Lise Öğretmenlerinin Lider Desteği ve Gelişim Kültürü Algıları Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 3, 1245 - 1279, 31.12.2022

Yusuf Gezer İ.bakır Arabacı

https://doi.org/10.17679/inuefd.1175314

Öz

Araştırmada lise öğretmenlerinin lider desteği ve gelişim kültürü algıları arasında bir ilişki bulunup bulunmadığını belirlemek amaçlanmıştır. Bu amacın yanında lise öğretmenlerinin lider desteği ve gelişim kültürü algı düzeylerinin belirlenmesi, onların mesleki kıdemi, öğrenim durumu, okulun bulunduğu yerleşim yeri, görev yapılan okulun türü değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık olup/olmadığının saptanması da araştırmada amaçlanmıştır. Araştırmanın amaçları doğrultusunda ilişkisel tarama modeli yöntem olarak tercih edilmiştir. Araştırmanın evrenini, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Malatya ili ve ilçelerinde kamu ve özel liselerde görev yapan 3907 lise öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini “Oransız Küme Örnekleme” yöntemi ile belirlenen 1181 lise öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada “Lider Desteği Ölçeği” ve “Gelişim Kültürü Ölçeği” veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. İfade edilen veri toplama araçları ile toplanan araştırma verileri normal dağılım göstermeleri dolayısıyla betimsel istatistiki yöntemlerin yanında parametrik çıkarımsal istatistiki yöntemler kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda lise öğretmenlerinin lider desteği ve gelişim kültürü algılarının yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada lise öğretmenlerinin lider desteği ile gelişim kültürü algıları arasında yönü pozitif olan anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Bunlara ek olarak lise öğretmenlerinin lider desteği algılarının gelişim kültürü algılarını anlamlı bir biçimde yordadığı belirlenmiştir. Yapılan araştırmada elde edilen sonuçlara göre lider desteğinin öğretmenlerin gelişim kültürü algılarını arttırmakta olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda, öğretmenlerin gelişim kültürü algılarının istenilen seviyelere ulaşılabilmesini sağlamak için okullarda eğitim yöneticilerinin lider desteği davranışlarının gerektirdiği eylemlerini arttırmaları gerektiği önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Lider Desteği, Gelişim Kültürü, Lise, Öğretmen

Kaynakça

• Ackfeldt, A. L., & Coote, L. V. (2005). A Study of organizational citizenship behaviorsin a retail setting. Journal of Business Research, 58, 151-159.
• Akkoç, İ., Çalışkan, A. ve Turunç, Ö. (2012). Gelişim ve rasyonel alt kültürlerinin girişimci davranışa etkisi: Algılanan çevresel belirsizliğin aracılık rolü. Anadolu University Journal of Social Sciences, 12(4), 65-84.
• Azman, I., Sieng, L.L.C., Ajis, M.N., Dollah, N.F., & Boerhannoeddin, A. (2009). Relationship between supervisor’s role and job performance in the workplace training program. Ştiinte Economice, 56, 237-251.
• Babin, B. J., & Boles, J. S. (1996). The effects of perceived co-worker involvement and supervisor support on service provider role stress, performance and job satisfaction. Journal of retailing, 72(1), 57-75.
• Bardakoğlu, Ö., Akgündüz, Y., Kızılcalıoğlu, G. ve Yeşilyurt, H. (2017). Otel işletmelerinde algılanan yönetici desteğinin çalışanların iş stresi ve mutluluk düzeylerine etkisi. 8. Uluslararası Girişimcilik Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (103-116), 14-16 Temmuz, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Bayram, N. (2009). Sosyal bilimlerde SPSS veri analizi (1. Baskı). Ezgi.
• Bhanthumnavin, D. (2003). Perceived social support from supervisor and group members' psychological and situational characteristics as predictors of subordinate performance in Thai work units. Human Resource Development Quarterly, 14(1), 79-97.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analiz el kitabı: istatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (27.Baskı). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E, Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (28. Baskı). Pegem Akademi.
• Cogliser, C. C., Schriesheim, C. A., Scandura, T. A., & Gardner, W. L. (2009). Balance in leader and follower perceptions of leader-member exchange: Relationships with performance and work attitudes. The Leadership Quarterly, 20(3), 452-465.
• Creswell, J. W. (2012). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (fourth edt.). Sage.
• Çakmak-Otluoğlu, K. Ö. (2012). Protean and boundaryless career attitudes and organizational commitment: The effects of perceived supervisor support. Journal of Vocational Behaviour, 80, 638-646.
• Çarıkçı, İ. H. ve Çelikkol, Ö. (2009). İş-aile çatışmasının örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 153-170.
• Çavuşoğlu, G.Ö. (2015). Kurumlarda yüksek performans için rehberlik temelli öğrenme ve gelişim süreçleri ve bir model önerisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Çelik, M. ve Turunç, Ö. (2010). Lider desteğinin çalışanların iş-aile yaşam çatışması ve iş performansına etkisi: Savunma sektöründe bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 19-41.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• DeConinck, J. B., & Johnson, J. T. (2009). The effects of perceived supervisor support, perceived organizational support, and organizational justice on turnover among salespeople. Journal of Personal Selling & Sales Management, 29(4), 333-350.
• Demircan, P. (2016). İş-aile çatışması-duygusal emek ilişkisinde lider desteğinin rolü: Eğitim üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Denison, D. R., & Mishra, A. K. (1995). Toward a theory of organizational culture and effectiveness. Organization science, 6(2), 204-223.
• Denison, D. R., & Spreitzer, G. M. (1991). Organizational culture and organizational development. In R. W. Woodman & W. A. Pasmore (Eds.), Research in Organizational Change and Development, 5, 1-21. JAI.
• Deshpande, R., & Webster, Jr. F. E. (1989). Organizational culture and marketing: Defining the research agenda. Journal of Marketing, 53, 3-15.
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S., & Sowa, D. (1986). Perceived organizational support. Journal of Applied psychology, 71(3), 500-507.
• Eisenberger, R., Stinglhamber, F., Vandenberghe, C., Sucharski, I. L., & Rhoades, L. (2002). Perceived supervisor support: contributions to perceived organizational support and employee retention. Journal of applied psychology, 87(3), 565-573.
• Erdem, M. (2008). Öğretmenlere göre kamu ve özel liselerde iş yaşamı kalitesi ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ertürk, A., Keskinkılıç Kara, S. B. ve Zafer Güneş, D. (2016). Duygusal emek ve psikolojik iyi oluş: bir yordayıcı olarak yönetsel destek algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1723-1744.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education. McGraw.
• George, J. M. (1995). Leader positive mood and group performance: The case of customer service. Journal of Applied Social Psychology, 25(9), 778-794.
• Green, S. B., & Salkind, N. J. (2016). Using SPSS for Windows and Macintosh, Books a la Carte. Pearson.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Henson, R. K., & Roberts, J. K. (2006). Use of exploratory factor analysis in published research: Common errors and some comment on improved practice. Educational and Psychological measurement, 66(3), 393-416.
• Kalaycı, Ş. (2017). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Dinamik Akademi.
• Kale, E. (2015). Lider desteği ve iş arkadaşları desteğinin iş performansı üzerine etkileri: iş tatmini ve yaşam tatmininin aracı rolü. International Journal of Economic & Administrative Studies, 7(14), 103-119.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS ve AMOS 23 uygulamalı istatiksel analizler (2. Baskı). Nobel.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi (36. Baskı). Nobel.
• Khalid, A., Rathore, K. ve Aslam, N. (2017). The influence of supervisory support on work motivation: A moderating role of organizational support. New Trends and Issues Proceedings on Humanities and Social Sciences, 4(10), 136-143.
• Lambert, E., & Hogan, N. (2009). Creating a positive workplace experience: The issue of support from supervisors and management in shaping the job stress, job satisfaction, and organizational commitment of private correctional staff. Journal of Applied Security Research, 4(4), 462-482.
• Lewis, J. (2009). Work-family balance, gender and policy. Edward Elgar.
• Lok, P., Westwood, R., & Crawford, J. (2005). Perceptions of organisational subculture and their significance for organisational commitment. Applied Psychology, 54(4), 490-514.
• MEB. (2020). 2019 Yılı İdare Faaliyet Raporu. http://sgb.meb.gov.tr/, 28.10.2020.
• Miller, B. P. (2001). Leadership, organizational culture, and managing change: a case study of north carolina’s johnston community college. Unpublished doctoral dissertation, The North Carolina State University, Raleigh.
• Netemeyer, R. G., Boles, J. S., McKee, D. O., & McMurrian, R. (1997). An investigation into the antecedents of organizational citizenship behaviors in a personal selling context. Journal of marketing, 61(3), 85-98.
• Özdemir Demirel, G. (2012). Okul müdürlerinin güç kaynaklarını kullanma stilleri ve müdür desteğinin kurumsal vatandaşlık davranışıyla ilişkisi (Ankara İli Örneği) Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Özdemir, A. (2010). İlköğretim okullarında algılanan yönetici desteğinin ve bireycilik-ortaklaşa davranışçılığın örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 16(1), 93-112.
• Özkuk, Z. (2017). Algılanan yönetici desteği ve iş yaşamında yalnızlığa yönelik öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Pallant, J. (2017). SPSS kullanma kılavuzu SPPS ile adım adım veri analizi. (S.Balcı ve B.Ahi, Çev.). Anı.
• Pohl, S., & Galletta, M. (2017). The role of supervisor emotional support on individual job satisfaction: A multilevel analysis. Applied Nursing Research, 33, 61-66.
• Quinn, R. E. (1988). Beyond rational management. Jossey-Bass.
• Qureshi, M. A., & Hamid, K. (2017). Impact of supervisor support on job satisfaction: A moderating role of fairness perception. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 7(3), 235- 242.
• Recepoğlu, E. (2014). Okul kültüründe liderlik. (Ed. N. Güçlü), Okul Kültürü İçinde (205-240). Pegem Akademi.
• Rhoades, L., & Eisenberger, R. (2002). Perceived organizational support: A review of the literature. Journal of Applied Psychology, 87, 698-714.
• Şı̇mşek, S. ve Taşçı, A. (2006). Örgütlerde “güven” konsepti ve emniyet örgütünde güven modellerinin değerlendirilmesi. http://www.Iikademi.com/orgutsel- davranis/1142-orgutlerde-guven-konsepti.html, 25.09.2020.
• Škerlavaj, M., Song, J. H., & Lee Y. (2010). Organizational learning culture, innovative culture and innovations in South Korean firms. Expert Systems With Applications, 37, 6390-6403.
• Sy, T., Côté, S., & Saavedra, R. (2005). The contagious leader: impact of the leader’s mood on the mood of group members, group affective tone, and group processes. Journal of applied psychology, 90(2), 295-305.
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. (6. edition). Pearson Education.
• Tekbıyık, A. (2014). İlişkisel araştırma yöntemi. M. Metin (Edt.) Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri, 99-114.
• Turgut, T. (2011). Çalışmaya tutkunluk: İş yükü, esnek çalişma saatleri, yönetici desteği ve iş-aile çatışması ile ilişkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 155-179.
• Wang, Z. (2014). Perceived supervisor support and organizational citizenship behavior: The role of organizational commitment. International Journal of Business and Social Science, 5(1), 210-214
• Yiğit, R., Dilmaç, B. ve Deniz, M. (2011). İş ve yaşam doyumu: Konya Emniyet Müdürlüğü alan araştırması. Polis Bilimleri Dergisi, 13(3), 1-18.
• Yoon, J., & Lim, J. C. (1999). Organizational support in the workplace: The case of Korean hospital employees. Human relations, 52(7), 923-945.