Okul Dışı Öğrenme Ortamlarına Yönelik Sınıf Öğretmenlerinin Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 670 - 690, 31.08.2024

Aysel Uğurlu , Ramazan Sever

https://doi.org/10.17679/inuefd.1432257

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, sınıf öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik kaygı düzeylerini detaylı bir şekilde incelemektir. Bu hedef doğrultusunda, karma araştırma yaklaşımını benimseyen çalışma, açıklayıcı sıralı desen kullanarak yürütülmüştür. Malatya il merkezinde görev yapan 2021-2022 eğitim-öğretim yılında 407 sınıf öğretmeninin katılımıyla gerçekleştirilen araştırmada, ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen 10 sınıf öğretmeni, gönüllülük esasına dayalı olarak seçilmiştir. Çalışmanın nicel veri toplama aşamasında kullanılan 25 maddelik ölçeğin ilk bölümü, katılımcıların kişisel bilgilerini içermektedir. Nitel veri toplama aşamasında ise yarı yapılandırılmış görüşme formu tercih edilmiştir. Çalışmanın alt problemlerine yönelik elde edilen ölçek puanları, betimsel istatistiksel yöntemler kullanılarak ayrıntılı bir şekilde çözümlenmiştir. Ayrıca, yarı yapılandırılmış görüşme formundaki açık uçlu sorular içerik analiziyle detaylı bir şekilde irdelenmiştir. Araştırma sonuçları, sınıf öğretmenlerinin okul dışı öğrenme etkinliklerine yönelik kaygı düzeylerinin cinsiyet, okul türü ve görev yaptıkları yerleşim yerinin sosyoekonomik özellikleri açısından farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca, öğretmenlerin okul dışı öğrenme alanlarındaki kaygılarının öğrenci güvenliği, etkinlik planlaması ve ekonomik nedenlerden kaynaklandığına dair önemli bulgular elde edilmiştir. Bu kapsamlı araştırma, sınıf öğretmenlerinin bu alandaki kaygılarını anlamak ve çözüm önerileri geliştirmek adına önemli bir katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Okul Dışı Öğrenme Ortamı, Sınıf Öğretmeni, Kaygı, Etkinlik, Öğrenme

Etik Beyan

İnönü Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu / Tarih: 24.09.2021 / No: 2021/18-14

Kaynakça

• Andersson, C. ve Johansson, P. (2013). Social stratification and out-of-school learning. Journal of the Royal Statistical Society: Series A (Statistics in Society), 176(3), 679–701. DOI:10.1111/j.1467-985X.2012.01063.x
• Arabacı, S. ve Dönel Akgül, G. (2020). Okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik fen bilgisi öğretmenlerinin görüşleri. International Journal of Scholars in Education, 3(2), 276-291. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ueader/issue/59308/735367
• Armağan, B.(2015).İlkokul dördüncü sınıf fen eğitiminde okul dışı öğrenme ortamları: bir eylem araştırması. (Yayın No. 395297) [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Aslan, O., Büyükkaynak, E. ve Ok. Z. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin fen eğitiminde okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik görüşleri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43-60. DOI:10.9775/kausbed.2016.032
• Atmaca, S. (2012). Derslik dışı fen etkinlikleri ve bu etkinliklere dayalı öğretimin öğretmen adayları üzerindeki etkileri. (Yayın No. 314952) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Avcı, G. ve Gümüş, N. (2020). 2023 eğitim vizyonu ve okul dışı eğitim. Ankara 2. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Ankara,6-8 Mart 2020.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğü, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi (DEUHFED) 2016, 9(1), 23-28. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/753041
• Bayburtlu, Y. S. (2020). Okul dışı öğrenme ortamlarının Türkçe dersi ünitelendirilmiş yıllık planlarına yansımaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3835-3852. https://doi.org/10.15869/itobiad.741245
• Birinci, O.(2013). İlkokul 3. Sınıf hayat bilgisi dersine yönelik geliştirilen doğa eğitimi etkinliklerinin öğrencilerin doğa algılarına etkisi. (Yayın No. 348888) [Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi].YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Bunting. C. J. (2006). Interdisciplinary teaching through outdoor education. Champaign. IL: Human Kinetics
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Erkan Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Caner,Ö.(2019). Öğretmen adaylarının okul dışı öğrenme ortamlarında sürdürülebilir çevre eğitimine yönelik tutumları. (Yayın No. 588096) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Caro, T. M., Pelkey, N. & Grigione, M. (1994). Effects of conservation biology education on attitudes toward nature. Conservation Biology, (8)1, 846-852. https://www.jstor.org/stable/2386526
• Clarke-Vivier, S., & Lee, J. C. (2018). Because life doesn't just happen in a classroom: Elementary and middle school teacher perspectives on the benefits of, and obstaclesto, out-of-school learning. Issues in Teacher Education, 27(3), 55-72. https://www.itejournal.org/wp-content/pdfs-issues/fall-2018/08vivier&lee.pdf
• Creswell, J.W. (2012). Educational research: planning, conducting and evaluating quantitive and qualitative research. Boston: Pearson.
• Creswell, J.W. ve Clark, V.L. (2020). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi.( Çev. Y. Dede, S.B. Demir) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çengelci, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sınıf dışı öğrenmeye ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1823–1841. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/147166/sosyal-bilgiler-ogretmenlerinin-sinif-disi-ogrenmeye-iliskin-gorusleri
• Dalkıran, O., Altıntaş, A., Gündüz, N., Sunay, H. ve Akgül, M. (2004). Ankara ili devlet-özel ilk ve orta öğretim okullarındaki beden eğitimi öğretmenlerinin ders dışı etkinliklerinde kapalı spor alanlarının etkin kullanımı üzerine görüşleri. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2 (3), 109-118. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000139
• Demir, M. K. (2007). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi ve sosyal bilgiler derslerinde gözlem gezisi yöntemini uygulama durumları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,5 (2), 323-341. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256349
• Glick, M. P. ve Samarapungavan, A. (2008). Wolves are beautiful and proud: Science learning from a school field trip. Journal of Museum Education, 33(2), 199- 207. https://doi.org/10.1080/10598650.2008.11510600
• Göloğlu Demir, C. ve Çetin, F.(2021). Okul dışı öğrenme (odö) faaliyetlerine yönelik öğretmen öz-yeterlik inançları ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 613-634. https://doi.org/10.37217/tebd.901426
• Gündoğdu, C., Karataş, Ö. ve Nacar, E. (2011). Ders dışı etkinliklerin uygulamalarında okul müdürlerinin sorunları. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 65-72. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/187233
• Johnson, R. B. ve Christensen, L. B. (2004). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches. Boston, MA: Allyn and Bacon. http://dx.doi.org/10.3102/0013189X033007014
• Karbeyaz, A.ve Karamustafaoğlu, O. (2021). Okul dışı öğrenme ortamlarının öğretime katkısı hakkında sınıf öğretmenlerinin görüşleri. İstanbul Sosyal Bilimler Dergisi,29. http://www.istjss.org/resim/2021_winter_29_1.pdf
• Kaya, Z. (2021). Sınıf öğretmenlerinin ilkokulda okul dışı öğrenme etkinliklerinin kullanılmasına yönelik görüşleri. (Yayın No. 669144) [Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kılıç, E. (2004). Durumlu öğrenme kuramının eğitimdeki yeri ve önemi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 307-320. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/77307
• Kılıç, A. (2018). Hayat bilgisi dersi, “dün, bugün, yarın” temasında sözlü ve yerel tarih etkinliklerinin değerlendirilmesi. (Yayın No. 502495) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kızıltepe, Z. (2021). İçerik analizi. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt (Editörler). Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (s. 260-274). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kuş, Z. ve Çelikkaya, T. (2010). Sosyal bilgiler öğretimi için sosyal bilgiler öğretmenlerinin beklentileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 7(2), 69-91. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/146290
• Laçin Şimşek, C.(2011). Okul dışı öğrenme ortamları ve fen eğitimi, fen öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları. (1. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Marshall, C. ve Rossman, G. B. (2014). Designing Qualitative Research. New York: Sage.
• MEB. (2024). Milli Eğitim Bakanlığı öğretim programları (okul öncesi ve ilkokul 1, 2, 3 ve 4. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2. Edition). Sage Publications.
• Nadelson, L. S. ve Jordan, J. R. (2012). Student attitudes toward and recall of outside day: An environmental science field trip. The Journal of Educational Research, 105(3), 220–231. https://doi.org/10.1080/00220671.2011.576715
• Orion, N., Hofstein, A., Tamir, P., & Giddings, G. J. (1997). Development and validation of an instrument for assessing the learning environment of outdoor science activities. Science Education, 81(2), 161-171. https://doi.org/10.1002/(SICI)1098-237X(199704)81:2<161::AID-SCE3>3.0.CO;2-D
• Pekin, M. (2021). Ortaokul öğretmenlerinin okul dışı çevreler gezi düzenlemeye ilişkin öz yeterliklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi: Tokat ili örneği. (Yayın No. 673828) ) [Yüksek lisans tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Stearns, E., & Glennie, E. J. (2010). Opportunities to participate: Extracurricular activities’ distribution across and academic correlates in high schools. Social Science Research, 39(2), 296–309. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2009.08.001
• Şahin, F. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının okul dışı öğrenme ile ilgili kaygı düzeylerinin incelenmesi. Yayın No. 736122) [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Şen, A.İ. (2019). Okul dışı öğrenme nedir? Şen, A.İ. (Ed.), Okul dışı öğrenme ortamları. (s.2-18). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Şen, A. İ., Ertaş-Kılıç, H., Oktay, Ö., Ekinci, S. ve Kadirhan, Z. (2021). Learning science outside the classroom: development and validation of the out-of-school learning environments perception scale. Journal of Outdoor and Environmental Education 24, 19–36. Doi Numarası: 10.1007/s42322-020-00070-7
• Şentürk, E. ve Özdemir, Ö. F. (2014). The effect of science centers on students' attitudes towards science. International Journal of Science Education, 4(1), 1- 24. DOI:10.1080/21548455.2012.726754
• Şimşek, C.L.(2020). Fen öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Tal, T. & Steiner, L. (2006). Patterns of teacher-museum staff relationships: School visits to the educational centre of a science museum. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technoiogy Education. 6(1), 25-46. https://doi.org/10.1080/14926150609556686
• Tatar, N. ve Bağrıyanık, K. B. (2012). Fen ve Teknoloji dersi öğretmenlerinin okul dışı eğitime yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 11(4), 883-896. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8587/106693
• Tok, H. ve Bozkurt, A.(2010). Sınıf öğretmenlerinin 1. 2. 3. sınıflar için ayrı ve 4. 5. sınıflar için ayrı yetiştirilmeleri konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,(9)2,759-778. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223426
• Tutar, H. ve Erdem, A.,T.(2020). Örnekleriyle bilimsel araştırma yöntemleri ve spss uygulamaları, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2021). https://www.tuik.gov.tr/media/announcements/turkiye_istatistikleri_2021.pdf, 15.10.2021
• Ulucan, M., Ünsever-Yaprak, K., ve Kırnık, D. (2010). Öğrencilerin kulüp çalışmalarına ilişkin tutumları. IX. Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 574-582.
• Üner, S. (2019).Fen grubu öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik kaygı düzeyi değerlendirme ölçeği çalışması. (Yayın No. 584118) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Ürey, M. ve Kaymakcı, S. (2020). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi dersinde kullanılan okul dışı öğrenme ortamları ve uygulamaları hakkındaki görüşleri. Milli Eğitim, 49(227), s.7-32. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/56322/661540
• Yaşar Çetin, B. (2021). Okul yöneticilerinin, öğretmenlerin, öğrencilerin ve velilerin okul dışı öğrenmeye ilişkin görüşleri (Yayın No. 685728) ) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Yılmaz, K. ve Tepebaş, F. (2011). İlköğretim düzeyinde sosyal bilgiler eğitiminde karşılaşılan sorunlar: mesleğine yeni başlayan sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1),157-177. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jiss/issue/25899/272988
• YÖK. (2018). Yeni öğretmen yetiştirme lisans programları. https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari