TÜRKİYE’DE GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA, DÖVİZ KURLARI VE SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİNİN KAPASİTE KULLANIM ORANLARI ÜZERİNE ETKİLERİ: ZAMAN SERİLERİ ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 49 - 73, 15.07.2019

Orhan Şanlı Ali Petek

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de
gayri safi yurt içi hasıla, döviz kuru ve sanayi üretim endeksinin imalat
sanayinde kapasite kullanım oranları üzerindeki etkileri incelenmiştir.
Analizde kullanılan veriler 2007Q1-2017Q3 dönemlerini kapsamaktadır. Çalışmada
kullanılan veriler Dünya Bankası, TUİK ve TCMB veri dağıtım sistemlerinden elde
edilmiştir.  Serilere öncelik ADF ve PP
birim kök testleri uygulanmış ve  düzey
değerlerinde birim kök içerdikleri görülmüştür. Seriler birinci farkı alınarak
durağanlaşmaktadır.  Analiz sonuçlarına
göre seriler arasında eş bütünleşme tespit edilmiştir. Kur ve sanayi üretim
endeksi kapasite kullanım oranlarını arttırırken gsyh azaltmaktadır. Eş
bütünleşik serilerle yapılan Granger nedensellik testi sonuçlarına göre
kapasite kullanım oranlarından GSYH ve  sanayi
üretim endeksine doğru bir nedensellik ilişkisi olduğu bulunmuştur. Fakat
kapasite kullanım oranları ile döviz kuru arasında granger nedensellik ilişkisi
çıkmamıştır.

Anahtar Kelimeler

İmalat sanayi, Dış ticaret, Kapasite Kullanım Oranı

Kaynakça

• Abdioğlu, Z. (2013). Türkiye İçin Enflasyonu Hızlandırmayan Kapasite Kullanım Oranı Tahmini. Journal of Yasar University, 8(31), 8396-5423.
• Akbulut,U.(2010). Sanayi Devrimleri Dünyanın Gidişini Değiştirir. http://www.uralakbulut.com.tr
• Aldemir, Ş. (2008). Üretici Fiyatlarına Geçiş Etkisinde Ara Malları İthalatının Rolü. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 22(1), 101-113.
• Avcı,M., Uysal, S. & Taşçı, R. 2016. Türk İmalat Sanayinin Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmalar Dergisi, 17(36), 49-66.
• Balaylar, N.A, (2011).Reel Döviz Kuru İstihdam İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayii Örneği. Sosyoekonomi, 2(1), 137-160.
• Çetin, A.C., Akyüz, Y. & Genç, E. (2011). Küresel Kriz Sürecinde İmalat Sanayi İşletmelerinin Finansal Sorunlarının Değerlendirilmesi(Uşak İli Örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(13), 101-118.
• Değer, O. & Demir, M. 82015). Reel Efektif Döviz Kuru ve Dış Ticaret Hacmi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 52(604), 7-21.
• Eurostat, 2017. Your Key To European Statistics. http://ec.europa.eu/eurostat/en/web/products-datasets/-/TEIBS070
• Federal Reserve Econometric Data(FRED), (2017). Capacity Utilization: Manufacturing. https://fred.stlouisfed.org/series/CAPUTLB00004SQ
• Granger,C.W.L. & Newbold, P. (1974). Spurious Regresion in Econometrics. Journal of Econometrics, 2, 111-120.
• Gujarati, D.N. (2006). Basic Econometric. MC Graw Hill. 3. Edition, İstanbul Literatür Yayıncılık.
• İncekara, A., Mutlugün, B. & Yılmaz, H.A. (2017). Borç Dolarizasyonunun Türk İmalat Sanayii Sektörü Büyümesi Üzerine Etkisi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 4(1), 16-38.
• Kaldor, N. (1968). Productivity and Growth in Manufacturing Industry: a reply. Economica, 35, 385-391.
• Kaya, M. (2016). Türkiye’de İşsizlik Sorunu ve Özel İstihdam Büroları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(35), 401-437.
• Kılıç, E. (2010). Stratejik Sektörlerin Dış Ticareti İle Reel Efektif Döviz Kuru Hareketleri Ve Belirsizliği Arasındaki İlişki. Sakarya İktisat Dergisi,3(4), 43-66.
• Koç, E., Şenel, C.M. & Kaya, K. (2017). Türkiye’de Ekonomik Göstergeler-İmalat Sanayii Kapasite Kullanım Oranı. Mühendis ve Kimya, 58(689), 1-22.
• Koç, E., Şenel, C.M. & Kaya, K. (2018). Dünyada ve Türkiye’de Sanayileşme I-Strateji ve Temel Sanayileşme Sorunları. Mühendis ve Kimya, 59(690), 1-26.
• Kundak, S. & Aydoğuş, İ. (2017). Türkiye’de İmalat Sanayinin İthalata Bağlılığının Analizi. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 17(1), 252-266.
• Mıhçı, S. & Emre A. (2010). İşsizlik ve Büyüme: Türkiye Ekonomisi için Okun Katsayıları, İktisat İşletme ve Finans, 25 (296), 33-54.
• Özen, A. (2015). Seçilmiş Göstergelerle Türkiye’nin İmalat Sanayinin Analizi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 5, 140-162.
• Özker, A. N. (2013). Kriz Dönemi Milli Gelir Değişimlerinde Kapasite Kullanım Oranları ve Sanayi Üretim Endeksi Etkiletişimi: Türkiye Örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 5(10), 21-44
• Petek, A. (1997). Türkiye İmalat Sanayi Piyasasında Fiyatlama ve Fiyat Bekleyişlerinin Önemi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TARI, R. (2014). Ekonometri. 10. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, EVDS, (2018). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2017). Dış Ticaret İstatistikleri, Aralık 2018. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27783
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2017). İşgücü İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27699
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2018). Konularına Göre İstatistikler-Yurt İçi Fiyat Endeksi. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1076
• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, (2016). 73. Genel Kurul Ekonomik Rapor 2016. https://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2016/72GK/72-Genel KurulEkonomikRapor2015.pdf
• Türkkan, E. (2001). Türkiye’de Sanayileşme (1980-2000)” A.Şahinöz (Der.) Türkiye Ekonomisi Sektörel Analiz. İmaj Yayıncılık:Ankara
• Udlan, M. (2015). This is the US Economy’s Most Disappointing Chart. http://www.businessinsider.com/capacity-utilization-decline-2015-6
• World Economic Forum, (2017). The Global Competitiveness Report 2017-2018. https://www.weforum.org/reports/the-global-competitiveness-report-2017-2018
• WorldBank-DataIndicator, (2017). Industry Value Added (Current US$) and Industry Annual Growth. https://data.worldbank.org/indicator/NV.IND.TOTL.CD?end=2016&start=1993&view=chart
• Yamak, R. & Ceylan, S. (2006). Kapasite Kullanım Oranı ve Enflasyon İlişkisinde Asimetri. C.Ü. İİBF Dergisi, 7(2), 1-18.