Öğretmen Adaylarının Bilgi Kavramına İlişkin Metaforik Algıları

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 8, 1 - 18, 22.12.2017

Gülşah Gürkan , Bilgi Başak Özgün , Sibel Kahraman

https://doi.org/10.29129/inujgse.351602

Cited By: 10

Öz

Amaç: Bu
çalışma öğretmen adaylarının “bilgi” kavramına ilişkin algılarını metaforlar
aracılığıyla ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Bu bağlamda, (1) “Fen
bilgisi ve sınıf öğretmeni adaylarının bilgi kavramına ilişkin metaforları
nelerdir?” , (2) “Bu metaforlar ortak özellikleri bakımından hangi kavramsal
kategoriler altında toplanabilir?” ve (3) “Kavramsal kategoriler öğretmen
adaylarının program türü, sınıf seviyesi ve cinsiyeti bakımından farklılık
göstermekte midir?” sorularına cevap aranmıştır. Öğretmen adaylarının bilgi
kavramına ilişkin metaforik algılarını belirlemenin, süreci tasarlayan,
uygulayan ve yürüten eğitimciler için fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Yöntem: Çalışmada
bireylerin bir olguya ilişkin görüşlerinin tespit edilmesi amacıyla
fenomenolojik (olgubilim) desen kullanılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden
olgu bilim desenine göre tasarlanan çalışmada, içerik analizi teknikleri
kullanılmıştır. Veriler, 2016-2017 öğretim yılı bahar yarıyılında İnönü
Üniversitesi, Eğitim Fakültesi’nde okumakta olan 62 fen bilgisi, 45 sınıf
öğretmeni olmak üzere toplam 107 öğretmen adayının “Bilgi ……gibidir. Çünkü ……”
ifadelerini tamamlamasıyla elde edilmiştir.

Bulgular: Sonuçlarımıza
gore, öğretmen adayları “Bilgi” kavramı için 67 geçerli metafor üretmiştir.
Öğretmen adaylarından elde edilen verilerde en çok “Su” metaforu (f=8)
kullanılmıştır. Bu metaforlar daha sonra ortak özellikleri ve benzetme yönleri
bakımından kategorileştirilmiş ve “Bilgi” kavramı için dokuz kategori elde
edilmiştir. Öğretmen adaylarının metafor analizinde, bilgi kavramı en fazla
“emek-çaba ile ortaya çıkan bir yapı” (f=25) ve “dinamik bir yapı” (f=22)
olarak algılanmıştır.  Kavramsal
kategoriler, öğretmen adaylarının cinsiyeti, sınıf düzeyleri ve bölüm türü
bakımından da farklılaşmıştır.

Sonuçlar ve Öneriler: Sonuçlarımıza
göre, öğretmen adaylarının bilgi kavramına ilişkin algıları çok yönlü ve
faklılıklar içermektedir. Metaforlar öğretmen adaylarının bilgi kavramına
ilişkin sahip oldukları kişisel algıları ortaya çıkarmada güçlü bir araştırma
aracı olarak kullanılabilir. Dolayısıyla, farklı eğitim düzeylerinde, hem
öğretmenler hem de öğrencilerden metafor yoluyla çeşitli eğitim kavramlarına
ilişkin zihinsel imgelerini sunmaları istenebilir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, Metafor, Fen Bilgisi Öğretmeni, Sınıf Öğretmeni

Preservice Teachers’ Metaphoric Perceptions about Knowledge Concepts

Öz

Purpose: The aim of this study is to reveal the preservice
teachers’ mental-image and perspective for “knowledge” concept by using
metaphors. In this regard, the research questions were formulated as (1) “What
are the preservice science and classroom teachers’ metaphors about knowledge
concept”, (2) “What conceptual categories can be derived from these
metaphorical images?” and (3) “How do these themes differ across participants’
department type, class level and gender?” 
It is believed that knowing preservice teachers’ perceptions about
knowledge would provide benefit for educators who design, apply and conduct the
process.

Design & Methodology: The study is designed based on one of the qualitative
research method named as phenomenology and analyzed with content analysis
methods. The data on completing the expression “Knowledge… is like. Because ….”
was collected using 62 science teachers, 45 clasroom teachers total 107
preservice teachers on Education Faculty in 2016-2017 academic year, spring
term, Inonu University.

Findings: According to results, preservice teachers created 67
valid metaphor for “Knowledge”. From the data obtained by preservice teachers,
it is understood that mostly ‘Water’ metaphor (f=8) is used by the
participants. The created metaphors were categorized considering their common
properties. In the end of this process, these metaphors is divided into a total
of nine categories. Preservice teachers mostly see knowledge as “a structure
that is opened by effort” (f=25), “a dynamic structure” (f=22).  The conceptual categories also differed in
terms of gender, class levels and department type of preservice teachers.

Implications & Suggestions: According to the result of the study it was found that
preservice teachers’ perceptions about “knowledge” concept was multifaceted and
included differences. To conclude, metaphor could be employed as a powerful
research tool in gaining insight into teachers’ and students’ reasoning about
important concepts such as knowledge. Hence, in different levels of education,
both teachers and students could be asked to provide their images of various
educational concepts via metaphor.

Anahtar Kelimeler

Knowledge, Metaphor, Science Teacher, Classroom Teacher

Kaynakça

• Aldan-Karademir, Ç., Uçak, E. & Bağ, H. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongre Kitapçığı, Sözlü Bildiri.
• Arslan, M. M., & Bayrakcı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 35(171), 100-108.
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1293-1322.
• Bektaş, M. & Karadağ, B. (2013). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yardımlaşma değerine yönelik geliştirdikleri metaforların incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 271-286.
• Chan, K., (2003. Hong Kong teacher education students' epistemological beliefs and approaches to learning. Research in Education, 69(1), 36-50.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi
• Deryakulu, D. (2004). Epistemolojik inançlar, eğitimde bireysel farklılıklar (1.Baskı). Editör: Yıldız Kuzgun ve Deniz Deryakulu, 261-290, Ankara: Nobel Yayınevi
• Geçit, Y. & Gençer, G. (2011). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin coğrafya algılarının metafor yoluyla belirlenmesi (Rize Üniversitesi örneği), Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 1-19.
• Güveli, İ., İpek, A. S., Atasoy, E. & Güveli, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik kavramına yönelik metafor algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 2 (2), 140-159.
• Kalyoncu, R. (2012). Görsel sanatlar öğretmeni adaylarının “öğretmenlik” kavramına ilişkin metaforları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 471-484.
• Mayring, P. (2000). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. (Çev. A. Gümüş ve M. S. Durgun). Adana: Baki Kitabevi.
• Miles, M.B., & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Ocak, G. & Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, VIII(2), 293309.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre ortaöğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim Dergisi, 182, 36-56.
• Öngen, D. (2003). Epistemolojik inançlar ile problem çözme stratejileri arasındaki ilişkiler: eğitim fakültesi öğrencileri üzerinde bir çalışma, Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3 (13), 155-162.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131–155.
• Saban, A. (2008a). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(55), 459-496.
• Saban, A. (2008b). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. İlköğretim Online, 7(2), 421-455.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B. N. & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6 (2), 461– 522.
• Saban, A. & Keleşoğlu, A. (2011). Bilgisayar öğretmeni adaylarının “okul” ve “bilgisayar öğretmeni” kavramlarına ilişkin zihinsel imgeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 423-446
• Schommer, M. (1990). Effects of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology, 82, 498–504
• Şenel, T. & Aslan, O. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, 76-95
• Tatar, N. & Murat, S. (2011). Öğretmen adaylarının “değerlendirmeye” yönelik algıları. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(4), 70-88.
• Tezci, E. & Uysal, A., 2004. Eğitim teknolojisinin gelişmesine epistemolojik yaklaşımların etkisi, The Turkish Online Journal of Educational Technology, TOJET, 3(2). 158-164.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127-138.