Okul Öncesi Öğretmenlerinin ‘‘Zor Çocuk’’ Kavramına İlişkin Metaforik Algıları

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 3, 1604 - 1626, 31.12.2023

İlknur Tarman , Ahsen Yılmaz

https://doi.org/10.17679/inuefd.1336394

Öz

Bu araştırmada, okul öncesi öğretmenlerinin “zor çocuk” kavramına ilişkin zihinsel imgeleri (metaforları) incelenmiştir. Bu genel amaç çerçevesinde; öğretmenlerin bu kavrama yönelik sahip oldukları metaforların neler olduğu, bunların ortak özellikleri bakımından hangi kavramsal kategoriler altında
gruplandığı, bu kavramsal kategorilerin öğretmenlerin meslekteki deneyim yılları ve çalıştıkları yaş grubu açısından nasıl bir dağılım gösterdiği araştırılmıştır. Çalışma betimsel tarama modelindedir ve nitel araştırma yaklaşımı ile yürütülmüştür. Araştırmanın katılımcı grubunu, İstanbul’da Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel öğretim kurumlarında görev yapan 229 okul öncesi öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmanın verileri ‘‘Öğretmen Görüşme Formu’’ kullanılarak elde edilmiştir. Veriler içerik analizi tekniği kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, okul öncesi öğretmenlerinin ürettikleri metaforlar değerlendirildiğinde katılımcıların zihinlerinde “zor çocuk” kavramının geniş bir anlam çeşitliliğine sahip olduğu görülmüştür. Okul öncesi öğretmenlerinin “zor çocuk” kavramına yönelik ürettikleri 134 metafor, sekiz kavramsal kategoride toplanmıştır. Bu kavramsal kategoriler içerisinde ‘‘Çözülmesi zaman alan çocuk’’ kategorisinin en fazla metafor üretilen kategori olduğu tespit edilirken, bunu ‘‘Problem yaratan çocuk”, ‘‘Şekillendirilebilen çocuk” ve ardından ‘‘İlgi ve bakıma muhtaç olan çocuk’’ kategorileri izlemiştir. Okul öncesi öğretmenlerinin “zor çocuk” kavramına ilişkin algılarını anlamada metaforların etkin bir araştırma aracı olarak kullanabileceği görülmüştür. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular doğrultusunda öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Okul öncesi öğretmeni, zor çocuk

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Preschool Teachers' Metaphoric Perceptions on the Concept of "Difficult Child"

Öz

In this study, mental images (metaphors) of preschool teachers regarding the concept of "difficult child" were examined. Within the framework of this general purpose; the metaphors that teachers have for this concept, the conceptual categories in which they are grouped according to their common characteristics, and the years of experience of teachers in the profession and the age group they work in were investigated. The study is in a descriptive survey model and was conducted with a qualitative research approach. The participant group of the research consisted of 229 preschool teachers working in public and private educational institutions affiliated with the Ministry of National Education in Istanbul. The data of the research were obtained by using the "Teacher Interview Form". The data were analyzed using the content analysis technique. According to the findings of the study, when the metaphors produced by preschool teachers were evaluated, it was seen that the concept of "difficult child" had a wide variety of meanings in the thoughts of the participants. 134 metaphors produced by preschool teachers for the concept of "difficult child" were gathered in eight conceptual categories. Among these conceptual categories, the category of Child that takes time to solve" was found to be the category with the highest number of metaphors, followed by the categories of "Problem posing child," "Child who can be shaped," and then "Child in need of attention and care." It has been seen that metaphors can be used as an effective research tool in understanding the perceptions of preschool teachers about the concept of "difficult child". Suggestions are presented within the framework of the findings of this study.

Anahtar Kelimeler

Metaphor, Preschool teacher, Difficult child

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Adler, A. (2000). Eğitimi zor çocukların psikolojisi (Çev: Y. Türkeli). Kariyer Yayıncılık.
• Akiskal, H. S., & Mallya, G. (1987). Criteria for the soft bipolar spectrum: Treatment implications. Psychopharmacology Bulltein, 23, 68-73.
• Alisinanoğlu, F., & Kesicioğlu, O. S. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Theoretical Educational Science, 3 (1), 0-0. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akukeg/issue/29340/313969
• Armstrong, T. (2017). Zor çocuk ideal öğretmen (Çev: Ö. Avcı). Tüzden Yayınları.
• Avcı, F. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitimde aile katılımı etkinliklerine ilişkin metaforik algıları. Okul Yönetimi, 2 (2), 175-187. https://dergipark.org.tr/tr/pub/saj/issue/75678/1207000
• Aydın, İ.H. (2006). Bir felsefi yolda olmak. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6 (1), 9-22. https://dergipark.org.tr/tr/pub/daad/issue/4509/62074
• Balay, R., & Sağlam, M. (2008). Sınıf içi olumsuz davranışlara ilişkin öğretmen görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 1-24. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yyuefd/issue/13714/166030
• Beil, B. (2003). İyi çocuk, zor çocuk. (Çev: C. Yorulmaz). Arkadaşlar Yayınları.
• Bilgin, H. (1996). Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin öğretmenlik tutumlarının incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Büyükgöncü, N. (2013). Okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan bireyi tanıma tekniklerinin öğretmen görüşü açısından değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Çakmak, Ö. Ç., Neslitürk, S., & Asar, H. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin ‘‘veli’’ kavramına ilişkin metaforik algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 679-712. https://doi.org/10.14520/adyusbd.794
• Döğüşgen, M. M. (2018). Zor çocuk yoktur mutsuz çocuk vardır. Ekinoks Yayınevi.
• Elkatmış, M. (2023). Öğretmen ve öğretmen adaylarının edebiyat kavramına ilişkin metaforik algıları. Anadolu Journal of Educational Sciences International,13(2), 246-272. https://doi.org/10.18039/ajesi.1255759
• Eratay, E. (2011). Okul öncesi çocuklarında davranış problemleri. Education Sciences, 6 (3), 2347-2362. https://dergipark.org.tr/tr/pub/nwsaedu/issue/19819/21206
• Giren, S., & Durak, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin oyuncak kavramına ilişkin metaforik algıları. Bartın University Journal of Faculty of Education, 4 (2), 561-575. https://doi.org/10.14686/buefad.v4i2.5000143590
• Gökçe, B. (1976). “Aile ve aile tipleri üzerine bir inceleme”, Aile Yazıları I, Temel Kavramsal Yapı ve Tarihi Süreç, Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Bilim Serisi No: 5/1 s. 210-228. https://ekutuphane.aile.gov.tr/media/lavp5vps/aile-yaz%C4%B1lar%C4%B1-1.pdf
• Greene, R. W. (2015). Zor çocukları anlamak (Çev: A. Dağlı). Net Kitap Yayınevi.
• Greene, R. W. (2020). Zor Çocuk (Çev: T. Er). Kronik Kitap.
• Greenspan, S. I., & Salmon, J. (2013). Meydan okuyan çocuk (Çev: İ. Ersevim). Özgür Yayınları.
• Güder, S. Y., Alabay, E., & Güner, E. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıflarında karşılaştıkları davranış problemleri ve kullandıkları stratejiler. İlköğretim Online, 17(1), 414-430. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.413792
• Güven, E. D., & Cevher, N. (2005). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (18), 71-92. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11125/133051
• Kanlıkılıçer, P. (2005). Okul öncesi davranış sorunları tarama ölçeği: Geçerlilik güvenirlik çalışması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Karlıdağ, İ., & Sağlam, M. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin meslek yaşantılarının ilk yıllarına ilişkin anlatıları. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 54 (2), 391-430. https://doi.org/10.30964/auebfd.690366
• Korkmaz, F., & Ünsal, S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerin ‘‘teknoloji’’ kavramına ilişkin metaforik algılarının incelemesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (35), 194-212. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/24546/259992
• Kurcinka, M. S. (2022). Zor değil sıra dışı çocuk (Çev: İ. D. Gedik). Altın Kitaplar.
• Kuyucu, Y., Şahin, M., & Kapıcıoğlu, O. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin “çocuk” kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 43-53.http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/05._yasemin_kuyucu_mehmet_sahin__m._osman_kapicioglu.pdf
• Lakoff, G. M., & Johnson, M. (2003). Metaphors we live by (2. Basım). University of Chicago Press.
• Laney, M. O. (2005). İçedönük çocuklar (Çev: D. Dalgakıran). Doğan Kitap.
• Lillard, P.P. (1973). Montessori: A modern approach. Schocken E Books, New York. http://www.daneshnamehicsa.ir/userfiles/files/1/18%20Montessori_%20A%20Modern%20Approach.pdf
• Loehken, S. (2016). İçedönüklerin sessiz gücü (Çev: E. Aktaş). Paloma Yayınevi.
• Löwenstein, L. (2021). Zor çocuklar ve gençler için yaratıcı müdahaleler (Çev: R. Shtefura). Epona Yayınevi.
• Lüle Mert, E. (2021). Okul öncesi öğretmenler ve öğretmen adaylarının ‘‘çocuk’’ kavramına ilişkin algılarının metarforlar aracılığıyla analizi. The Journal of Academic Social Science, 14 (85), 1-14. Doi: 10.29228/JASSS.41702
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Nassaji, H. (2015). Qualitative and descriptive research: Data type versus data analysis. Language Teaching Research, 19(2), 129–132. DOI: 10.1177/1362168815572747
• Özbey, D. S. (2010). Okul öncesi çocuklarda uyum ve davranış problemleriyle başa çıkmada ailenin rolü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21 (21), 9-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/spcd/issue/21100/227232
• Özdemir, L. K., & Acarkan, İ. (2014). Çocuklarda mizaç farklılıkları ve kişilik gelişimi. Kurtuba Kitap.
• Özen, Y. (2011). Etik mi? Ahlak mı? Modernite mi? Medeniyet mi? Değerler Eğitimine Sosyal Psikolojik Bir Yaklaşım. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (5), 63-87. https://dergipark.org.tr/tr/pub/diclesosbed/issue/61612/920112
• Peker, H. (2019). Zor çocuk yoktur, çocuk eğitiminde disiplin. Timaş Yayınları.
• Redford, A. (2019). Etrafına duvar ören çocuk (Çev: H. Özdemir). Sola Kidz Yayınevi.
• Robbins, S. P., & Judge, T.A. (2012). Örgütsel davranış. İ. Erdem (Ed.), Kişilik ve değerler (s.136-166). Nobel Yayınevi.
• Sarıçelik, S., & Saban, A. (2021). Sınıf öğretmenlerinin zor çocuk algıları: Fenomenolojik bir çalışma. Journal of Qualitative Research in Education, 25, 1-27. Doi: 10.14689/enad.25.
• Sesli, S., & Bozgeyikli H. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin problem çözme becerileri ile disiplin anlayışlarının incelenmesi. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 5(8),2146-5177. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/210713
• Sinoğlu Günden, T. (2021). Karakter ve değer eğitiminde temel kavramlar. A. Yıldırım (Ed.), Erken çocuklukta karakter ve değer eğitimi (s.2-26) içinde. Pegem Akademi.
• Şişman, M., & Acat, B. M. (2003). Öğretmenlik uygulaması çalışmalarının öğretmenlik mesleğinin algılanmasındaki etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 235-250. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/2920/ogretmenlik-uygulamasi-calismalarinin-ogretmenlik-mesleginin-algilanmasindaki-etkisi
• Tercan, H., & Demircioğlu, H. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların istenmeyen davranışlarına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 6 (2), 151-177. https://doi.org/10.21020/husbfd.541788
• Thomas, A., Chess, S., & Birch, H. G. (1968). Temperament and behavior disorders in children. New York University Press.
• Turecki, S., & Tonner, L. (2011). Anne, baba ve eğitimciler için zor çocuk (Çev: B. Büyükkal). Optimist Yayınları.
• Türnüklü, A., & Galton, M. (2001). Students' misbehaviours in Turkish and English primary classrooms. Educational Studies, 27(3), 291-305. Doi: 10.1080/03055690120076574
• Uysal, H., Altun, S. A., & Akgün, E. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların istenmeyen davranışları karşısında uyguladıkları stratejiler. İlköğretim Online, 9(3), 971-979. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8594/106888
• Warfield, H. (2018). FAQs about temperament and personality types. http://www.selfgrowth.com/articles/Warfield3.html
• Yavuzer, H. (2005). Çocuğunuzun ilk altı yılı (27. Basım). Remzi Kitabevi.
• Yılmaz Topuz, G., & Erbil Kaya, Ö. M. (2016). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin çocukları tanıma ve değerlendirme amaçlı yapılan çalışmalara ilişkin görüşleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 6(1), 27-62. Doi: 10.18039/ajesi.11365
• Zembat, R., Tunçeli, H. İ., & Yavuz, E. A. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi becerileri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (3), 24-43. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59420/853350