YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARI VERİLMESİNİN ŞARTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE KARARIN UYGULANMASINA İLİŞKİN REFORM ÖNERİLERİ

Yıl 2024, , 159 - 173, 30.06.2024

Elif Baydemir

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1312860

Öz

Yürütmenin durdurulması müessesesi, idarenin işlemlerinin yargısal denetiminin önemli bir aşamasıdır. Türk hukukunda İşlemin muhatabının, idarenin işlemine karşı hukuka aykırılık iddiasıyla yargı denetimine başvurması kural olarak işlemin icrailiğini kendiliğinden durdurmamaktadır. Yürütmenin durdurulması tam da bu noktada karşımıza çıkan bir tür fren mekanizmasıdır. Hukuk devleti ilkesinin bir gereği olarak idarenin işlemlerindeki olası hukuka aykırılıklara yargılama sonuçlanıncaya dek geçici süre ile de olsa müdahale edilebilmesi bireyin idare karşısındaki güçsüz konumuna önemli bir güvence sistemi getirmektedir. Mevzuatta normatif düzeyde temellendirilen yürütmenin durdurulması kararının şartları hem düzenlenişi itibariyle hem de zaman içerisinde getirilen değişiklikler nedeniyle tartışmaya açıktır. Bu suretle akademik çalışmalar bakımından önem arz eden yürütmenin durdurulması kararı verilmesinin şartları ve kararın uygulanması bu çalışmanın odak noktasıdır. Çalışmada, öncelikle yürütmenin durdurulması kararının hukuki niteliği, işlevi ve dava konusu işleme etkisi açıklanacak, ardından yürütmenin durdurulması kararı verilmesi şartlarının tartışmalı noktaları değerlendirilecek, son olarak yürütmenin durdurulması kararının işlevselliğinin artırılmasına yönelik reform önerilerinin uygulanabilirliği, adli yargıda uygulanan ihtiyati tedbir kararı bağlamında tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hukuk Devleti İlkesi, Yürütmenin Durdurulması, İdarenin Yargısal Denetimi

EVALUATION OF THE CONDITIONS FOR THE DECISION TO SUSPENSION THE EXECUTION AND REFORM PROPOSALS RELATED TO THE IMPLEMENTATION OF THE DECISION

Öz

The institution of a stay of execution is an important stage of judicial review of the administration's transactions. In Turkish law, the application of the addressee of the transaction to judicial review against the administration's transactions with the claim of unlawfulness does not, as a rule, automatically suspend the execution of the transaction. Stay of execution is a kind of braking mechanism that we encounter at this point. As a requirement of the rule of law, to intervene, even temporarily, in possible illegalities in the administration's actions until the trial is concluded, provides an important assurance system to the individual's unequal position against the administration. The terms governing the decision to grant a stay of execution, as prescribed by legislation, are subject to discussion, both with regards to their regulation and the modifications made over time. Because of this, the conditions of the stay of execution decision, which is important for academic studies, and the implementation of the decision are the focus of this study. The first stage of this work will focus on understanding the legal character stay of execution decision, function, effects of subject matter of case. The work will then explore the controversial aspects related to the conditions for granting a stay of execution decision. Finally, an evaluation will be carried out to consider potential reforms that could enhance the effectiveness of stay of execution rulings, particularly within the framework of preliminary injunctive relief in the civil justice.

Anahtar Kelimeler

Rule of Law Principle, Stay of Execution, Judicial Review of the Administration

Kaynakça

• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil: Türk İdari Yargılama Hukuku, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 9. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2023.
• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil: Açıklamalı- İçtihatlı Türk İdari Yargılama Hukuku, , Savaş Yayınevi, Ankara, 2019.
• ASLAN, Zehreddin: İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulması, Güncellenmiş 3. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2017.
• ATAY, Ender Ethem: İdari Yargılama Hukuku, Güncellenmiş 2. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2023.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan: İdari Yargılama Hukuku, Güncellenmiş 15. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• ÇOLAK, Hatice: “Türk İdari Yargısında Yürütmenin Durdurulması ve Uygulanmakla Etkisi Tükenecek İşlem”, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilimdalı, Kocaeli, 2019 https://tez.yok.gov.tr (Erişim 01.10.2023).
• ERDİNÇ, Burcu: Yargısal Emir Kavramı ve Türk Hukuk Uygulamasındaki Yansımaları Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilimdalı, Doktora Tezi, Ekim 2021 https://tez.yok.gov.tr (Erişim 01.10.2023).
• ERKUT, Celal: İptal Davasının Konusunu Oluşturması Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları, Ankara, 1990.
• EVSEN, Fuat: “Yürütmenin Durdurulması Kurumunda Uygulanmakla Etkisi Tükenecek İdari İşlemler”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilimdalı, İstanbul, 2019 https://tez.yok.gov.tr (Erişim 08.10.2023).
• FROMONT, Michel: Avrupa Topluluğu’na Üye Devletlerde, İdari Kararlar Karşısında Bireylerin Geçici Olarak Korunması Sorunu Çev: Celal Erkut, İdare Hukuku ve İlimler Dergisi, 7(1-3), 1986.
• GÖKALP, Süheyla Suzan: Çevre ve Hukuk, Atatürk Orman Çiftliğinden Gezi Parkı’na Çevre Planlama Sempozyumu, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2014.
• GÖZLER, Kemal: Fransızca-Türkçe İdare Hukuku Terimleri Sözlüğü. http://www.idare.gen.tr (Erişim: 30.05.2023).
• IŞIK KARAKUŞ, Zehra: “Yürütmenin Durdurulması Kararlarında Gerekçe Sorunu”, AHBVÜ-HFD, 26(1), 2022, s.537-567.
• KILINÇ, Bahadır: Anayasa ve İdare Hukukunda Yürütmenin Durdurulması, Adil Yayınevi, Ankara, 1998.
• KIRATLI, Metin: “Yürütmenin Durdurulması”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Dergisi, 21(4), 1966, s.173-196.
• KOÇAK, Nazım Taha: Dilekçe ve Uygulamada Yürütmenin Durdurulması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• OYTAN, Muammer: Danıştay’da Görülen Davalarda Yürütmenin Durdurulması, Ülkemiz Matbaası, Ankara, 1973.
• ÖZAY, İlhan: Günışığında Yönetim II, Tıpkıbasım, 12 Levha Yayınları, İstanbul, 2010.
• SANCAKDAR, Oğuz (Editör): Fransız, Türk, Federal Alman İdari Yargılama Usulü Kanunları, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020, s.325, 374 https://turcademy.com.tr (Erişim: 08.10.2023).
• TAZEGÜL, İsmail/GÜLLÜ, Yavuz: “İdarenin Yargısal Denetiminde Yürütmenin Durdurulması Kavramına Farklı Bir Bakış: Mahkemenin Re’ sen Yürütmenin Durdurulması Kararı Verme Yetkisi”, YÜHFD, 10(1), 2013, s.39-71.
• TEKİNSOY, Ayhan: “Danıştay’ın Temyiz İncelemesi Üzerine Verdiği Kararların Uygulanması”, İnÜHFD, 5(2), 2014, s.23-50.
• TEKİNSOY, Ayhan: İdari Yargılama Hukukunda Yürütmenin Durdurulması, Savaş Yayınevi, Ankara, 2013.
• TORUN, Fatih: İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulması, Seçkin Yayınları, Ankara 2021.
• TURHAN KASAPOĞLU, Mine: “İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulmasının Kanunla Sınırlandırılması ve Sınırlandırmanın Sınırları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(2), 2013, s.1-37.
• ULUSOY, Ali: Yeni Türk İdare Hukuku, Yetkin Yayınları, Gözden Geçirilmiş 5. Baskı Ankara, 2022.
• ULUSOY, Ali: “Fransız İdari Yargı Reformu”, Danıştay Dergisi, (103), 2001, s.24-30.
• YAŞAR, Hasan Nuri: “İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulmasının Gerekçesi Olarak Anayasaya Aykırılık “Kanısı””, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72(2), 2014, s. 751-757.