Mitoz Bölünme Konusunun Öğretimi İçin Kavramsal Değişim Odaklı Somut Bir Öğretim Materyalinin Geliştirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 8, 66 - 83, 22.12.2017

İclal Alkan Mustafa Serdar Köksal

https://doi.org/10.29129/inujgse.350605

Öz

Amaç: Bu
araştırmanın amacı, fen bilgisi öğretmenliği 3. sınıf öğrencilerinin mitoz
bölünme konusuna ilişkin kavram yanılgılarının giderilmesine katkı sağlayacağı
düşünülen somut bir öğretim materyali geliştirmektir.

Yöntem: Araştırmada,
materyalin geliştirilmesi için 3 paydaş grubunun (fen bilgisi öğretmeni
adayları (n=36), fen bilimleri öğretmenleri (n=4) ve eğitim uzmanları (n=5)
görüşlerine başvurulmuştur. Bu çalışma bütüncül tek durumlu bir durum
çalışmasıdır. Çalışmada odaklanılan durum, “öğretimde kullanılacak materyalin
geliştirilmesi”dir. Bu amaçla paydaş görüşlerini almadan önce öğretim
materyalinin bir prototipi oluşturulmuştur. Sonrasında öğretim materyalinin
prototipi paydaşların değerlendirmesine sunulmuştur. Paydaşların görüşlerini
almak için açık uçlu soru formları kullanılmıştır. Ayrıca elde edilen verilerin
derinliğini arttırmak için 4 öğretmen adayıyla mülakat yapılmıştır. Ayrı bir
veri seti olarak, araştırmacının yaptığı öz değerlendirmeler de araştırmaya
dâhil edilmiştir. Elde edilen verilerin analizi için “çatışan fikirlerin
karşılaştırılması” yolu kullanılmıştır. Bu yolla oluşan açıklayıcı öneri çerçevesi
materyalin geliştirilmesi için kullanılmıştır.

Bulgular: Araştırmanın bulguları, paydaş grubunun
öğretim materyaline ilişkin özelliklerden daha çok kullanışlılık, kazanıma
uygunluk ve anlaşılırlık boyutlarına, kavramsal değişim yeterliliği açısından
ise anlaşılırlık, verimlilik ve akla yatkınlığın sağlanması konusunda öneri
yaptıklarını göstermiştir. Ayrıca dört öğretmen adayıyla yürütülen deneysel
uygulamada geliştirilen öğretim materyalinin sentrozomun işlevi, mitoz bölünme
evrelerinin içeriği, iğ ipliğinin işlevi ve oluşan hücre sayısı konularındaki
yanılgıların giderilmesine katkı sağladığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kavramsal değişim, Kavram yanılgıları, Modelle öğretim

Development of a Conceptual Change-Based Material for Teaching Mitosis

Öz

Purpose: The purpose of this study is to develop a concrete
material for teaching and changing misconceptions of prospective science
teachers on mitosis.

Design & Methodology: In the study, three stakeholder groups (prospective
science teachers (n = 36), science teachers (n = 4) and education specialists
(n = 5) were consulted for material development. This study is a case study in
an integrated single state. The focus of the study is on "development of
material to be used in teaching". For this purpose, a prototype of the
teaching material was created before taking stakeholder opinions. Subsequently,
the prototype of the teaching material was presented to the stakeholders'
evaluation. Open-ended questionnaires were used to get the views of
stakeholders. In addition, four teacher candidates were interviewed to increase
the depth of the obtained data. As a separate set of data, self-assessments
made by the researcher were also included in the study. For the analysis of the
obtained data, the "comparison of conflicting ideas" was used. An
explanatory suggestion in this way has been used to develop the framework
model.

Findings: The results of the study showed that the prospective
teachers, the experts and the science teachers suggested more on “usability”,
“alignment with teaching objectives” and “understandability” for increasing
quality of the material as a teaching material while they suggested more on
“intelligibility”, “fruitfulness” and “plausibility” aspects for providing
conceptual change. In addition, findings of the experimental study showed that
the material contributed to decrease prospective science teachers’
misconceptions regarding functions of sentrosomes, content of stages in
mitosis, functions of spindle and resulting number of cells in mitosis.

Anahtar Kelimeler

Conceptual Change, Misconceptions, Teaching with Modeling

Kaynakça

• Akbas, Y. & Gencturk, E. (2011). The Effect of Conceptual Change Approach to Eliminate 9th Grade High School Students' Misconceptions about Air Pressure. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(4), 2217-2222.
• Akpınar, E. & Ergin, Ö. (2004). Yapılandırmacı kuram ve fen öğretimi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 108-113.
• Alparslan, C., Tekkaya C. & Geban, Ö. (2003). Using the conceptual change ınstruction to improve learning. Journal of Biological Education, 37(3), 133-137.
• Amir, R. & Tamir, P. (1994). In-depth analysis of misconceptions as a basis for developing research-based remedial ınstruction: The case of photosynthesis. The American Biology Teacher, 56, 94-100.
• Atılboz, N.G. (2004). Lise 1. sınıf öğrencilerinin mitoz ve mayoz bölünme konuları ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 147–157.
• Ausubel, D. (1968). Educational psychology: A cognitive view. New York: Holt, Rinehart, and Winston.
• Aydoğan, S., Güneş, B. & Gülçiçek, Ç. (2003). Isı ve sıcaklık konusunda kavram yanılgıları. Gazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 111-124.
• Aykutlu, I. & Şen, A.İ. (2011). Lise öğrencilerinin elektrik akımı konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesinde ve giderilmesinde analojilerin kullanılması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(2), 221-250.
• Bahar, M., Johnstone, A. H. & Hansell, M. H. (1999). Revisiting learning difficulties in biology. Journal of Biological Education, 33(2), 84-86.
• Bodner, G. M. (1986). Constructivism: A theory of knowledge. Journal of Chemical Education, 63(10), 873-878.
• Chiu, M. H. (2005). A national survey of students’ conceptions in chemistry in Taiwan. Chemical Education International, 6(1), Retrieved December 28, 2015, from http://old.iupac.org/publications/cei/vol6/07_Chiu.pdf
• Coştu, B., Ayas, A. ve Ünal,S. (2007). Kavram yanılgıları ve olası nedenleri: Kaynama kavramı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 123-136.
• Çakır, M. & Aldemir, B. (2011). İki Aşamalı Genetik Kavramlar Tanı Testi Geliştirme Ve Geçerlik Çalışması/Developing And Validating A Two Tier Mendel Genetics Diagnostic Test. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 335-353.
• Çakır, M., & Crawford, B. (2001, January). Prospective biology teachers’ understanding of genetics concepts. Paper presented at the Annual Meeting of the Association for the Education of Teachers in Science, Costa Mesa, CA. Retrieved from http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED463956.pdf
• Çetingül, İ. & Geban, Ö. (2011). Kavramsal değişim metinleriyle verilen analojilerin asit-baz konusundaki kavram yanılgıları için kullanımı, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 112-123.
• Dalkıran, G., Kesercioğlu, T. & Boyacı, S. (2005). Kavram haritaları ve kavramsal değişim metinlerinin öğrencilerin fen bilgisi dersine olan tutumlarına etkisi ve öğrenci görüşleri. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 28–30 Eylül 2005, Denizli.
• Deshmukh, N. D., & Deshmukh, V. M. (2007, February). A study of students' misconceptions in biology at the secondary school level. International conference to review research in Science, Technology and Mathematics Education, Homi Bhabha Centre for Science Education, TIFR, Mumbai, India.
• Dikmenli, M. (2010). Biology students' conceptual structures regarding global warming. Energy Education Science And Technology Part B-Social And Educational Studies, 2(1-2), 21-38.
• Dole, J. A. & Sinatra, G. M. (1998). Reconceptualizing change in the cognitive construction of knowledge. Educational Psychologist, 33(2/3),109–128.
• Duit, R. (1991). On the role of analogies and metaphors in learning science. Science Education, 75(6), 649-672.
• Emre, İ. & Bahşi, M. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının hücre bölünmesiyle ilgili kavram yanılgıları. Doğu Anadolu Bölge Araştırmaları (DAUM), 4(3), 70-73.
• Gabel, D.L. & Samuel, K.V. (1986). High school students’ ability to solve molarity problems and their analog counterparts. Journal of Research in Science Teaching, 23, 165-176.
• Gelbart, H. & Yarden, A. (2006). Learning genetics through an authentic research simulation in bioinformatics, Journal of Biological Education, 40(3), 107-111.
• Gadgil, S., Nokes-Malach, T. J., & Chi, M. T. (2012). Effectiveness of holistic mental model confrontation in driving conceptual change. Learning and Instruction, 22(1), 47-61.
• Gilbert, J. (2002). Modellling, teachers’ views on the nature of modelling, and implications for the education of modellers, International Journal of Science Education. 24(4), 369-387.
• Gilbert, J. K., Boulter, C. & Rutherford, M. (1998). Models in explanation, Prt: horses for courses?, International Journal of Science Education, 20(1), 83-97.
• Gil-Perez, D. & Carrascosa-Alis, J. (1994). Bringing pupils’ closer to a scientific construction of knowledge: A permanent feature in ınnovations in science teaching. Science Education, 78(3), 301-315.
• Gönen, S. & Akgün, A. (2005). Isı ve sıcaklık kavramları arasındaki ilişki ile ilgili olarak geliştirilen çalışma yaprağının uygulanabilirliğinin incelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (11), 92-106.
• Griffiths, A. K., Thomey, K., Cooke, B., & Normore, G. (1988). Remediation of student‐specific misconceptions relating to three science concepts. Journal of Research in Science Teaching, 25(9), 709-719.
• Gülçiçek, Ç. (2002). Sınıf öğrencilerinin mekanik enerjinin korunumu ile ilgili kavram yanılgıları, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Günbatar, S. & Sarı, M. (2005). Elektrik ve Manyetizma Konularında Anlaşılması Zor Kavramlar İçin Model Geliştirlmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 185-197.
• Güneş, B., Gülçiçek, Ç. & Bağcı, N. (2004). Eğitim fakültelerindeki fen ve matematik öğretim elemanlarının model ve modelleme hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 1(1), 35-48.
• Hashweh, M. (1988). Descriptive studies of students’ conceptions in science. Journal of Research in Science Teaching, 25, 121-134.
• Hewson, M.G. & Hewson, P.W. (1983). Effect of instruction using students’ prior knowledge and conceptual change strategies on science learning. Journal of Research in Science Teaching, 20(8), 731-743.
• Kılıç, S., Kurt, H., Kaya, B., Ateş, A. & Korkmaz, T. (2009). Lise 2. sınıf öğrencilerinin mitoz ve mayoz bölünme ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. I.Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi Kongre Kitabı (ss. 314). Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Kikas, E. (2004). Teachers’ conceptions and misconceptions concerning three natural phenomena. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 434-448.
• Köse, S., Kaya, F., Gezer, K., & Kara, İ. (2011). Bilgisayar destekli kavramsal değişim metinleri: Örnek bir ders uygulaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 73-88.
• Kurt, H. (2013). Biyoloji Öğretmen Adaylarının" Enzim" Konusundaki Bilişsel Yapılarının Belirlenmesi. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 33(2).
• Lee, E., Brown, M., Puthoff, E., Fletcher, S., & Luft, J. (2005). Capturing pedagogical content knowledge of beginning secondary science teachers: Year 1. In National Association for Research in Science Teaching.
• Mann, M. & Treagust, D.F. (1998) A pencil and paper instrument to diagnose students’ conceptions of breathing, gas exchange and respiration. Australian Science Teachers’ Journal, 44(2), 55–59.
• Nakhleh, M. B. (1992). Why some students don't learn chemistry. Journal of Chemical Education, 69, 191–196.
• Odom A. L. (1995). Secondary and college biology students’ misconceptions about diffusion and osmosis. The American Biology Teacher, 57, 409-415.
• Öksüz, C. (2010). İlköğretim yedinci sınıf üstün yetenekli öğrencilerin “nokta, doğru ve düzlem” konularındaki kavram yanılgıları. İlköğretim Online, 9(2), 508 525.
• Pashley, M. (1994). A-Level Students: Their Problems with Gene and Allele. Journal of Biological Education, 28(2), 120-126.
• Pınarbaşı, T., & Canpolat, N. (2002). Fen eğitiminde kavramsal değişim yaklaşımı-II: Kavram değiştirme metinleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(2), 281-286.
• Posner, G., Strike, K., Hewson, P. & Gertzog, W. (1982). Accommodation of a scientific conception: toward a theory of conceptual change. Science Education, 66, 211-227.
• Sarıkaya, R., Selvi, M. & Doğan Bora, N. (2004). Mitoz ve mayoz bölünme konularının öğretiminde model kullanımının önemi. Kastamonu Eğitim Dergisi,12(1), 85-88.
• Selvi, M. & Yakişan, M. (2004). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin enzimler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2). 173-182.
• Simanek, D.E. (2008). Didaktikogenic Physics Misconceptions: Student misconceptions induced by teachers and textbooks. Retrieved August 31, 2015, from http://www.lhup.edu/~dsimanek/scenario/miscon.htm
• Sinan, O. & Karadeniz, Ö. (2010). ‘Mitoz bölünme konusunun öğretimi için örnek bir etkinlik’.Elemantary Education Online, 9(3), 1-7.
• Taylor, A. K., & Kowalski, P. (2004). Naive psychological science: The prevalence, strength, and sources of misconceptions. The Psychological Record, 54,15-25.
• Tekin, S. & Kolomuç, A. (2005). Asitler-bazlar konusunun öğretiminde kavramsal değişim metinlerinin kullanılmasının öğrenci başarısına etkisinin araştırılması, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 28–30 Eylül, Denizli.
• Tekkaya, C., Çapa, Y. & Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140-147.
• Tekkaya, C., Özkan Ö. & Sungur S. (2001). Lise öğrencilerinin zor olarak algıladıkları biyoloji kavramları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 145-150. , Thorley, R.N. & Stofflet, R.T. (1996). Representation of the conceptual change model in science teacher education, Science Education, 80, 317-339.
• Treagust, D.F., Harrison, A. G., Venville, G.J. & Dagher, Z. (1996). Using an analogical teaching approach to engender conceptual change. International Journal of Science Education, 18, 213-229.
• Viennot, L. (1979). Spontaneous reasoning in elementary dynamics. European Journal Science Education, 1, 205-221.
• Yağbasan, R. ve Gülçiçek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13,102- 120.
• Yakışan, M., Selvi, M. & Yürük, N. (2007). Biyoloji öğretmen adaylarının tohumlu bitkiler hakkındaki alternatif kavramları, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 4(1), 60-79.
• Yanpar, T., Koray, Ö., Parmaksız, R. Ş., & Arslan, A. (2006). İlköğretim öğretmen adayları tarafından hazırlanan el yapımı ve teknoloji temelli materyallerin yaratıcılık boyutları açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 12(1), 129-148.
• Yanpar, T. , Yıldırım S. ( 1999). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Anı yayıncılık.
• Yates, T. B. & Marek, E. A. (2014). Teachers teaching misconceptions: A study of factors contributing to high school biology students’ acquisition of biological evolution-related misconceptions, Evolution: Education and Outreach, 7(7), 1-18.
• Yıldırım, O., Nakiboğlu, C., & Sinan, O. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının difüzyon ile ilgili kavram yanılgıları. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 79-99.
• Yılmaz, S., Eryılmaz, A. & Geban, Ö. (2002). Birleştirici Benzetme Yönteminin Lise Öğrencilerinin Mekanik Konusundaki Kavram Yanılgıları Üzerindeki Etkisi. V.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara
• Yin, R. K. (2013). Case study research: Design and methods. Sage publications.
• Yip, D. (1998). Identification of misconceptions in novice biology teachers and remedial strategies for improving biology learning, International Journal of Science Education, 20(4), 461-477.
• Yip, D. Y. (1998). Teachers' misconceptions of the circulatory system. Journal of Biological Education. 32(3), 207-216.
• Wu, Y.T. & Tsai, C.C. (2005). Development of elementary school students’ cognitive structures and information processing strategies under long-term constructivist-oriented science instruction. Science Education, 89, 822– 846.
• Zembat, I. O. (2008). Kavram yanılgısı nedir? M. F. Özmantar, E. Bingölbali, ve H.Akkoç (Ed.), Matematiksel Kavram yanılgıları ve Çözüm önerileri, (s. 1-8). Ankara:PegemA.
• Zietsman, A.I. & Hewson, P.W. (1986). Effect of instruction using microcomputer simulation and conceptual change strategies on science learnig. Journal of Research in Science Teaching, 23(1), 27-39.