ANNULMENT OF THE MEDIATION AGREEMENT DOCUMENT AS AN EXCEPTION TO THE PROHIBITON OF FILING A LAWSUIT STIPULATED WITH THE LAW NO. 6325

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 176 - 189, 30.06.2022

Seda Baş

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1073358

Cited By: 4

Öz

According to the 5th paragraph of the article 18 of MLCD No. 6325, which is added by Law No. 7036, “If an agreement is reached at the end of the mediation activity, no lawsuit can be filed by the parties on the agreed matters”. This regulation is described as the “prohibition of litigation”. However, it is stated in the doctrine that this prohibition should not be understood as an absolute prohibition. According to 18/I of MLCD, if an agreement is reached at the end of the mediation activity, an agreement document can be drawn up between the parties and the mediator. The mediation agreement document is a contract signed by the parties to the dispute and the mediator and in which the reached agreement is put in writing if the mediation activity results in an agreement. The mediation agreement document has the characteristics of a law of obligations contract regarding substantive law. For this reason, the mediation agreement document is subject to the validity conditions sought for all contracts. The mediation agreement document is subject to the sanction of final invalidity in cases where there are situations specified in 27/I of TCO, and collusion or non-compliance. If there is a defect in the will of the parties to the dispute or the state of excessive use, it brings up the sanction of annulability. As regulated in the TCO, anyone who is mistaken, deceived and intimidated is not bound by contract. There is no sanction such as "not being bound by contract" among the types of invalidity. It becomes concrete as “annulability”. What should be understood from the 18/5 provision of MLCD is that, unless the agreement document is invalid or annulled, no lawsuit can be filed on the agreed issues. At the end of the mediation activity, in order for a lawsuit to be filed on the issues agreed upon, the mediation agreement document must first be annulled.

Anahtar Kelimeler

Mediation Agreement Document, Prohibition of Litigation, Defects of Will, Annulment of Contract, Annullability

6325 SAYILI KANUN İLE ÖNGÖRÜLEN DAVA AÇMA YASAĞININ BİR İSTİSNASI OLARAK ARABULUCULUK ANLAŞMA BELGESİNİN İPTALİ

Öz

6325 sayılı HUAK’ın 18. maddesine 7036 sayılı Kanun m.24 ile eklenen 5. fıkraya göre, “Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz”. Bu düzenleme, “dava açma yasağı” olarak nitelendirilmektedir. HUAK m.18/I’e göre, arabuluculuk faaliyetinin anlaşmayla neticelenmesi halinde taraflar ve arabulucu arasında bir anlaşma belgesi düzenlenebilir. Arabuluculuk anlaşması belgesi, arabuluculuk faaliyetinin anlaşmayla sonuçlanması halinde uyuşmazlığın tarafları ve arabulucu tarafından imzalanan ve varılan anlaşmanın yazılı hale getirildiği bir sözleşmedir. Arabuluculuk anlaşma belgesi, maddi hukuku ilgilendiren bir borçlar hukuku sözleşmesi niteliğine sahiptir. Bu sebeple arabuluculuk anlaşma belgesi, tüm sözleşmeler için aranan geçerlilik şartlarına tabidir. Arabuluculuk anlaşma belgesinin tarafları, arabuluculuk faaliyetine konu olan uyuşmazlığın taraflarıdır. Uyuşmazlığın taraflarının iradesinde bir bozukluk ya da aşırı yararlanma halinin bulunması iptal edilebilirlik yaptırımını gündeme getirir. TBK’da düzenlendiği şekliyle, yanılan, aldatılan ve korkutulan kimse sözleşmeyle bağlı değildir. Ayrıca aşırı yararlanma durumunda, zarar gören de sözleşmeyle bağlılıktan kurtulabilir. Geçersizlik türleri arasında “sözleşmeyle bağlı olmama” şeklinde bir yaptırım bulunmamaktadır. Kanunun ifadesi ve hâkim olan güven teorisi birlikte değerlendirildiğinde, bu ifade, iptal edilebilirlik olarak yorumlanmaktadır. HUAK m.18/5 hükmünden anlaşılması gereken, anlaşma belgesi geçersiz olmadığı ya da iptal edilmediği sürece, anlaşmaya varılan hususlarda dava açılamayacağıdır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda üzerinde anlaşmaya varılan hususlarda dava açılabilmesi için, öncelikle arabuluculuk anlaşma belgesinin iptal edilmesi gerekir.

Anahtar Kelimeler

Arabuluculuk Anlaşma Belgesi, Dava Açma Yasağı, İrade Bozuklukları, Sözleşmenin İptali, İptal Edilebilirlik

Kaynakça

• AERNI, Kurt: Die Rechtsfolgen bei Vorhandensein von Willensmängeln, Gedruckt bei Stämpfli & Cie., Bern, 1944.
• AKKAN, Mine: “Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Anlaşılan Hususlarda Dava Açma Yasağı ve Sonuçları”. DEÜHFD, 20(2), 2018, s.1-31.
• AKKURT, Sinan Sami: “Hukuki İşlemlerde Geçersizlik Olgusuna Genel Bir Bakış”. Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4(1), 2014, s.99-131.
• ALBAYRAK, Hakan: “Eşitlik Ve Tarafsızlık İlkelerinin Zorunlu Arabuluculuk Bağlamında Yeniden Değerlendirilmesi Zorunluluğu”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 2018, s.12-24.
• ARNOLD, Arnd: Erman Bürgerliches Gesetzbuch, 15. Auflage, Otto Schmidt, 2017.
• ARSLAN, Ramazan/YILMAZ, Ejder/TAŞPINAR AYVAZ, Sema/HANAĞASI, Emel: Medeni Usul Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• ASLAN, Çiğdem Mine: Gabinin Unsurları ve Hukuki Sonuçları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2006.
• ATALI, Murat/ERMENEK, İbrahim/ERDOĞAN, Ersin: İcra ve İflas Hukuku, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• BADUR, Emel: “Arabulucu Sözleşmesi”. Terazi Hukuk Dergisi 15(162), 2020, s.248-265 (Arabulucu Sözleşmesi).
• BADUR, Emel: “Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Borçlar Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 9(18), 2021, s.49-87 (Arabuluculuk Anlaşma Belgesi).
• BAHADIR, N. Tuğçe: Hak Arama Hürriyeti Perspektifinden Arabuluculuk, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• BERTOLINO, Camilla: Der Mediatonsvertrag, Wolfgang Metzner Verlag, Frankfurt am Main, 2020.
• BUCHER, Eugen: Schweizerisches Obligationenrecht AT, 2. Auflage, Schulthess Polygraphischer Verlag, Zürich, 1988.
• BUSCHE, Jan: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band I Allgemeiner Teil, 9. Auflage, C.H. Beck, München, 2021.
• BUZ, Vedat: “Gabin Halinde Edimler Arasındaki Aşırı Oransızlığın Giderilerek Sözleşmenin Ayakta Tutulması”. BATİDER, XIX(4), 1998, s.53-82.
• BÜYÜKAY, Ferhat: Arabuluculuk Anlaşma Belgesi ve İcra Edilebilirlik Şerhi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• ÇAKIRCA, Seda İrem: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Aşırı Yararlanma Kavramı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• ÇELİKOĞLU, Cengiz Topel: “6325 Sayılı HUAK’a Göre Arabuluculuk Yoluna Başvurulması ve Çözüm Anlaşmasının Mahkeme ve İcra Usulleri İle İlişkisi”. Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan, C. 1, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014, s.669-723.
• DOST, Süleyman: “Arabuluculuk Ücret ve Masrafları Hakkında Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme”. TBBD, (115), 2014, s.449-476.
• DÜR, Orhan: Arabuluculuk Faaliyeti ve Arabulucuların Hak ve Yükümlülükleri, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• EDİS, Seyfullah: Türk-İsviçre Borçlar Hukuku Sistemine Göre Akdin Lüzumlu Vasıflarında Hata, Sevinç Matbaası, Ankara, 1973.
• EKMEKÇİ, Ömer/ÖZEKES, Muhammet/ATALI, Murat/SEVEN, Vural: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• ERDEMİR, Aymelek: “Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi Olarak Arabuluculuk ve İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı”. Terazi Hukuk Dergisi, 12(132), 2017, s.70-81.
• ERDOĞAN, Ersin/CÖMERT, Büşra: “Arabuluculuk Sonunda Hazırlanan Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği ve Anlaşma Belgesine Karşı Başvurulabilecek Hukuki Çareler”. Terazi Hukuk Dergisi, 13(138), 2018, s.27-47.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• ERTÜRK, Mustafa: Arabuluculuk Sözleşmesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• GÖKSU, Mustafa: Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Tahkim, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• GÜL, İbrahim: İrade Bozukluğunun Sonucu Olarak İptal Edilebilirlik, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• HARDER, Manfred: “Die Historische Entwicklung der Anfechtbarkeit von Willenserklärungen”. AcP, 173(3), 1973, s.209-226.
• HUGUENIN, Claire: Nichtigkeit und Unverbindlichkeit als Folgen anfänglicher Vertragsmängel, Verl. Stämpfli & CIE AG, Bern, 1984.
• HURLIMANN, Roland: Teilnichtigkeit von Schuldverträgen nach Art. 20 Abs. 2 OR, Universitätsverlag, Freiburg, 1984.
• İLHAN, Onur: Arabuluculuk Sözleşmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• KALKAN, Burcu: Türk Hukukunda Gabin, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2004.
• KANIŞLI, Erhan: İsviçre-Türk Borçlar Hukukuna Göre Sözleşmenin Kurulmasında Yanılma, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• KAYA, Sedat: “7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu Çerçevesinde Bireysel İş Uyuşmazlıklarında Zorunlu Arabuluculuk”. EBYÜHFD, XXII(1-2), 2018, s.209-261.
• KEKEÇ, Elif Kısmet: Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• KELLERMANN, Markus: “Problemfelder des Anfechtungsrechts”. JA, Heft 5, 2004, s.405 ff.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Arabuluculuk Sözleşmeleri, 2. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2021 (Arabuluculuk).
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 25. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2021 (Borçlar Hukuku).
• KIYAK, Emre: “Arabuluculuk Sonunda Ulaşılan Anlaşma Belgesinin Hukuki Niteliği”. TAAD, 6(21), 2015, s.523-548.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip: Güven Nazariyesi Karşısında Borç Sözleşmelerinde Hata Kavramı, Garanti Matbaası, İstanbul, 1968.
• KÖROĞLU, Emre: Türk Borçlar Hukukunda İrade Bozukluğu Hallerinden Korkutma, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• KUONI, Andreas: Die einseitige Unverbindlichkeit des unter Irrtum, Betrug und Furchterregung abgeschlossenen Vertrages nach Schweizerischem Obligationenrecht, 1897.
• KURŞAT, Zekeriya: Borçlar Hukuku Alanında Hile Kavramı, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 2003.
• KURU, Baki/AYDIN, Burak: Medeni Usul Hukuku, 6. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• KUT, Ahmet: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 3. Aufl., Schulthess Juristsiche Medien AG, 2016.
• LENT, Friedrich: “Die Notwendigkeit einer Begründung bei Ausübung von Gestaltungsrechten”. AcP, 152(5), 1952/1953, s.401 ff.
• LIEVEN, Quirin: Das nichtige und das anfechtbare Rechtsgeschäft nach dem Rechte des Bürgerlichen Gesetzbuches, Leipzig, 1909.
• MARKWALD, Richard: Begriff der Unwirksamkeit im Bürgerlichen Gesetzbuche, Berlin, 1903.
• MUTLAY, Faruk Barış: “İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk”. İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar III, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• OĞUZMAN, M.Kemal: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 1, 17. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019.
• OKUMUŞ, Selmani: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Aşırı Yararlanma, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
• ÖZBEK, Mustafa Serdar: “Arabuluculuk Sonunda Düzenlenen Anlaşma Belgesine İcra Edilebilirlik Şerhi Verilmesinde Görevli ve Yetkili Mahkeme”. Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(2), 2017, s.69-85 (Arabuluculuk).
• ÖZBEK, Mustafa Serdar: Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, 5. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022 (Alternatif Uyuşmazlık).
• ÖZEKES, Muhammet/ATALI, Murat: “7036 sayılı Yeni İş Mahkemeleri Kanunu Üzerine Eleştiri, Değerlendirme ve Öneriler”. “Yeni İş Mahkemeleri Kanunu Üzerine” Toplantısı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018, s.41 vd.
• ÖZER, Mustafa Tolga: Medeni Hukukta Hata Kavramı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• ÖZMEN, Ethem Saba/ÜREM, Müge, “Geçerli Sebebe Dayanmaksızın Kullanılan Bozucu Yenilik Doğuran Hakkın Hukuki Sonuçları ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı Eleştirisi”. İstanbul Barosu Dergisi, 90(3), 2016, s.193-218.
• ÖZMUMCU, Seda: “Dava Şartı Arabuluculuğun Yargılama Hukukuna Yansımaları ve Olası Sorunlar”. Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’nu Anma Toplantıları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• ÖZSUNAR, Erdal: Roma ve Türk Hukukunda Hata, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
• PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/ÖZEKES, Muhammet: Medeni Usul Hukuku, 9. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• PROBST, Martin: “Zur ‘Eindeutigkeit’ von Anfechtungserklärungen - Kriterien für die Auslegung rechtsgestaltender Willenserklärungen”. JZ, Nr. 19, 1989, s.878-883.
• RENDL, Raffaela: Mediation als Streitschlichtungsinstrument, Linz, 2013.
• ROTH, Herbert: Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsrecht und Nebengesetzen, Buch I, Allgemeiner Teil, Sellier de Gruyter, Berlin, 2015.
• SAVIGNY, Friedrich Carl von: System des Heutigen Römischen Rechts IV, 1841.
• SCHLÄPFER, Hans, Ungültigkeit obligatorischer Verträge handlungsfähiger Personen, Verl. von Stämpfli & Cie, Bern, 1918.
• SCHLOTTMANN, Rudolf: Die Anfechtbarkeit nach Römischem Recht und dem Bürgerlichen Gesetzbuche, Guben: A. Koenig, 1901.
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011.
• SUBAŞI, İbrahim/GÜLER, Şeref: “7026 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu Kapsamında Dava Şartı Olarak Arabuluculuk”. Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(16), 2020, s.1217-1256.
• SUTER, Esther: Rechtsnatur und Rechtsfolgen des Vertragsrücktritts im Zusammenhang mit dem Schuldnerverzug, Schulthess Verlag, Zürich, 1991.
• ŞİT KÖŞGEROĞLU, Banu: Milletlerarası Ticari Uyuşmazlıklarda Arabuluculuk Sonunda Varılan Anlaşmanın Singapur Konvansiyonu Çerçevesinde Taraf Devletlerde İcra Edilebilirliği, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• TANRIVER, Süha: “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (147), 2020, s.111-142 (Dava Şartı).
• TANRIVER, Süha: Medeni Usul Hukuku, Cilt I, 4. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021(Usul).
• TANRIVER, Süha: Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Arabuluculuk, 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022 (Arabuluculuk).
• TAŞPOLAT TUĞSAVUL, Melis: “Arabuluculuk Faaliyeti Sonunda Varılan Anlaşmanın Hukuki Niteliği”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019/1, s.333-379.
• TRAMS, Kai: Die Mediationsvereinbarung - eine vertragsrechtliche Analyse, Tectum Verlag, Marburg, 2008.
• VON DAMM, Richard: Anfechtbarkeit letztwilliger Verfügungen wegen Irrtums, Hildesheim, 1907.
• WAIBLINGER, Max: Begriff und Ausübung der Anfechtungsrechte im schweizerischen Privatrecht, unter besonderer Berücksichtigung der Anfechtung des ehelichen Kindesverhältnisses, Abhandlung zum schweizerischen Recht, 30. Heft, Verlag von Stämpfli & Cie, Bern, 1928.
• WENDT, Otto Heinrich: Lehrbuch der Pandekten, 1888.
• YAZICI TIKTIK, Çiğdem: Arabuluculukta Gizliliğin Korunması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• YILDIRIM, Ferhat: Arabuluculuk ve Ombudsmanlık, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• YILDIRIM, Mustafa Fadıl: Borçlar Hukukuna Göre Sözleşmenin Kuruluşunda Hile, Nobel Yayın, Ankara, 2002.