POLITICAL CINEMA AND IDEOLOGY: IDEOLOGICAL CRITICISM OF THE FILM “KES”

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 20, 149 - 174, 31.12.2021

Mustafa Kemal Sancar

Öz

In this study, "Kes" (1969), the second feature film of British filmmaker Ken Loach, is considered a political film and is ideologically criticized. Ideology is defined as a worldview that presents the boundaries and set of concepts a person or group needs to make sense of and explain the complex nature of life. Ideological criticism is a method of film criticism that analyzes all the components of the filmic universe by considering the socio-economic and cultural factors in which the film emerges from a dialectical perspective. With this method, starting from the assumption that every film is more or less political, the elements that make a film "political" are examined first, and then the ideological criticism of the "Kes", which is an example of a politically engaged cinema. According to this; It has been determined that the main character of the film, Billy, is told about the process of raising his kestrel, a bird of prey, in parallel with sections from Billy's school life, and it has been determined that the problems of the British education system, which are dealt with in the filmic time, are conveyed to the audience in an impressive way. Just like the kestrel named Kes, Billy has difficulty in adapting to the habitat he lives in and over time, this incompatibility is punished by different layers and systematic of the society.

Anahtar Kelimeler

political cinema, ideology, ken loach, kes.

POLİTİK SİNEMA VE İDEOLOJİ: “KES” FİLMİNİN İDEOLOJİK ELEŞTİRİSİ

Öz

Bu çalışmada, İngiliz sinemacı Ken Loach’un ikinci uzun metraj filmi olan “Kes” (1969) filmi politikn bir film olarak değerlendirilmekte ve ideolojik eleştirisi yapılmaktadır. İdeoloji, bir kişinin veya grubun hayatın karmaşık doğasını anlamlandırmak ve açıklamak için ihtiyaç duyduğu sınırları ve kavramlar setini sunan dünya görüşü olarak tanımlanmaktadır. İdeolojik eleştiri, filmin ortaya çıktığı sosyo-ekonomik ve kültürel etmenleri diyalektik bir bakış açısı çerçevesinde ele alarak filmsel evrenin tüm bileşenlerini analiz eden bir film eleştirisi yöntemidir. Bu yöntemle her filmin az ya da çok politik olduğu varsayımından hareket edilerek öncelikle bir filmi “politik” yapan unsurlar irdelenmiş, daha sonra ise politik bir angaje sinema örneği olan “Kes” filminin ideolojik eleştirisi yapılmıştır. Buna göre; filmin başkarakteri Billy’nin yırtıcı bir kuş olan kerkenezini yetiştirme sürecinin, Billy’nin okul yaşamından kesitlerle paralel bir şekilde anlatılarak, filmsel zaman içinde ele alınan İngiliz eğitim sisteminin sorunlarının seyirciye etkileyici bir biçimde aktarıldığı saptanmıştır. Tıpkı Kes isimli kerkenez gibi Billy de yaşadığı habitata uyum sağlamakta zorlanmakta ve zamanla bu uyumsuzluğu, toplumun farklı katmanları ve sistematiği tarafından cezalandırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

politik sinema, ideoloji, ken loach, kes.

Kaynakça

• Althusser, L. (2008). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları (çev. Alp Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Atayman, İpek Elif (2012). Politik Sinema ve “Costa Gavras”. (Yayınlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi). Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
• Clark, Toby (2011). Sanat ve Propaganda (Çev. Esin Hoşcusu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Corrigan, T. J. (2007). Film Eleştirisi El Kitabı (çev. Ahmet Gürata). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Coşkun, Esin (2009). Dünya Sinemasında Akımlar. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Darke, C. (2007). Sweet bird of youth why Kes, Ken Loach's tale of a workingclass boy who raises a kestrel, is an English classic. Film Comment. https:// filmcomment.com/article/encore-kes/
• Dorsay, Atilla (1998). Sinema ve Çağımız. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eagleton, Terry (2015). İdeoloji (çev. Muttalip Özcan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gevgilili, Ali (1989). Çağını Sorgulayan Sinema. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Godfrey, Alex (2018). “Kes’s David Bradley: I Can’t Watch the End of the Film. It’s Just Too Much” (Erişim Tarihi 11.02.2018). https://www.theguardian.com/film/ 2016/oct/27/david-bradley-i-cant-watch-the-end-of-kes-ken-loach-barry-hines
• Hamsici, Mahmut (2013). “Sosyal Demokrasi Başarısızlığa Uğradı”, Tolga Yalur (der.), Benim Adım Kes – Ken Loach Söyleşileri. İstanbul: Agora Kitaplığı
• Hattenstone, Simon (1998). “Filmin Ucu Açık Kalmalı”, Tolga Yalur (der.), Benim Adım Kes – Ken Loach Söyleşileri. İstanbul: Agora Kitaplığı
• Hayward, Anthony (2004). Hangi Taraftasınız: Ken Loach ve Filmleri (Çev. Özden Arıkan). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• IMDB (2018). “Kes” (Erişim Tarihi 20.03.2018). http://www.imdb.com/title/tt0064541/? ref_=nm_flmg_dr_46 John Matthews, Peter Wollen, AnthonyBarrett, John McGrath (1976). “Natüralizm: Aile Hayatı Üzerine”, Tolga Yalur (der.), Benim Adım Kes – Ken Loach Söyleşileri. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Jenkins, D. (2016). Is Kes still Ken Loach’s best film? Little White Lies. https:// lwlies.com/articles/kes-still-ken-loachs-best-film/
• Matthews vd. (1976). “Natüralizm: Aile Hayatı Üzerine”, Tolga Yalur (der.), Benim Adım Kes – Ken Loach Söyleşileri. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Kabadayı, L. (2013). Film Eleştirisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Kaplan, F. Neşe (2013). Global Kültür ve Kimlik Britanya Örneği: BBC News ve Ken Loach Sinemasında Temsil. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Mannheim, Karl (2016). İdeoloji ve Ütopya (çev. Mehmet Okyayuz), Ankara: Nika Yayınevi.
• Mardin, Şerif (2015). İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mclellan, D. (2012). İdeoloji (çev. Barış Yıldırım). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ollmann, Bertell (2008). Diyalektiğin Dansı (Çev. Cenk Saraçoğlu). İstanbul: Yordam Kitap.
• Özden, Zafer (2004). Film Eleştirisi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Rahmann, J. (2015). İdeoloji Kuramları (çev. Şükrü Alpagut). İstanbul: Yordam Kitap
• Ryan, M. ve Kellner, D. (2016). Politik Kamera (çev. Elif Özsayar). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sancar, S. (2014). İdeolojinin Serüveni. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları
• Tırpan, Murat (2004). Sinema ve İdeoloji Türk Sinemasında Politik Filmler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Waddy, Stacy (1969). “İçerikten İçeri”, Tolga Yalur (der.), Benim Adım Kes – Ken Loach Söyleşileri. İstanbul: Agora Kitaplığı
• Wayne, Mike (2011). Politik Film: Üçüncü Sinemanın Diyalektiği (Çev. Ertan Yılmaz). İstanbul: Yordam Kitap.