Sistem Düşüncesi Yaklaşımıyla Öğretmenlerin Öğretim Programı Okuryazarlıkları Çerçevesi

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 3, 1389 - 1413, 31.12.2024

Hatice Gülçin Seven , Recep Kahramanoglu

https://doi.org/10.17679/inuefd.1490164

Öz

Eğitim-öğretim süreçlerinin merkezinde yer alan öğretim programları, bu süreçleri düzenleyen, izleyen ve yönlendiren temel rehberlerdir. Öğretmenlerin bu programları etkili bir şekilde anlama, uygulama ve geliştirme yetkinlikleri, eğitim kalitesinin ve öğrenci başarısının artırılmasında kritik öneme sahiptir. Bu bağlamda, öğretmenlerin program okuryazarlığı becerilerinin geliştirilmesi, modern eğitim sistemlerinin sürdürülebilir başarısı ve pedagojik yeniliklerin uygulanabilirliği açısından hayati bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda mevcut çalışmanın amacı öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlık becerilerinin kuramsal yapısını sistem düşüncesi çerçevesinde ortaya koymaktır. Öğretim programı okuryazarlık becerilerinin sistem düşüncesi bağlamında incelenmesi, mevcut teorik çerçeveleri zenginleştirerek okuryazarlık alanına yeni bir perspektif sunmakla birlikte alan yazına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bu çalışma kapsamında öncelikle öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlıklarını inceleyen ilk ölçek geliştirme çalışmasının yapıldığı tarih olan 2017 yılından 2024 yılına kadar alan yazında yer alan araştırmalar incelenmiştir. İnceleme sonrası öğretmenlerin öğretim programı okuryazarı olmaları için gerekli görülen birtakım nitelikler belirlenmiş bu nitelikler içinde önem sırası yapılmış ve literatürde yer alan program okuryazarlığı çalışmalarındaki diğer boyutlarla karşılaştırılmıştır. Tüm bu derinlemesine araştırma sonucunda Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında yer alan sistem okuryazarlığı yapısı göz önünde bulundurularak öğretim program okuryazarlığı için 6 adet bütünleşik beceri oluşturulmuş ve daha sonra her bir bütünleşik becerinin süreç bileşenleri belirlenmiştir. Her bütünleşik becerinin geliştirilmesi için gerekli olan açık ve gözlemlenebilir eylemleri içeren "süreç bileşenleri", bütünleşik becerilerin alt boyutları kapsamında tanımlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sistem Düşüncesi, Program Okuryazarlığı, Çerçeve, Bütünleşik Beceriler, Süreç Bileşenleri.

Kaynakça

• Akınoğlu, O., & Doğan, S. (2012). Eğitimde program geliştirme alanına yeni bir kavram önerisi: Program Okuryazarlığı. 21. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 12-14 Eylül, İstanbul, Türkiye.
• Akkuş, B., & İzci, N. (2018). Sistem Yaklaşımı, Kavramları ve Yönetim. RTE Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 223-237. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/492801.
• Akyıldız, S. (2020). Öğretim programı okuryazarlığı kavramının kavramsal yönden analizi: Bir ölçek geliştirme çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 315-332. https://doi.org/10.17755/esosder.554205.
• Apsari, Y. (2018). Teachers' problems and solutions in implementing curriculum 2013. Acuity: Journal of English Language Pedagogy, Literature And Culture, 3(1), 11- 23.
• Aslan, S. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeyleri. (Yayın No. 516831) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Aşkar, P., & Altun, A. (2009). CogSkillnet: An ontology-based representation of cognitive skills. Educational Technology & Society, 12, 240-253.
• Bolat, Y. (2017). Eğitim programı okuryazarlığı kavramı ve eğitim programı okuryazarlığı ölçeği. Turkish Studies, 12(18), 121-138. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.
• Churchman, C.W. (1968). The Systems Approach. Delacorte Press, New York.
• Erdamar, F. S. (2020). Sınıf Öğretmenlerinin program okuryazarlık algıları ve ilkokul yöneticilerinin öğretmenlerin program okuryazarlık becerisine yönelik algılarının ilerlemeci felsefe bağlamında analizi. (Yayın No. 621287) [Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Erdem, C., & Eğmir, E. (2018). Öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlığı düzeyleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 123-138. https://doi.org/10.32709/akusosbil.428727.
• Erdem, S. (2023). Öğretmenlere yönelik program okuryazarlığı hizmet içi eğitim programının geliştirilmesi: Tasarım, uygulama ve değerlendirme. (Tez No. 794778) [Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Forrester, J. W. (2007). System dynamics- a personal view of the first fifty years. System Dynamics Review, 23, 345-358. https://doi.org/10.1002/sdr.382
• Forrester, J. W. (1993). System dynamics and the lessons of 35 years. A systems-based approach to policymaking (s. 199–240). Springer. 88.
• Goodfellow, R. (2011). “Literacy, Literacies and the Digital in Higher Education”, Teaching in Higher Education, 16(1), 131-144. https://doi.org/10.1080/13562517.2011.544125
• Gömleksiz, M. (2005). Yeni ilköğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 5(2), 371- 384. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/50382/.
• Gözütok, F. D. (1995). Öğretmenlerin demokratik tutumları. Ekin Yayıncılık. Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 126-141. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/1825/501.
• Güleş, E. (2022). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin program okuryazarlıkları ve öğretim programına bağlılıklarının incelenmesi. (Yayın No. 715738) [Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Harvey, L. (2021). “Bigger than the syllabus”: Exploring second language writing instructors’ curriculum knowledge (Doktora tezi, The University of Arizona).
• Hill, P. D., Friedland, E. S., & McMillen, S. (2016). Mathematics-literacy checklists: A pedagogical innovation to support teachers as they implement the common core. Journal of Inquiry & Action in Education, 8(1), 23-38
• Kahramanoğlu, R. (2019). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlığına yönelik yeterlik düzeyleri üzerine bir inceleme. Journal of International Social Research, 12(65), 827-840.
• Aşkar, P., Topçu, H. İ., Altun, A., Cırık, İ., & Kandırmaz, M. (Eds). (2023). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kahramanoğlu, R., Altun, D., & Bakan Kalaycıoğlu, D. (2024). K12 beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli: Okuryazarlık becerileri. Millî Eğitim, 53 (241), 499-518. DOI: 10.37669/millîegitim.1307713.
• Kasapoglu, K. (2020). Perceived curriculum literacy scale for teachers: A scale development and validation study, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 21(2), 963-977. DOI: 10.17679/inuefd.709688
• Keskin, A., & Korkmaz, H. (2021). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlığı algı ölçeği’nin geliştirilmesi. TEBD, 19(2), 857-884. https://doi.org/10.37217/tebd.917130
• Kerkez, B. Nasırcı, H., & Kandırmaz, M. (2023). Öğretim programı okuryazarlığı nedir ve neden önemlidir. Öğretim Programı Okuryazarlığı Öğretmen Rehber Kitabı içinde. (s. 5-6). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü. https://ogmmateryal.eba.gov.tr/kutuphane/ogretim-programi.
• Kayadibi, F. (2001). Eğitim kalitesine etki eden faktörler ve kaliteli eğitimin üretime katkısı. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, 71–94. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuilah/issue/967/10911
• Maba, W., & Mantra, I. B. N. (2018). The primary school teachers’ competence in implementing the 2013 curriculum. SHS Web of Conferences, 42(35), 1-6. https://doi.org/10.1051/shsconf/20184200035.
• McRae, G. W. (2018). Teachers’ literacy knowledge: A case study of provision. [Doctoral Dissertation, The University of Sydney]. https://ses.library.usyd.edu.au/handle/2123/18104
• Meadows, D. H. (2021). Sistemlerle Düşünmek Başlarken. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Meadows, D. H., & Wright, D. (2009). Thinking in systems: A primer. London: Earthscan.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Ankara. https://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/Ogretmenlik_Meslegi_Genel_Yeterlikleri.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. Ankara: Devlet Kitapları Basım Evi. https://mufredat.meb.gov.tr/
• Nsibande, R. N., & Modiba, M. M. (2012). “I just do as expected”. Teachers’ implementation of Continuous Assessment and challenges to curriculum literacy. Research Papers in Education, 27(5), 629–645. https://doi.org/10.1080/02671522.2011.560961.
• Ogar, O. E., & Opoh, F. A. (2015). Teachers perceived problems of curriculum implementation intertiary institutions in Cross River State of Nigeria. Journal of education and practice, 6(19),145-151. https://www.researchgate.net/publication/371071152_Perceived_Roles_of_ Religious_and_Cultural_Teachers_in_Implementing_the_Curriculum_towar ds_Achieving_and_Sustaining_Peace_in_Imo_State [erişim: Mart.26.2024].
• Osterman, M. D. (2012). Digital literacy: Definition, theoretical framework, and competencies. In M. S. Plakhotnik, S. M. Nielsen, & D. M. Pane (Eds.), Proceedings of the 11th Annual College of Education & GSN Research Conference (ss. 135-141). Miami: Florida International University.
• Özer, R. E., Durmaz, A., Özer, A. M., Özdemir, R., Özdemir, B., & Demir, M. S. (2023). Sınıf öğretmenlerinin mesleki yenilikçilik eğilimleri. International journal of social humanities sciences research, 10(93), 758-772.
• Perkins, D. N., & Grotzer, T. A. (2000). “Models and moves: focusing on dimensions of causal complexity to achieve deeper scientific understanding [paper presentation]” in Annual conference of the American Educational Research Association (New Orleans, LA)
• Ryu, M. (2015). Action research on elementary music class by pre-service teachers based on curriculum literacy. International Journal of u-and e-Service, Science and Technology, 8(8), 65-76.
• Senge, P. M. (2006). The fifth discipline: The art and practice of the learning organization. New York: Doubleday. Steiner, D., Magee, J., Jensen, B., & Button, J. (2018). Curriculum literacy in schools of education? The hole at the center of American teacher preparation. https://jscholarship.library.jhu.edu/server/api/core/bitstreams/9c06db26-28e1-4212-a8fd-648fd9e688db/content adresinden 12.10.2023 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Şişman, M. (2002). Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Tecim, V. (2004). Sistem yaklaşımı ve soft sistem düşüncesi, D.E.Ü. İ.İ.B.F.Dergisi, 19(2), 75-100.
• Von Bertalanffy, L. (1969). General system theory: Foundations, development, application (revised ed.). New York: George Braziller
• Yar Yıldırım, V., & Dursun, F. (2018). Okul yöneticilerinin program okuryazarlık durumlarına ilişkin öğretmen görüşleri üzerine nitel bir çalışma. IV. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kongresi Bildiri Kitabı, 282-293. http://www.theisrc.com/congress-publications-2017-2018/
• Yar Yıldırım, V. (2020). Development of teachers’ curriculum literacy scale: validity and reliability study, İnonu University Journal of the Faculty of Education, 21(1), 208-224. DOI: 10.17679/inuefd.590695.
• Yasin, B., Kasim, U., Mustafa, F., Marhaban, S., & Komariah, E. (2022). Self-efficacy of English language teachers with low and high curriculum literacy in Indonesian schools. Issues in Teachers’ Professional Development, 24(2), 81–97. https://doi.org/10.15446/profile.v24n2.96187
• Yıldırım, V. Y., & Dursun, F. (2019). Okul yöneticileri öğretim programı okuryazarlık düzeyleri ölçeğinin geliştirilmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 705-750.
• Yıldırım, İ. (2019). Öğretim programı okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Harran Education Journal, 4(2), 1-28. https://doi.org/10.22596/2019.0402.1.28