İran'da Feminizmin Gelişimi

Yıl 2020, , 351 - 384, 31.12.2020

Pouneh Abdollahifard

https://doi.org/10.33201/iranian.826495

Cited By: 3

Öz

Kadim medeniyetlerin beşiği olarak uygarlık tarihi içerisinde müstesna bir yere sahip olan İran, coğrafi konumunun da etkisiyle birçok kültürün buluşma noktası olmuştur. Bu noktada bir medeniyetin gelişim sürecini takip ederken kadınların o kültür içerisindeki konumunu tespit etmek önemli bir gösterge olarak karşımıza çıkmaktadır. Kadın olgusu bu kadim medeniyetin eski dönemlerinden itibaren özel bir incelemeye tabi tutulacak bir tarihsel süreç yaşamıştır. Bu araştırma İran’daki kadın algısının tarihsel sürecini çözümleme açısından belli dönemleri ele almaktadır. Bu doğrultuda İran’da kadın hakları bağlamında meydana gelen gelişme ve buna karşıt olarak gerilemeler değerlendirilmektedir. Kaçarlar dönemi, Sanayi Devrimi sonrası dünyada başlayan kadın hareketlerine paralel olarak önemli bir yere sahip olmakla beraber sonrasında kurulan İran İslam Cumhuriyeti’nin kadına bakış açısı izlenmeye çalışılmıştır. Ele alınan dönemin olayları kadının hak mücadelesi bağlamında incelenirken, bunların İran siyasi, sosyal ve kültürel hayatındaki yeri de tespit edilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İran, Feminizm, Kadın Hakları, Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet Eşitliği

The Development of Feminism in Iran

Öz

Iran has an exceptional place in the history of civilization as the cradle of ancient civilizations. As a matter of fact, Iran has become the meeting point of many cultures with the effect of its geographical location. At this point, while following the development process of a civilization, determining the position of women in that culture appears as an important indicator. The phenomenon of women has gone through a historical process that will be subject to special examination since the ancient times of this ancient civilization. This research handles a certain period in terms of analyzing the historical process of the perception of women in Iran. In this direction, the developments in Iran in the context of women's rights and the regressions against it are evaluated. Although the Qajars period has an important place in parallel with the women's movements that started in the world after the Industrial Revolution, the perspective of the Islamic Republic of Iran, which was established afterwards, was tried to be followed. While examining the events of the period under consideration in the context of women's struggle for rights, their place in Iran's political, social and cultural life is also tried to be determined.

Anahtar Kelimeler

Iran, Feminism, Women's Rights, Gender, Gender Equality

Kaynakça

• Abdollahi̇fard, Pouneh. “Kavramlar ve Kuramlar, Düşünce Bilimleri” içinde İran Mitolojisinde Cinsiyet Eşitliği, (ed.) M. Nesim Doru- Kamuran Gökdağ, 575-591. Mardin: MAÜ Yayınları, 2020.
• Abdollahifard, Pouneh. “Nima Yuşic'ten 1979'a kadar Fars Şiiri”, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2018.
• Abdollahi̇fard, Pouneh. “Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Siyasi Kimlik ve Temsil: Yerel Seçimler Örneğinde Kadın Politikacıların Seçim Afişlerindeki Mitler Üzerine Göstergebilimsel Bir İnceleme” Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2019.
• Abdollahi̇fard, Pouneh. “Zerdüşt İnancında Kadının Konumu.” Doğu Esintileri, no. 13, (2020): 263-286.
• Ahmedi-yi Horasani, Nuşin. “Ez Mehafil-i Zenane ta Teşekkolha-yi Müstekil-i Zenan, Rahi be Suye Came’e-yi Medeni.” Ferheng ve Tose’e, Kadınlara Özel Sayı, (1376 hş.): 83-112.
• Ayetullahi, Zehra. Şerh-i Menşur-i Hukuk ve Mesuliyetha-yi Zenan der Nizam-i Cumhuri-yi İslami-yi İran, Tahran: Şura-yi İctimayi-yi Zenan ve Hanevade, 1391 hş.
• Bağdar-i Dilgüşa, Ali. “Berrisi-i Mutalibat-i Zenan der Metbuat i Dore- yi Meşrutiyet.” Yüksek lisans Tezi, Firdevsi Üniversitesi, Mashad, 1394 hş. Bakinejad, Abbas. Teemmuli der Edebiyat-i İmruz-i İran, Tahran: Parsi, 1387 hş.
• Bamdad, Bedrolmoluk. Ez İnkilab-i Meşrutiyet ta İnkilab-i Sefid, Tahran: İbn-i Sina, 1347 hş.
• Beşeri, Delriş. Zen der Dore-yi Kaçar, Tahran: Sazman-i Tabligat-i İslami, 1375 hş.
• Eyvezi, Muhammed Rahim. “Zenan-i İrani Der Meclis-i Şura-yi İslama”, Zen Der Tovse’e ve Siyaset, no 15 (1393 hş.): 112-126.
• Hoseyni-yi Nik, Seyyid Abbas. Mecmue-yi Gevanin-i Karbordi, Tahran: Mecme-yi İlmi ve Ferhengi-yi Mecd, 1384 hş.
• Hüsrevpenah, Muhammed Hüseyin. Hedefha ve mobareze-i Zen-i İrani ez İnkilab-i Meşrute ta Saltanat-i Pehlevi, Tahran: Peyam-i İmruz, 1381 hş. İttihadiyye, Mansureh. “Zen der Came’e Kaçar”, Kelk Dergisi, no. 55, (1373 hş.): 47-62.
• Kar, Mihrengiz. Muşareket-i Siyasi-yi Zenan, Tahran: Roşengeran, 1379 hş.
• Kerbelayi, Hasan. Karardad-i Reji ya Tarih-i İnhisar-i Duhhaniyat, Tahran: Mobarizan, 1361 hş.
• Kesrayi, Siyaveş. Çaliş-i Sonnet ve Modernite der İran, Tahran: Neşr-i Merkez, 1384 hş.
• Koulaee, Elaheh. “Women in the Parliament,” Women, Power and Politics in 21st Century Iran, ed. Tara Povey and Elaheh Rostami-Povey, (2016): 137-151.
• Mesudniya, Huseyn; Nezeri, Mina. “Huzur-i Zenan Der Kuvve-yi Mugennene Tehevvulat-i Gabl ve Ba’d ez İnkilâb-i İslamî”, Zen Der Tovsie-yi Siyaset, no. 4. (1392 hş.): 575-589.
• Muhit Tabatabayi, Muhammed. Tarih -i Tahlili-yi Matbuat-i İran, Tahran: Be’sat, 1369 hş.
• Musaffa, Nasrin. Muşariket-i Siyasi-yi Zenan der İran, Tahran: İntişarat-i Vezaret-i Umur-i Harece, 1375 hş.
• Natık, Homa. “Negahi be Barhi Neveşteha ve Mobarezat-i Zenan der Dore-yi Meşrutiyet”, Kitab-i Com’e, no. 30, (1358 hş.): 45-54.
• Pervin, Maryam.“İnkilab-i Meşrute ve Conbeş-i Zenan”, Yad-i Eyyam, no. 59, (1389 hş.): 75-89.
• Rake’yi, Fatemeh. Ahmedi Hüseyin. “Zaruret-i Teğyirat-i Bonyadin der Hukuk-i Zenan”, Baztab-i Endişe, no. 87, (1386 hş.) 67-89.
• Ravendi, Morteza. Tarih-i İctimai-yi İran, c. 1, Tahran: Nigah, 1365 hş.
• Sansariyan, Eliz. Conbeş-i Hukuk-i Zenan der İran, çev. Nuşin Ahmedi, Tahran: Ahteran, 1384 hş.
• Sarıkaya, Yalçın. “Geçmişten Günümüze İran”, Tarih, Siyaset, Toplum ve Kültür, Tasav, Rapor no. 2., (Ankara, 2012): 1-39.
• Semii İsfehani, Ali Rıza. “Revş ve Nezeriye-yi Feministi”, Pejuheşname-yi Ulum-i Siyasi, no. 18, (1392 hş.): 153-168.
• Tacussaltana. Hatirat, tsh, Mansure İttihadiye, Tahran: Neşr-i Tarih-i İran, 1371 hş.
• Üstün, İsmail Safa. “İran”, DİA, XXII, İstanbul, 2002.