Sosyal bilgiler öğretmenliği yüksek lisans öğrencilerinin çevre etiği yaklaşımlarının incelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 23 - 45, 30.06.2024

Ali Ekber Gülersoy , Hazan Burkan Akyol

https://doi.org/10.47615/issej.1446720

Öz

Sosyal bilgiler öğretmenliği yüksek lisans öğrencilerinin çevre etiği anlayışını değerlendirmeyi amaçlayan bu nitel durum çalışması, çevre etiği öğretiminin toplumda çevre bilincinin oluşturulmasına katkı sağlamadaki potansiyel etkilerini keşfetmektedir. Araştırma, katılımcıların genelde insan ve acı merkezci yaklaşımları tercih etmemelerini, bunun yerine canlı merkezci bir perspektifi benimsemelerini vurgulamaktadır.
Özellikle, katılımcıların çevre etiğini öğretilmesi amacına dair değerlendirmelerinde, öncelikli hedeflerin gelecek nesillere yaşanabilir bir çevre bırakma, çevre bilincini küçük yaşlarda oluşturma ve çevre ahlakını öğretme gibi temel unsurlar olduğu gözlemlenmiştir. Ancak, katılımcıların çoğunluğunun eğitim programlarındaki çevre etiği önemine ilişkin mevcut vurgunun yetersiz olduğunu düşündükleri ve daha fazla vurgu yapılması gerektiğini belirttikleri gözlemlenmiştir.
Bu bulgular, çevre etiği öğretimi konusunda öğrencilerin farkındalığını ve taahhüdünü artırmak adına eğitim programlarında yapılabilecek güçlendirmelerin önemine işaret etmektedir. Öğretmenlerin, çevre etiği konusundaki eğitimlerini zenginleştirmeleri ve öğrencilere çevresel sorumluluklarını daha iyi anlatmaları için desteklenmeleri gerekebilir.
Ayrıca, eğitim programlarında çevre etiğine daha fazla vurgu yapılmasıyla, öğrencilerin çevreyle ilgili sorunları daha derinlemesine anlamaları ve çözüm için etik bir bakış açısı geliştirmeleri muhtemel olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çevre eğitimi, çevre etiği yaklaşımları, sosyal bilgiler öğretmenliği yüksek lisans öğrencileri

Etik Beyan

Bu çalışma Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu tarafından 11/07/2023 tarih ve E-87347630-659.65762 numarası ile onaylanmıştır.

The examination of environmental ethics approaches among master's students in social studies education

Öz

This qualitative case study aims to evaluate the understanding of environmental ethics among graduate students in social studies education and explore the potential impacts of teaching environmental ethics on the formation of environmental awareness in society. The research emphasizes that participants generally do not prefer anthropocentric and pain-centered approaches but rather adopt a biocentric perspective.
Particularly, in their evaluations regarding the teaching of environmental ethics, it has been observed that the primary objectives include leaving a sustainable environment for future generations, instilling environmental awareness at a young age, and teaching environmental morality. However, the majority of participants believe that the current emphasis on environmental ethics in educational programs is insufficient and express the need for more emphasis.
These findings underscore the importance of enhancements in educational programs to increase students' awareness and commitment to the teaching of environmental ethics. Teachers may need support to enrich their education on environmental ethics and better convey environmental responsibilities to students.
Moreover, increased emphasis on environmental ethics in educational programs is likely to lead to a deeper understanding of environmental issues among students and the development of an ethical perspective for problem-solving.

Anahtar Kelimeler

Environmental education, environmental ethics approaches, social studies teaching graduate students

Etik Beyan

This study has been approved by the Dokuz Eylül University Scientific Research and Publication Ethics Board on 11/07/2023 with approval number E-87347630-659.65762.

Kaynakça

• Aftab, J., Abid, N., Sarwar, H., & Veneziani, M. (2022). Environmental ethics, green innovation, and sustainable performance: Exploring the role of environmental leadership and environmental strategy. Journal of Cleaner Production, 378, 134639. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2022.134639
• Akman Dömbekci, H., & Erişen, M. A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 141-160. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2864475
• Alkayış, A. (2020). Çevre ve etik ilişkisinin eğitim felsefesi bakımından sorunsallaştırılması. Bingöl Araştırmaları Dergisi, 7(1), 75-98. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1438068
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Budak Ballı, S. (2020). Biyoloji öğretmenlerinin çevre etiği yaklaşımlarının ve farkındalık düzeylerinin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, F., & Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dikicigil, Ö. & Gülersoy, A. E. (2020). Social studies pre-service teachers' awareness of environmental ethics, İlköğretim Online, 15, 1579-1591. Erişim adresi: https://doi.org/10.17051/ilkonline.2020.734482
• Dursun, E. (2023). Kalkınma/Eğitim ilişkileri çerçevesinde çevre etiği yaklaşımlarının değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi
• Gedik, Y. (2020). Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan Ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 196-215. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1200582
• Gül, F. (2013). İnsan-Doğa ilişkisi bağlamında çevre sorunları ve felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(14), 17-21. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/411269
• Gülersoy, A. E. (2022, Ekim). Altıncı yok oluş eşiğinde çevresel bilincin (farkındalığın) dört düzeyine genel bir bakış. Karabük Üniversitesi’nce düzenlenen 4. Coğrafya Eğitimi Kongresi’nde (UCEK) sunulmuş bildiri. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/367555405_Altinci_Yok_Olus_Esiginde_Cevresel_Bilincin_Farkindaligin_Dort_Duzeyine_Genel_Bir_Bakis_An_Overview_of_The_Four_Levels_of_Environmental_Consciousness_Awareness_at_The_Threshold_of_Sixth_Extinction?enrichId=rgreq-33d2ac237b6f74c63b5f650cea5da83b-XXX&enrichSource=Y292ZXJQYWdlOzM2NzU1NTQwNTtBUzoxMTQzMTI4MTExNTg0NjE3NUAxNjc1MTI1OTIwNTMy&el=1_x_2&_esc=publicationCoverPdf
• Gülersoy, A. E., Dülger, İ., Dursun, E., Ay, D. & Duyal, D. (2020). Nasıl bir çevre eğitimi? Çağdaş yaklaşımlar çerçevesinde bazı öneriler. Turkish Studies, 15(5), 2357-2398. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44074
• Gülersoy, A. E., Gümüş, N., Özkan, R., Koçak, R. E., Civil, H. & Aydemir, H. (2022). Çevre eğitiminde okul proje uygulamalarının yeri ve önemi: 26 Ağustos Ortaokulu (Konak, İzmir) örneği. Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, 15(90), 325-346. Erişim adresi: http://dx.doi.org/10.29228/JASSS.63049
• Gülersoy, A.E. & Dursun, E. (2023). Çevre Etiği Yaklaşımları ve Akımları. Ankara: İksad Yayınevi. Erişim adresi: https://iksadyayinevi.com/wp-content/uploads/2023/08/CEVRE-ETIGI-YAKLASIMLARI-ve-AKIMLARI.pdf Gürbüz, S., & Şahin, F. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Karahan, S., Uca, S., & Güdük, T. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme türleri ve görüşme tekniklerinin uygulanma süreci. Nitel Sosyal Bilimler, 4(1), 78-101. Erişim adresi: https://doi.org/10.47105/nsb.1118399
• Kasalak, M. A., Yurcu, G. & Akıncı, Z. (2018). Üniversite öğrencilerinin ekosentrik, antroposentrik ve çevreye yönelik antipatik tutumlarının değerlendirilmesi: Akdeniz Üniversitesi İİBF Örneği. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 1(2), 24-33. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/609834
• Kayaer, M. (2013). Çevre ve Etik Yaklaşımlar. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 63-76. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1025381
• Kılıç, S. (2008). Çevre Etiği Ortaya Çıkışı, Gelişimi ve Sonuçları. Ankara: Orion Kitabevi.
• Kirac, T. O., Yildiz, M., & Cobanoglu, N. (2012). Role of the news in the education of environmental ethics: A Critical approach. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 47, 938-942. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.06.760
• Koçak, A., & Arun, Ö. (2013). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21-28. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/177956
• Mahmutoğlu, A. (2010). Türkiye’de kırsal çevre etiği konusunda mülki idare amirlerinin görüşleri, Türk İdare Dergisi, 468, 103-130. Erişim adresi: http://www.tid.gov.tr/kurumlar/tid.gov.tr/tum-sayilar(2)/2001-2025/2010/Eylul/abdulkadir-mahmutoglu.pdf
• Mantatov, V., & Mantatova, L. (2015). Philosophical underpinnings of environmental ethics: Theory of responsibility by Hans Jonas. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 214, 1055-1061. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.11.704
• Meriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (Çev. Ed. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Metin, A. E., & Gül, A. (2020). Türkiye’de çevre etiğinin yasal ve kamusal çerçevesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 252-268. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1296537
• Metz, Thaddeus, 'Environmental Ethics', A Relational Moral Theory: African Ethics in and beyond the Continent (Oxford, 2021; online edn, Oxford Academic, 23 Dec. 2021), Erşim adresi: https://doi.org/10.1093/oso/9780198748960.003.0008
• Mihailov, N., & Sakelarieva, L. (2022). Good and justice in the context of environmental ethics. Studia Ecologiae Et Bioethicae, 20(1), 5–13. Erişim adresi: https://doi.org/10.21697/seb.2022.03
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. İstanbul: Yayın Odası. Özer, F. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre etiğine yönelik farkındalık düzeylerinin belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Aksaray Üniversitesi
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş, (Çev.) Bayrak D., Arslan H. B. ve Z. Akyüz, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Singh, S. K., Chen, J., Giudice, M. D., & El-Kassar, A. N. (2019). Environmental ethics, environmental performance, and competitive advantage: Role of environmental training. Technological Forecasting and Social Change, 146, 203-211. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/j.techfore.2019.05.032
• Tekiroğlu, A., & Hayır-Kanat, M. (2021). Çevre etiği farkındalığı ve sürdürülebilir çevre tutumu arasındaki ilişki. ulakbilge, 59, 630–645. Erişim adresi: https://doi.org/10.7816/ulakbilge-09-59-11
• Üzümcü, Ö., & Vural, Ö. F. (2016). Nitel araştırma yöntemine sahip tezlerin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 32, 327-340. Erişim adresi: https://doi.org/10.16992/ASOS.1342
• Wienhues, A. (2022). Looking through the microscope: Microbes as a challenge for theorising biocentrism within environmental ethics. Endeavour, 46(1-2), 100819. Erişim adresi: https://doi.org/10.1016/j.endeavour.2022.100819
• Yalın Uçar, M. (2012). Öğretmenlik uygulamasına ilişkin durum çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2637-2660. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/140292/ogretmenlik-uygulamasina-iliskin-durum-calismasi
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yin, R. K. (2017). Case Study Research and Applications, Design and Methods. SAGE Publications, Inc