İletişim Hakkını Sınıf Çelişkileri Ekseninde Okumak: Haklar Üzerinden Bir Değerlendirme

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 7, 127 - 155, 01.05.2015

Çağrı Kaderoğlu Bulut

Öz

Bu çalışmanın sorunsalı, hak tartışmaları
bağlamında iletişim hakkını sınıf çelişkileri ekseninde, dolayısıyla bir
sınıflar mücadelesi pratiği olarak tartışmaktır. Buradaki temel varsayım,
günümüzde iletişim hakkı kavrayışının altında yatan haklar meselesinin,
sınıflar mücadelesinin temel gündemlerinden biri olarak ortaya çıktığı ve bu
kapsamda iletişim hakkı pratiklerinin de sınıfsal içerikler taşıdığıdır. Bu
durum, iletişim alanının sermaye lehine düzenlenmesinden aktörlerine,
taleplerden mücadele pratiklerine kadar pek çok alanda görülebilmektedir.
Doğası itibariyle kolektif ve anonim bir yapısı olan iletişimin, sermaye
tarafından bu kadar kuşatılmış ve hatta (tüm yapı, araç ve ilişkileriyle
birlikte) yeniden belirlenmiş olması, onu kaçınılmaz olarak toplumsal
mücadelenin içerisine oturtmakta ve iletişimin bir hak olarak tanımlanıp talep
edilmesini gündeme getirmektedir. “İletişim Hakkı” kavramı, kapitalist
toplumsal yapının, bir kolektif etkinlik olan iletişimi hak olmaktan çıkaran
eşitsiz, anti-demokratik ve sermaye odaklı yapısına karşı bir mücadele hattı
olarak şekillenmektedir. Buradan hareketle çalışmanın temel amacı, haklar
üzerine var olan mücadelenin sınıflar mücadelesi içerisinde nasıl ve neden
değerlendirilmesi gerektiğini ve bu bağlamda iletişim hakkı tartışmasının
niteliğini ortaya koymaktır. Böylece söz konusu hakkın neoliberal dönemde sınıflar
mücadelesinin bir gündemi olarak nasıl ele alınabileceği incelenebilecektir.

Anahtar Kelimeler

İletişim Hakkı, Sınıflar Mücadelesi, Toplumsal Hareketler, Neoliberalizm.

Assesing The Communication Right On The Axis Of Class Conflict: An Evaluation On The Basis Of Rights

Öz

The main problématique of this article is to discuss the communication right
in the context of rights through the axis of class conflict, thus as a practice
of class struggle. The basic assumption here is that the issue of rights which
underlie the understanding of the communication right today has emerged as one
of the main elements of the agenda of class struggle and in this extent, the
practices of the communication right carries class content as well. This
situation can be observed in many fields ranging from the organization of the
communication arena in favour of capital to its actors, from demands to
practices of struggle. The fact that communication, which inherently has a
collective and anonymous structure, is that much encompassed by capital and
even re-determined by it (along with all its structures, means and relations),
inevitably places communication within social struggle and puts defining
communication as a right and demanding it onto the agenda. The concept of
“communication right” takes shape as a line of struggle against the capitalist
social structure which, in unequal, undemocratic and capital-oriented terms,
prevents communication, which is a collective activity, from being a right.
Thus, the purpose of this article is to put forth why and how the ongoing struggle
for rights has to be evaluated within the context of class struggle and
demonstrate the characteristics of the debate of the communication right in
this context. In this way, it will be possible to inquire into how this
“communication right” can be taken up as part of the agenda of class struggle
in neoliberal times.

Anahtar Kelimeler

Communication Right, Class Struggle, Social Movements, Neoliberalism

Kaynakça

• Ansah, P. A. V. (1991). “Uluslararası İletişimde Haklar ve Değerler Mücadelesi”, Yusuf Kaplan(der. ve çev.). Enformasyon Devrimi Efsanesi, Kayseri: Rey: 199-231.
• Bayramoğlu, S. (2011). “Burjuvaziye Not; ‘Gülümse Kaderine’: Olağanüstü Hal ve Haklar”, Yalçın Bürkev, vd. (Ed.), Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri I, Ankara: Notabene: 187-206.
• Boratav, K. (2011). “Hak Mücadeleri ve Ekonomi”, Yalçın Bürkev, vd. (Ed.), Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri 1, Ankara: Notabene: 153-164.
• Bulut, N. (2009). Sanayi Devriminden Küreselleşmeye Sosyal Haklar, İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık.
• Bürkev. Y„ Özuğurlu, M. (2011). “21. Yüzyılda Toplumsal Hak Mücadelelerinin Sınıf İçeriği”, Yalçın
• Bürkev, vd. (Ed.), Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri I, Ankara: Notabene: 15-50.
• Coşkun, V. (2006). İnsan Hakları: Liberal Açıdan Bir Tahlil, Ankara: Liberte Yayınları.
• Engels, F. (1995). Anti-Dühring, Kenan Somer (çev.) Ankara: Sol Yayınları.
• Freeman, R. (2006). The Great Doubling: The Challenge of the New Global Labor Market,
• http://eml.berkeley.edu/~webfac/eichengreen/el83_sp07/great_doub.pdf, Erişim Tarihi: Haziran 2013.
• Halkevleri, (2008). Halkın Hakları Forumu Kitabı, Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayınları.
• Hamelink, C.J. (2003). The Right to Communicate in Theory and Practice: A Test for the World Summit on the Information Society, http://www.com.umontreal.ca/spry/old/spry-ch-lec.html
• Kaboğlu, İ. (2004). Özgürlükler Hukuku, Ankara: İmge.
• Karabacak, Y. (2007). Sosyalistler ve Burjuva Hukuku, http://www.devrimyolundakurtulus.net/03/07hukuk.htm
• Karatepe, U. (2011). “Sermaye Egemenliğinin İzdüşümü Olarak Dinsel Hayırseverlik”, Yalçın Bürkev, vd. (Ed.),
• Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri l, Ankara: Notabene: 207-240.
• Kejanlıoğlu, D. B. Çelenk, S. Adaklı, G. (Der.) (2001). Medya Politikaları, Ankara: İmge. Lenin, V.I. (1992). Burjuva Demokrasisi ve Proletarya Diktatörlüğü, Muzaffer Erdost (çev.) Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. (1993). Kapital 1, Alaattin Bilgi (çev.) Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. (1997). Yahudi Sorunu, Muzaffer İlhan Erdost, vd. (çev.) Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. (2012). Grundrisse Ekonomi Politiğin Eleştirisi için Ön Çalışma, Sevan Nişanyan (çev.), Ankara: Sol Yayınları. Özdek, Y. (2011). “Marksizm ve Haklar”, Yalçın Bürkev, vd. (Ed.), Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri I, Ankara: Notabene: 51-108.
• Özdemir, A.M. Aykut, E. (2011). “Liberalizm ve Haklar”, Yalçın Bürkev, vd. (Ed.), Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri I, Ankara: Notabene: 297-310.
• Özuğurlu, A. (2011). “İnsani ihtiyaçlardan Haklara: Sermaye Birikir ve Emekçiler Kendilerini Yeniden Üretirken”, Yalçın Bürkev, vd. (Ed.), Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri 1, Ankara: Notabene: 123-152.
• Özveri, M. (2011). “Sosyal Haklar”, Yalçın Bürkev, vd. (Ed.), Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri II, Ankara: Notabene: 209-232.
• Peker, B. (1999). “İnsan Haklarının Hukuksallaştırılması ve Kaybolan İnsan Kimliği”, Birikim, 118, Şubat, 18-24.
• The McKinsey Global Institute (2012). The World at Work: Jobs, Pay and Skills for 3.5 Billion People. http://www.mckinsey.com/insights/employment_and_growth/the_world_at_ work, Erişim Tarihi: Temmuz 2015.