THE RIGHT TO DEMAND COLLECTING COMMISSION OF COMMERCIAL AGENT

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 2, 362 - 370, 31.12.2019

Ufuk Tekin

https://doi.org/10.21492/inuhfd.581592

Cited By: 1

Öz

In principle, the commercial
agent is not obliged to collect the money of his/her client. However, according
to Turkish Commercial Code (TCC) Art. 113/4, the commercial agent has the right
to demand collection commission for the money he/she collected from customers.
While the collection commission right of the commercial agent is based on the
collection activities instead of successful agency activities, it is different
from the right to be paid to the commercial agent for her/his successful
activities (Art. 113/1-3). Therefore, the collection commission is also
referred to as administrative remuneration in the doctrine. In our study, initially, it
is expected to explain the relationship between remuneration right of
commercial agent and his/her right to demand collection commission. Then, it
will be focused on the differences between the term “remuneration” and
“commission”, also calculation and payment of the collection commission will be
discussed. Finally, the conditions of demanding the collection commission will
be evaluated in the light of German and Swiss court decisions and related
articles of  German Commercial Code and
Swiss Code of Obligations. 

Anahtar Kelimeler

Commercial Agent, Collecting Commission, Remuneration, TCC Art.113/4

ACENTENİN TAHSİL KOMİSYONU TALEP HAKKI

Öz

Acente, kural olarak, müvekkiline
ait parayı tahsil etmekle yükümlü değildir. Ancak, müvekkilinin tahsile ilişkin
bir talimatının varlığı halinde Türk Ticaret Kanunu (TTK) m. 113/4’e göre
acente, tahsil ettiği paralar için tahsil komisyonu talep edebilir. Acentenin
tahsil komisyonu talep hakkı, başarılı acentelik faaliyetleri yerine tahsil
faaliyetlerini esas aldığından, acenteye başarılı acentelik faaliyetleri için
ödenmesi kararlaştırılan ücret hakkından (TTK m. 113/1-3) farklılık taşır. Bu sebeple
tahsil komisyonu, öğretide yönetimsel/idari ücret olarak da ifade edilmektedir.
Çalışmamızda, ilk defa 6102 sayılı TTK’da düzenlenen acentenin tahsil komisyonu
talep hakkı, acentenin başarılı acentelik faaliyetleri sebebiyle talep
edebileceği ücret hakkıyla ilişkisi üzerinde durulmak suretiyle açıklanmaya
çalışılacaktır. Bu açıklamalar yapılırken, öncelikle TTK m. 113/4’ün hukukî
niteliği üzerinde durulacak, daha sonra ücret ile komisyon terimlerine ilişkin
kavramsal çerçeve belirlenerek tahsil komisyonu talep hakkının şartları ele
alınacak; tahsil komisyonunun hesaplanması ve ödenmesi konularına
değinilecektir. Bu açıklamalar yapılırken ayrıca yeri geldikçe mehaz Alman ve
İsviçre hukukunda konuya ilişkin öğreti ile yargı kararlarındaki görüşlere de yer
verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Acente, Tahsil Komisyonu, Ücret, TTK m. 113/4

Kaynakça

• ALIŞKAN, Murat/GENÇTÜRK, Muharrem: “Acentenin Komisyon Hakkı, Özellikle TTK’nun 129. Maddesine Göre Komisyona Hak Kazanma Anı Bakımından Aracı Acente ile Sözleşme Yapan Acente Arasında Fark Olup Olmadığı Sorunu”, Ünal Tekinalp’e Armağan, C. 1, İstanbul 2003.
• BAUMBACH, Adolf/HOPT, Klaus J.: Handelsgesetzbuch, München 2016.
• BÜHLER, Theodor: “ZK-Zürcher Kommentar, Band/Nr. V/2f, Der Agenturvertrag, Art. 418a-418v OR Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Obligationenrecht, Kommentar zur 1. und 2. Abteilung (Art. 1-529 OR)”, in Gauch, Peter/Schmid, Jörg (ed.), 2000.
• BUSCHE, Jan: “Handelsgesetzbuch”, in Oetker, Hartmut (ed.), München 2019.
• CANARIS, Claus-Wilhelm: Handelsrecht, München 2006.
• CENTEL, Tankut: İş Hukukunda Ücret, Türkiye Denizciler Sendikası Eğitim Dizisi-9.
• DEVELLİOĞLU, Ferit: Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara 2011.
• EKONOMİ, Münir: İş Hukuku, C. 1, Ferdî İş Hukuku, İstanbul 1984.
• EMDE, Raimond: Vertriebsrecht, 3. Aufl., Hamburg 2014.
• FLOHR, Eckhard/WAUSCHKUHN, Ulf: Vertriebsrecht, München 2014.
• HOPT, Klaus J.: Handelsvertreterrecht, 5. Aufl., 2015.
• KARAEGE, Özge: Acentenin Ücret Hakkı, Ankara 2016.
• KAYA, Arslan: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Acentelik, İstanbul 2016 (Şerh).
• KAYA, Mustafa İsmail: Acentelik Hukuku, Ankara 2014 (Acentelik).
• LÖWISCH, Gottfried: “Handelsgesetzbuch”, in Boujong, Karlheinz/Ebenroth, Carsten Thomas/Joost, Detlev/Strohn, Lutz (ed.), München 2014.
• MATHYS, Beat: “CHK-Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Vertragsverhältnisse Teil 2”, in Huguenin, Claire/Müller-Chen, Markus (ed.), 3. Aufl., 2016.
• OĞUZMAN, Kemal/BARLAS, Nami: Medenî Hukuk, Giriş-Kaynaklar-Temel Kavramlar, B. 22, İstanbul 2016.
• ROTH, Wulf-Henning: “Handelsgesetzbuch”, in Koller, Ingo/Kindler, Peter/Roth, Wulf-Henning/Drüen, Klaus-Dieter (ed.), München 2019.
• SPOERRI, Thomas: “OFK-Orell Füssli Kommentar, OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht”, in Kostkiewicz, Jolanta Kren/Wolf, Stephan/Amstutz, Marc/Frankhauser, Roland (ed.), 3. überarbeitete Aufl., 2016.
• TEKİN, Ufuk: Acentenin Ücret Hakkı, Ankara 2018.
• THUME, Karl-Heinz/RIEMER, Jens-Berghe/SCHÜRR, Ulrich: Handbuch des Gesamten Vertriebsrecht, Band 1, Handelsvertreter, Frankfurt 2016.
• Türk Hukuk Lûgatı, 3. Baskı, Ankara 1991.
• v. HOYNINGEN-HUENE, Gerrick: “Münchener Kommentar zum Handelsgesetzbuch”, in Schmidt, Karsten (ed.), 4. Aufl., München 2016.