Orta Asya ‘Bölgesel Güvenlik Kompleksi’ ve Şangay İşbirliği Örgütü

Yıl 2019, Cilt: 7 , 53 - 71, 19.07.2019

Rüştü Kaya

https://doi.org/10.14782/ipsus.594452

Cited By: 2

Öz

Bu makale Orta Asya bölgesel güvenlik ilişkilerini ve ilgili bölge devletlerinin karşılıklı güvenlik

bağımlılığı sonucu ortaya çıkan Şangay İşbirliği Örgütü’nü bölgesel güvenlik kompleksleri teorisi

çerçevesinde incelemektedir. Aynı zamanda Orta Asya bölgesel güvenlik dinamiklerinden hareketle

bölgesel güvenlik kompleksleri teorisini de yeniden gözden geçirmektedir. Barry Buzan ve Ole

Waever tarafından geliştirilen bölgesel güvenlik kompleksleri teorisi güvelik ilişkileri üzerinde en

çok etkili olan faktörün coğrafi yakınlık olduğu varsayımından yola çıkar. Buna göre bir bölgedeki

devletlerin güvenlik sorunları birbirlerinden bağımsız olarak anlaşılamayacak şekilde bağlantılıdır.

Orta Asya devletleri de kendi güvenlik ilişkileri, karşılıklı güvenlik bağımlılıkları ve bu anlamda

etrafındaki bölgelerden farklılaşması bakımından kendi başına ayrı bir bölgesel güvenlik kompleksi

oluşturmaktadır. Rusya ve Çin ise bölge ile ortak sınırları olan iki büyük güç olarak Orta Asya güvenlik

kompleksine nüfuz etmektedir ve bu özelliği itibariyle Orta Asya bölgesel güvenlik kompleksi iki

kutuplu bir büyük güç kompleksi olarak tanımlanabilir. Bu makale, Şangay İşbirliği Örgütü’nün, Orta

Asya bölgesel güvenlik kompleksi içerisindeki söz konusu güvenlik dinamiklerinin kurumsallaşma

imkanı bulduğu bir bölgesel güvenlik topluluğu olduğunu savunmaktadır. Fakat bölgesel güvenlik

kompleksi teorisinin varsayımlarına da uygun olarak Orta Asya bölgesel güvenlik kompleksi ve Şangay

İşbirliği Örgütü zamanla bölge aktörleri arasındaki güvenlik dinamiklerinin değişmesiyle bir dönüşüm

geçirebilir, sınırları daralabilir ya da yeni aktörleri de dahil edecek şekilde genişleyebilir. Nitekim

2017 yılında Hindistan ve Pakistan’ın da Şangay İşbirliği Örgütü’ne üye olmasıyla birlikte böyle bir

durumla karşı karşıya kalınmıştır. Buradan hareketle, makalenin son kısmında, ilk başlarda Orta Asya

bölgesel güvenlik kompleksi içerisindeki aktörlerin karşılıklı güvenlik bağımlılığından doğmuş olan

Şangay İşbirliği Örgütü’nün önümüzdeki süreçte geçireceği muhtemel dönüşümler bölgesel güvenlik

kompleksleri teorisinin varsayımları çerçevesinde tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bölgesel Güvenlik Kompleksleri Teorisi, Orta Asya, Şangay İşbirliği Örgütü, Rusya, Çin

Central Asian ‘Regional Security Complex’ and Shanghai Cooperation Organization

Öz

This study examines regional security relations in Central Asia and Shanghai Cooperation Organization

which was emerged as a result of the security interdependence of regional states within the frame

of regional security complexes theory. Meanwhile, it re-evaluates the regional security complexes theory based on regional security dimensions in Central Asia. The regional security complexes theory,

developed by Barry Buzan and Ole Waever, set out by the assumption that the geographical proximity

is the strongest factor on security interaction. Accordingly, security issues of states in a region cannot

be understood separate from each other. Central Asian states constitute a distinct regional security

complex in terms of their own security relations and security interdependency that differentiate

them from surrounding regions. Also, Russia and China as two great powers sharing borders with

this region penetrate into the Central Asian security complex and that makes Central Asian regional

security complex a bipolar great power security complex. This article argues that Shanghai Cooperation

Organization is a regional security community in which all these regional security dynamics have been

institutionalized. However, in accordance with assumptions of the regional security complexes theory,

in time both Central Asian regional security complex and Shanghai Cooperation Organization may

transform or its outer boundary may contract or expand. Indeed, as a result of memberships of India

and Pakistan to Shanghai Cooperation Organization in 2017, such a case has occurred. Therefore,

in the last part of the article, possible future transitions of Shanghai Cooperation Organization that

initially emerged from the security interdependency of the Central Asian states are discussed based on

assumptions of regional security complexes theory

Anahtar Kelimeler

Regional Security Complexes Theory, Central Asia, Shangai Cooperation Organization, Russia, China

Kaynakça

• Açıkmeşe, S. A. (2011) “Algı mı, Söylem mi? Kopenhag Okulu ve Yeni Klasik Gerçekçilikte Güvenlik Tehditleri”, Uluslararası İlişkiler, 8/30: 43-73. Allison, R. (2004) “Regionalism, regional structures and security management in Central Asia”, Royal Institute of International Affairs, 80/3: 463-483. Allison, R. (2008) “Virtual regionalism, regional structures and regime security in Central Asia”, Central Asian Survey, 27/2: 185-202. Baizakova, K. I. (2013) “The Shanghai Cooperation Organization’s Role in Countering Threats and Challenges to Central Asian Regional Security”, Russian Politics and Law, 51/1: 59-79. Baysal, B., Ç. Lüleci. (2015) “Kopenhag Okulu ve Güvenlikleştirme Teorisi”, Güvenlik Stratejileri, 11/2: 61-96 Buzan, B., O. Waever, J. de Wilde. (1998) Security: A New Framework for Analysis, Boulder: Lynne Rienner Publishers. Buzan, B., O. Waever. (2003) Regions and Powers: The Structure of International Security, Cambridge: Cambridge University Press. Buzan, B., O. Waever. (2009) “Macrosecuritisation and security constellations: reconsidering scale in securitisation theory”, Review of International Studies, 35/2: 253-276. Buzan, B. (1983) People, States and Fear: The National Security Problem in International Relations, Chapel Hill: University of North Carolina Press. Buzan, B. (2007) People, States and Fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era, ECPR Press. Eyvazov, J. (2011) “Central Eurasia Through the Prism of Security: A Regional System or a Subsystem?”, Geopolitics, 5/1-2: 6-15. Frazier, D, R. S. Ingersoll. (2010) “Regional powers and security: A framework for understanding order within regional security complexes”, European Journal of International Relations, 16/4: 731-753. Huasheng, Z. (2013) “China’s View of and Expectations from the Shanghai Cooperation Organization”, Asian Survey, 53/3: 436-460. Johnson, L., R. Allison. (2001) “Central Asian Security: Internal and External Dynamics”, in R. Allison, L. Jonson (eds), Central Asian Security: The New International Context, London and Washington DC: Royal Institute of International Affairs, Brookings Institution Press, 1-23. Kazantsev, A. (2008) “Russian policy in Central Asia and the Caspian Sea region”, Europe-Asia Studies, 60/6: 1073-1088. Kelly, R. E. (2007) “Security Theory in the New Regionalism”, International Studies Review, 9/2: 197-229 Lake, D., P. Morgan (eds) (1997), Regional Orders: Building Security in a New World, University Park: Pennsylvania State University Press. Lake, D. (1997) “Regional Security Complexes: A Systems Approach”, in Lake D., P. Morgan (eds), Regional Orders: Building Security in a New World, University Park: Pennsylvania State University Press, 45- 68. Panda, J. P. (2012) “Beijing’s Perspective on Expansion of the Shanghai Cooperation Organization: India, South Asia, and the Spectrum of Opportunities in China’s Open Approach”, Asian Perspective, No. 36: 493-530. Song, W. (2014) “Interests, Power and China’s Difficult Game in the Shanghai Cooperation Organization (SCO)”, Journal of Contemporary China, 23/85: 85-101. Troitskiy, E. F. (2015) Central Asian Regional Security Complex: The Impact of Russian and US Policies, Global Society, 29/1: 2-22. Vayrynen, R. (2003). “Regionalism: Old and new”, International Studies Review, 5/1: 25-51. Waever, O. (1995) “Securitization and Desecuritization”, in Lipschutz, R. D. (ed.), On Security, New York: Columbia University Press, 46-87. Williams, M. C. (2003) “Words, Images, Enemies: Securitization and International Politics”, International Studies Quarterly, 47/4: 511-531. Yuan, J. (2010) “China’s Role in Establishing and Building the Shanghai Cooperation Organization (SCO)”, Journal of Contemporary China, 19/67: 855-869 “India and Pakistan Join SCO”, TASS, 09.06.2017, http://tass.com/world/950697