farklılık gösterdiği, medeni durumları ve mezuniyet düzeylerine anlamlı şekilde farklılık göstermediği bulunmuştur. Ayrıca öğretmenlerin örgütsel değişime hazır olma ile örgütsel muhalefet algı düzeyleri arasında yüksek düzeyde anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki; örgütsel değişime hazır olma ile dikey muhalefet algı düzeyi arasında orta düzeyde anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki; örgütsel değişime hazır olma ile yatay muhalefet algı düzeyi arasında yüksek düzeyde anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin yaşadıkları değişimlerin ve örgütsel muhalefet davranışlarının sebeplerinin özellikle uzaktan eğitim sürecinde daha iyi anlaşılması açısından nitel çalışmalarla desteklenmesinin önemi vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

uzaktan eğitim, öğretmen, örgütsel muhalefet, değişime hazır olma

Kaynakça

• Ağalday, B. (2013). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Ardoğan, R. (2004). Teorik temeller ve tarihsel gerilimler arasında İslam kültüründe siyasal muhalefet. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), 171-189.
• Armenakis, A. A.,& Harris, S. G. (2002). Crafting a change message to create transformational readiness. Journal Of Organizational Change Management, 15(2), 169-183.
• Balcı, A. (2006). Sosyalbilimlerdearaştırmayöntem, teknikveilkeler. PegemAkademi
• Burke, W.W. (1982). Organization development: Principles and practices. Boston: Little Brown.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş.,& Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 2. baskı). Pegem A Yayıncılık.
• Cohen, L.,Manion, L.,&Morrison, K. (2005). Researchmethods in education (5th Ed.). RoutledgeFalmer.
• Çağlar, Ç. (2013). Okulların değişime açıklık düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyi arasındaki ilişki. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (15), 119-150.
• Çalışkan, Ö. (2019). Örgütsel değişime hazır olma ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(4), 663-692.
• Çoban, S. (2013). Uzaktan ve teknoloji destekli eğitimin gelişimi. İstanbul: XVI. Türkiye’de İnternet Konferansı Bildiri Kitabı.
• Dağlı, A. (2015). Örgütsel muhalefet ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 198-218.
• Dağlı, A., & Ağalday, B. (2014). Öğretmenlerin örgütsel muhalif davranış biçimlerine ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 112-128.
• Dinçer, Ö. (1992). Örgüt geliştirme teori ve uygulama ve teknikler. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Dinçer, S. (2016). Bilgisayar destekli eğitim ve uzaktan eğitime genel bir bakış. VIII. Akademik Bilişim, 65-68.
• Ergün, H. (2017). Örgütsel muhalefete etki eden başlatıcı ve aracı değişkenler.Yayınlanmamış doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Ergün, H., & Çelik, K. (2018). Örgütsel muhalefet ölçeği Türkçe uyarlaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 398-414.
• Eroğlu, Ş. G., & Alga, E. (2017). Örgütsel muhalefetin örgütsel değişim üzerindeki etkisi_ hizmet sektörü örgütlerinde bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(3), 140-158.
• Garner, J. T. (2009). Strategic dissent: Expressions of organizational dissent motivated by influence goals. International Journal of Strategic Communication, 3(1), 34-51.
• Genç, N. (2007). Yönetim ve organizasyon: Çağdaş sistemler ve yaklaşımlar. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Grimolizzi-Jensen, C. J. (2015). Organizational change: Evaluating the effect of motivational Interviewing on readiness to change. Unpublished Doctoral Dissertation, Walden University.
• Helvacı, M. A. (2015). Eğitim örgütlerinde değişim yönetimi: İlke, yöntem ve süreçler. Nobel Yayın.
• Helvacı, M. A., &Kıcıroğlu, B. (2010). İlköğretim okullarının değişime hazır bulunuşluk düzeyleri (Uşak ili örneği). Akademik Bakış Dergisi, 21, 1-30.
• Holt, D. T., Armenakis A. A., Feild, H. S., & Harris, S. G. (2007) Readiness for organi¬zational change: The systematic development of a scale. The Journal of Applied Beha¬vioral Science, 43(2), 232–255.
• Iverson, R. D. (1996). Employee acceptance of organizational change: The role of organizational commitment. The International Journal Of Human Resource Management, 7(1), 122-149.
• İnandı, Y., & Gılıç, F. (2016). Relationship of teachers' readiness for change with their participation in decision making and school culture. Educational Research and Reviews, 11(8), 823-833.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Karsantık, I. (2021). Teachers' perceptions of readiness for change and innovation management in their schools. International Online Journal of Education and Teaching, 8(1), 261-287.
• Kassing, J. W. (1997). Articulating, antagonizing, and displacing: A model of employee dissent. Communication Studies, 48, 311-332.
• Kassing, J. W. (1998). Development andvalidation of theorganizational dissent scale. Management CommunicationQuarterly, 12(2), 183-229.
• Kassing, J.W. (2001). From the look of things: Assessing perceptions of organizational dissenters, Communication Research, 21, 553-574.
• Kassing, J. W. (2008). Consider this: A comparison of factors contributing to employees' expressions of dissent. Communication Quarterly, 56(3), 342-355.
• Kassing, J.W., &Armstrong T.A. (2002). Someone’s going to hear about this: examining the association between dissent-triggering events and employee’s dissent expressions. Management Communication Quarterly, (16), 39-65.
• Kassing, J. W., & Avtgis, T. A. (1999). Examining the relationship between organizational dissent and aggressive communication. Management Communication Quarterly, 13(1), 100-115.
• Kassing, J. W., Fanelli, S. A., ve Chakravarthy, L. (2015). Full- and part-time dissent: Examining the effect of employment status on dissent expression. International Journal of Business Communication, 1 ,1-11.
• Koçel, T. (2018). İşletme yöneticiliği. 17. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
• Korucuoğlu, T., & Şentürk, İ. (2018). Örgütsel güç oyunları ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki (İlkokul ve ortaokullarda görev yapan öğretmen görüşleri bağlamında). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 428-447.
• Kurşunoğlu, A.,& Tanrıöğen, A. (2006). Primary school teachers 'attitudes about organizational change. Pamukkale University Journal of Education, 20(20), 13-22.
• Levent, F. (2016). Öğretmenlerin değişime hazır olma durumlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 43(43), 117-134.
• Moore, M. (1973). Toward a theory of independent learning and teaching. Journal of Higher Education, 44, 661-679.
• Oreg, S. (2006). Personality, context, and resistance to organizational change. European Journal of Work and Organizational Psychology,15(1), 73-101.
• Özdemir, M. (2010). Ankara ili kamu liselerinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Taşlıyan, M., & Karayılan, D. (2011). Organizasyonlarda değişim ve yönetimi. (Ed. İ. Bakan), Çağdaş yönetim yaklaşımları içinde, ss.253-269, 2. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
• Toytok, E. H., & Uçar, A. (2018). The effect of administrators' behaviors that ınvolves favoritism on organizational dissent. Journal of Education and Training Studies, 6, 68-77.
• Tunçer, P. (2013). Değişim yönetimi sürecinde değişime direnme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 373-406.
• Turnage, A. K., & Goodboy, A. K. (2014). E-mail and face-to-face organizational dissent as a function of leader-member exchange status. International Journal of Business Communication, 53 (3), 1-15.
• Türk Dil Kurumu. (2021). Büyük Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/. E.T: 25.06.2021.
• Waddell, D., & Sohal, A. S. (1998). Resistance: A constructive tool for change management. Management Decision, 36(8), 543–548.
• Weick, K. E., & Quinn, R. E. (1999). Organizational change and development. Annual Review Psychology, 50(1), 361-386.
• Yeşil, A. (2018). Örgütlerde değişimin önemi ve değişim yönetimi üzerine kavramsal bir değerlendirme. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi,4(5), 307-323.
• Yıldız, K. (2014). Örgütsel muhalefet. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 43, 1-20.