The Role of The Banking Sector in The Transition Process of Businesses in Turkey to The Circular Economy

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 31 - 45, 27.02.2023

Resül Yazıcı

https://doi.org/10.23834/isrjournal.1191334

Öz

İşletmelerin doğrusal ekonomi esaslı iş yapma modellerinin, üretim faktörlerinin bitmeyecek gibi kullanımına dolayısıyla çevre ve iklim krizine, gelir dağılımı adaletsizliklerine sebep olmasıyla sürdürülemez hale geldiği görülmüştür. Bu yüzden küresel ısınma veya iklim değişikliğinin önlenebilmesine çare olarak gündeme gelen döngüsel ekonomi modelinin önemi artmaya başlamıştır. Doğal olarak bu trendin dışa açık olan Türkiye ekonomisini de etkilememesi imkânsızdır. Eğer yaşanan küresel değişimler ve oluşumlar karşısında mikro ve makro ölçekte duyarsız davranılır, bu yeni ekosistem dışında kalınır ise dış piyasalarda rekabet gücünün azalması, kayıplarla karşılaşılması kaçınılmazdır.
Bu kapsamda çalışmada, küresel ölçekteki ve yereldeki ilgili tarafların standart ve mevzuat oluşturma; bilgilendirme çalışmaları; uygulamaları ve literatürde konuyla ilgili yapılan çalışmalar incelenmektedir. Bu niteliksel incelemeler aracılığıyla döngüsel ekonomi kavramı açıklanarak Türkiye’deki işletmelerin döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde bankacılık sektörünün rolü değerlendirilecektir. Çünkü iş yapma modeli olarak döngüsel ekonomiye dönüşümün başarılabilmesi için fiziksel sermaye yatırımları gerekmektedir. Fakat üretim süreçlerinde kıt kaynakların verimli kullanılabilmesine, oluşan atıkların geri dönüşümüyle hammadde maliyetlerinde minimizasyonun sağlanabilmesine, böylece bu girdilerle yeniden üretimin gerçekleştirilebilmesi sayesinde ürünlerin ekonomik ömürlerinin uzatılabilmesine imkân verecek teknolojik altyapı yatırımlarında iç finansman olanakları yeterli olmayan işletmeler için dış finansman çok önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Yeşil Mutabakatı, Bankacılık Sektörü, Döngüsel Ekonomi, ESG Kriterleri, Paris Anlaşması, Sürdürülebilir Finansman

Türkiye’deki İşletmelerin Döngüsel Ekonomiye Geçiş Sürecinde Bankacılık Sektörünün Rolü

Öz

İşletmelerin doğrusal ekonomi esaslı iş yapma modellerinin, üretim faktörlerinin bitmeyecek gibi kullanımına dolayısıyla çevre ve iklim krizine, gelir dağılımı adaletsizliklerine sebep olmasıyla sürdürülemez hale geldiği görülmüştür. Bu yüzden küresel ısınma veya iklim değişikliğinin önlenebilmesine çare olarak gündeme gelen döngüsel ekonomi modelinin önemi artmaya başlamıştır. Doğal olarak bu trendin dışa açık olan Türkiye ekonomisini de etkilememesi imkânsızdır. Eğer yaşanan küresel değişimler ve oluşumlar karşısında mikro ve makro ölçekte duyarsız davranılır, bu yeni ekosistem dışında kalınır ise dış piyasalarda rekabet gücünün azalması, kayıplarla karşılaşılması kaçınılmazdır.
Bu kapsamda çalışmada, küresel ölçekteki ve yereldeki ilgili tarafların standart ve mevzuat oluşturma; bilgilendirme çalışmaları; uygulamaları ve literatürde konuyla ilgili yapılan çalışmalar incelenmektedir. Bu niteliksel incelemeler aracılığıyla döngüsel ekonomi kavramı açıklanarak Türkiye’deki işletmelerin döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde bankacılık sektörünün rolü değerlendirilecektir. Çünkü iş yapma modeli olarak döngüsel ekonomiye dönüşümün başarılabilmesi için fiziksel sermaye yatırımları gerekmektedir. Fakat üretim süreçlerinde kıt kaynakların verimli kullanılabilmesine, oluşan atıkların geri dönüşümüyle hammadde maliyetlerinde minimizasyonun sağlanabilmesine, böylece bu girdilerle yeniden üretimin gerçekleştirilebilmesi sayesinde ürünlerin ekonomik ömürlerinin uzatılabilmesine imkân verecek teknolojik altyapı yatırımlarında iç finansman olanakları yeterli olmayan işletmeler için dış finansman çok önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Bankacılık Sektörü, Döngüsel Ekonomi, ESG Kriterleri, Paris Anlaşması, Sürdürülebilir Finansman

Kaynakça

• Balbay, S., Sarihan, A. ve Avsar, E. (2021). Dünya’da ve Türkiye’de “Döngüsel Ekonomi / Endüstriyel Sürdürülebilirlik” Yaklaşımı. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Sayı 27, 557-569.
• Babuşçu, Ş., Hazar A. ve İskender, A. (2018). Banka Risk Yönetimi Basel I-II-III-IV Düzenlemeleri. Ankara: Bankacılık Akademisi Yayınları 7.
• Balkan, B. (2019). Türkiye’de Sürdürülebilir Finans Uygulamaları (Ed. Aysel Gündoğdu). Sürdürülebilirlik ve Etik İlişkisi (s. 77-125). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Bolgün, K. E. ve Akçay, M. B. (2009). Risk Yönetimi. İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Bozkuş Kahyaoğlu, S. (2019). Türkiye’de Sürdürülebilir Finans Uygulamaları (Ed. Aysel Gündoğdu). Sürdürülebilirlik ve Kurumsal Yönetim (s.127-163). Gazi Kitapevi, Ankara.
• BIST (2021). Borsa İstanbul. [Çevrim-içi: https://www.borsaistanbul.com/tr/sayfa/58/borsa-istanbulda-surdurulebilirlik], Erişim tarihi: 09.25.2022.
• Çımat, A. ve Erdal, A. (2021). Sürdürülebilir Gelecek İçin Kurumsal Sosyal Sorumluluk. Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
• Ersoy, H. ve Oral, N. (2015). KOBİ’lerin Kredi Değerliliğinin Ölçümünde Ortaya Çıkan Sorunlar: Çözüme Yönelik Bir Uygulama Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (1) , (367-384). Ertürk, H. (2016). Bankacılık Sektörünün Karşılaştığı Riskler ve Risk Yönetimi. Denetişim, (4), 62-70. [Çevrim-içi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/208921], Erişim tarihi: 09.26.2022
• Friedman, M. (1970). The social responsibility of business is to ıncrease its profits, The New York Times Magazine, September 13, 1970. [Available online at: https://graphics8.nytimes.com/packages/pdf/business/miltonfriedman1970.pdf], Retrieved on September 29, 2022.
• Gedikli, A. ve Erdoğan, S. (2016). Katılım Bankacılığı: Türkiye ve Dünya Uygulaması, İslam Ekonomisi ve Finansı. Eds. Seyfettin Erdoğan, Ayfer Gedikli ve Durmuş Çağrı Yıldırım, İstanbul: Umuttepe Yayınları, (195-248).
• Günal, M. (2010). Para Banka ve Finansal Sistem. Ankara: Nobel Yayın No: 1603, 3 Basım.
• Gündoğdu, A. (2019). Türkiye’de Sürdürülebilir Finans Uygulamaları (Ed. Aysel Gündoğdu), Sürdürülebilirlik ve Sermaye Piyasası (s. 165-190). Gazi Kitabevi, Ankara.
• KGK (2022). Uluslararası Standartlarla Uyumlu Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının Belirlenmesi ve Yayımlanması, Ankara, KGK.
• NGFS (2020). NGFS Climate scenarios for central banks and supervisors. [Available online at: https://www.ngfs.net/en/ngfs-climate-scenarios-central-banks-and-supervisors], Retrieved on September 29, 2022.
• Sayım, F. ve Er, S. (2009). Risk Kavramı ve Bankacılıkta Risk. TMSF Çatı Dergisi, Sayı: 22, 7-17.
• Schwab, K. (2020). Davos Manifesto 1973: A Code of Ethics for Business Leaders. Available online at: https://www.weforum.org/agenda/2019/12/davos-manifesto-1973-a-code-of-ethics-for-business-leaders/], Retrieved on September 29, 2022.
• Spinaci, S. (2021). Green and sustainable finance. European Parliamentary Research Service. [Available online at: https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2021/679081/EPRS_BRI(2021)679081_EN.pdf], Retrieved on September 29, 2022.
• TBB (2021). Bankacılık Sektörü için Sürdürülebilirlik Kılavuzu. İstanbul. [Çevrim-içi: https://www.tbb.org.tr/surdurulebilirlik/pdf/tbb-bankacilik-sektoru-icin-surdurulebilirlik-kilavuzu.pdf], Erişim tarihi: 09.25.2022.
• TÜSİAD (2022). Yatırımcı ve Finansman Odaklı Risk Yönetimi ve Raporlama, TÜSİAD-T/2022-06/627, İstanbul.
• Uzunoğlu, S. (2019). Ekonomistlerle Sohbetler. Aysel Gündoğdu (Ed.), İstanbul: Humanist.
• Varsak, S. (2020). Türkiye Ekonomisinde Parasal Taban ve Enflasyon İlişkisi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 06 (02), 131-135.
• Yazıcı, R. (2021). Paydaşlar Kapitalizminde Katılım Bankacılığının Önemi. Turkish Studies, 16(2), 805- 825. [Çevrim-içi: https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.47714], Erişim tarihi: 10.26.2022