KADI ABDULCEBBAR’DA DÜŞÜNCE-BİLGİ İLİŞKİSİ

Yıl 2009, Cilt: 1 Sayı: 7-8, 163 - 184, 30.11.2009

İbrahim Aslan

Öz

This article deals with Qadi Abd al-Jabbar’s approach to the relationship
between thought and knowledge. In this framework, how thought and
knowledge should be considered in the context of the ‘tawlîd’ theory is dis
cussed. Besides this, epistemological concepts such as nazar, dalîl, madlûl,
ta‘alluq, ma‘nâ, hâl, sukûn al-nafs, and i‘tiqâd are discussed from the point
of their relations to each other. Abd al-Jabbâr searches for the definition
and nature of “knowledge” as what can be called a “conceptional network”
through his approach at issue.

Anahtar Kelimeler

Qadi Abd al-Jabbar, Ta‘alluq, Dalil, Nazar, ‘Ilm, Ma‘na, Hâl, Sukun an-Nafs, I‘tiqâd

Kaynakça

• Abdulcebbar, ell-Muhît bi’t-Teklîf, (thk. Ö. Azmî ve A. el-Ehvânî), Mısır tz.
• …….., el-Muğnî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl, (16 cilt), (Editör Taha Hüseyin, tahk. Emîn el Hûlî, Ahmed Fuad Ehvânî, İbrahim Medkûr, Mustafa es-Sekâ, Muhammed Ali en-Neccâr, Abdulhalîm en-Neccâr, Mahmûd Hudayrî, Mahmûd Muhammed Ka sım, Muhammed Mustafa Hilmî, Ebû’l-vefâ el-Ğanimî, Tevfîk et-Tavîl ve Saîd Zayid) Kahire 1958-65.
• …….., Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, (thk. A. Osman), Kahire 1996.
• …….., el-Mecmu’ fî’l-Muhît bi’t-Teklîf, (thk. J.J. Houben), Beyrut 1962.
• Amidî, Ebkâru’l-Efkâr, (thk. A. M. Mehdî) Kahire 2002. Bağdadî, el-Fark Beyne’l-Firak, Beyrut 1990.
• Bakıllanî, Temhîd, Beyrut 1957.
• Cürcani, et-Ta’rifât, Beyrut 1983.
• …….., Şerhu’l-Mevâkıf, Beyrut 1997.
• Cahız, Resâil, Beyrut 1991.
• Cüveynî, İrşâd, (thk. M. Y. Musa), Mısır 1950.
• Cabirî, Arap İslam Kültürünün Akıl Yapısı, (çev. B. Köroğlu, H. Hacak, E. Demirli), İs tanbul 1999.
• Eş’ârî, Makâlât, İstanbul 1928.
• Farabî, Kitâbu’l-Burhân, (thk. M. Fahrî), Beyrut 1987.
• Georges Vajda, Pour Le Dossier Nazar, Resherches d’Islamologie, Lourain 1977.
• Hasan Basrî, Risâletun fî’l-Kader, (Resâil içinde), Mısır tz. Hüsnü Zîne, el-Akl inde’l-Mutezile, Beyrut 1980.
• İbn Faris İbn Zekeriya, el-Mekayîs fî’l-Luğa, (thk. Şihabuddin Ebu Amr), Beyrut 1994.
• İbn Sinâ, Necât, (thk. M. S. Kürdi) Kahire 1938.
• İmam Kasım er-Ressî, Mecmu Kutub ve Resâil, (thk. A. A. Cedbân), San’a 2001.
• Margaretha T. Heemskerk, Suffering in The Mu’tazilite Theology, Leiden 2000.
• M. Saim Yeprem, İrade Hürriyeti ve İmam Maturidî, İstanbul 1984.
• Muhit Mert, Kelamcıların Bilgi Tanımları üzerine Bir Tahlil Denemesi, AÜİFD, cilt: XLIV Sayı: 1, Ankara 2003.
• Nâşî el-Ekber, Kitâbu’l-Evsat, (thk. J. Van Ess), Beyrut 1971.
• Nisâbûrî, ‘Divânu’l-Usûl Fî’t-Tevhîd’, (thk. M. Abdu’l-Hâdî Ebu Ride), Mısır 1969.
• Osman b. Sa’îd ed-Darimî, ‘Reddu’l-İmam ed-Darimî’, (thk. M. H. el-Fakî), Lübnan h. 1358.
• Özcan Taşçı, ‘Takiyyüddin Necrani`nin Mu`tezile Bilgi Teorisindeki Yeri ve Önemi, (Basıl mamış Doktora Tezi), A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2005.
• Richard M. Frank, al-Ma’na: Some Reflections on The Technical Meanings of The Term in The Kalam and its Use in The Physics of Muammer, Journal of The American Oriental Society, vol. 87, no. 3 (Jul.-Sep., 1967)
• Richard M. Frank, The Metaphysics of Created Being According to Abu’l Hudhayl al-Allaf, Leiden 1966.
• S. Şerif Cürcânî, Ta’rifât, Beyrut 1983.
• …….., Şerhu’l- Mevâkıf, Beyrut 1997.
• Soheil M. Afnan, Philosophical Terminology in Arabic and Persian, Leiden 1964.
• Şehristanî, el-Milel ve’n-Nihal, Beyrut-Lübnan, t.z.
• Toshiko Izutsu, İslam Düşüncesinde İman Kavramı, İstanbul 2000.
• Wolfson, Kelam Felsefeleri, (çev. K. Turhan), İstanbul 2001. Yahya b. Hüseyin, ‘er-Redd ve’l-İhticâc’, (Resâilu’l-Adl ve’t-Tevhîd içinde), Mısır tz.
• Yahya b. Mutaza, Bahru’z-Zehhar, (thk. M. M. Tâmir), Beyrut 2001.