mEşşâî GElEnEktE nEdEnSEllİk

Yıl 2012, Cilt: 8 Sayı: 2, 33 - 58, 30.11.2012

Muhittin Macit

Öz

Felsefede nedensellik problemi, felsefe geleneğinin merkezinde yer alan
bir problem olma özelliğine sahiptir. Bu çalışmada Aristoteles’in felsefî
sisteminden hareketle felsefede nedensellik meselesi ele alınmıştır. Ne
densellik konusu sırasıyla dört neden, nedenselliğin metafizikte ele alı
nışı, nedenselliğin mahiyet ve zorunluluk ile ilişkisi, tanrı evren ilişkisi
bağlamında nedensellik ve zihinsel nedensellik konu başlıkları altında
incelenmiştir. Filozofun neden kavramını terminolojik olarak ele alıp
incelediği Fizik ve Metafizik adlı eserlerindeki pasajlara yer verilmiştir.
Buna bağlı olarak Aristoteles’in nedensellik modelinin müslüman filozof
ların –özellikle de İbn Sînâ’nın- konuyla ilgili yaklaşımlarının temelinde
yer alışı irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Nedensellik, Neden, Meşşâî Gelenek, Aristoteles, İbn Sînâ, Metafizik.

cAusAliTy in PERiPATETic TRADiTion

Öz

The problem of causality in philosophy has a characteristic that is an
issue in the center of the tradition of philosophy. In this study, the prob
lem of causality in philosophy was discussed with reference to Aristo
tle's philosophical system. The subject of causality was examined under
the topics of four causes, discussion of causality in metaphysics, relation
of causality with essence and necessity, causality in the context of god
universe relation, and mental causality respectively. It was also included
some passages from books that named Physics and Metaphysics, where
the philosopher discussed and analyzed the concept of cause terminologi
cally. According to this, it was studied that Aristotle's causality model un
derlies the approaches of Muslim philosophers -especially Ibn Sina- about
this subject.

Anahtar Kelimeler

Causality, cause, peripatetic tradition, Aristotle, Ibn Sina, Avi cenna, metaphysic causality.

Kaynakça

• Aristoteles, Metafizik, çev. Ahmet Arslan, İstanbul, Sosyal Yayınları, 1996.
• Aristoteles, Physics, 194 b16 - 195 a30, The Works of Aristotle, vol. I, trans. R. P. har die, London 1952.
• Ebu’l-Berekât el-Bağdâdî, Kitâbu’l-Muteber, c. III, nşr. Şerafettin Yaltkaya, haydara bad 1938.
• Gazzâlî, Filozofların Tutarsızlığı (Tehâfütü’l-Felâsife), çev. Mahmut Kaya- hüseyin Sa rıoğlu, İstanbul, Klasik Yayınları, 2005.
• İbn Rüşd, Tefsîr-u mâ-ba’de’t-Tabîa, c. II, nşr. Maurice Bouyges, Beyrut, Daru’l Meşrık, 1990.
• İbn Rüşd, Tefsîr-u mâ-ba’de’t-Tabîa, c. III, nşr. Maurice Bouyges, Daru’l-Meşrık, Bey rut 1990.
• İbn Rüşd, Tutarsızlığın Tutarsızlığı (Tehâfütü’t-Tehâfüt), çev. Kemal Işık-Mehmet Dağ, Samsun 1986.
• İbn Sînâ, Fizik I, çev. Muhittin Macit-Ferruh özpilavcı, İstanbul, Litera Yayıncılık, 2004.
• İbn Sînâ, İkinci Analitikler, çev. ömer Türker, İstanbul, Litera Yayıncılık, 2006.
• İbn Sînâ, İşâretler ve Tembihler, çev. Muhittin Macit-Ali Durusoy-Ekrem Demirli, İs tanbul, Litera Yayıncılık, 2005.
• İbn Sînâ, Metafizik I, çev. Ekrem Demirli-ömer Türker, İstanbul, Litera Yayıncılık, 2004.
• İbn Sînâ, Metafizik II, çev. Ekrem Demirli-ömer Türker, İstanbul, Litera Yayıncılık, 2005.
• Muhittin Macit, İbn Sînâ’da Doğa Felsefesi, İstanbul, Litera Yayıncılık, 2006.
• Thomas Aquinas, Commentary on Aristotle’s Metaphysics, trans. john Rowan, Indiana 1995.
• Yaşar Aydınlı, Gazâlî: Muhafazakar ve Modern, Bursa, Arasta Yayınları, 2002