Nahle Seriyyesi ve Konu Bağlamındaki Ayet Üzerine Farklı Yaklaşımların Değerlendirilmesi

Yıl 2023, , 123 - 142, 31.12.2023

Huzeyfe Alkan

https://doi.org/10.31591/istem.1374123

Öz

Çalışmanın konusu, Nahle seriyyesi ve konu ile ilgili Bakara suresinin 217. ayetine İslâm tarihçileri, müfessirler ve oryantalistlerin yaklaşımlarıdır. İslâm ilim geleneğinde başta tarihçi ve tefsirciler olmak üzere pek çok Müslüman âlim, Nahle seriyyesi ve ilgili ayete özel ilgi göstermişlerdir. İslâm hakkında araştırma yapan çok sayıdaki Batılı yazar ve oryantalist de mezkûr seriyye ve ayetin üzerinde durmuşlardır. Zira Nahle seriyyesi İslâm tarihinde ilklere sahne olmuştur. Çalışmanın problemi, İslâm âlimleri ile oryantalistlerin Nahle seriyyesine yaklaşımlarının sorgulanmasıdır. Çalışmanın önemi ise Nahle seriyyesi ve ilgili ayet örneğinde, üç farklı grubun, İslâm tarihçileri, müfessirler ve oryantalistlerin yaklaşımlarının mukayeseli olarak ortaya konulmasıdır. Makalede doküman inceleme tekniği kullanılmış olup önemli İslâm tarihçileri ile pek çok oryantalistin eserlerine müracaat edilmiştir. Nahle seriyyesinin daha önce pek çok akademik çalışmaya konu edildiği göz önüne alındığında, makalede seriyyeyi klasik kaynaklara göre ortaya koymanın da tekrardan öteye geçmeyeceği izahtan varestedir. Çalışmanın sonunda, İslâm âlimleri ve oryantalistlerin konuya dair farklı bakış açıları ve yorumlar geliştirdikleri tespit edilmiştir. Bu ayrışmanın temelinde de İslâm ilim paradigması ile Batılı bilim paradigmaları arasındaki inanç, ontoloji, epistemoloji, metodoloji ve etik açıdan pek çok farkın yattığı değerlendirmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Nahle seriyyesi, Bakara 217. ayet, Fitne, İslâm Tarihçisi, Oryantalist

Evaluation of Different Approaches to Nakhla Expedition and the Verse About the Expedition

Öz

The subject of the present study is the approaches of Islamic historians, mufassirun and orientalists to the Nakhla expedition and the verse Baqarah 217. In the tradition of Islamic science, many Muslim scholars, especially historians and mufassirun, paid special attention to the expedition and the verse. Many Western writers and orientalists who conduct research on Islam have also focused on the aforementioned expedition and the verse because the expedition witnessed firsts in the history of Islam. The problem of the study is to question the approaches of Islamic scholars and orientalists to the expedition. The importance of the study is to present comparatively the approaches of three different groups, Islamic historians, mufassirun and orientalists, in the example of the Nakhla expedition and its verse. The literature review technique was used in the article and the works of prominent Islamic historians and many orientalists were applied. Considering that the Nakhla expedition has been the subject of many academic studies before, it is clear in the present study that revealing the expedition according to classical sources will not go beyond repetition. At the end of the study, it was found that Islamic scholars and orientalists have developed different perspectives and interpretations on the subject. The reason for the differences is the differences between the Islamic scientific paradigm and the Western scientific paradigm in terms of belief, ontology, epistemology, methodology and ethics.

Anahtar Kelimeler

Islamic history, Nakhla expedition, Baqarah 217, Fitnah, Islamic historian, Orientalist

Kaynakça

• Âlûsî. Rûhu’l-meânî. 16 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1997.
• Andrae, Tor. Mohammed: The Man and His Faith. çev. Theophil Menzel. London: George Allen and Unwin Ltd., 1936.
• Armstrong, Karen. Muhammad: A Biography of the Prophet. London: Phoenix Press, 2001.
• Begavî, Ebû Muhammed. Meâlimü’t-tenzîl. thk. Abdürezzak el-Mehdî. 5 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 2002.
• Belâzürî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Ensâbu’l-Eşrâf. nşr. Suheyl Zekkâr - Riyâḍ ez-Ziriklî. 13 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Beyhaḳî, Ebû Bekr Aḥmed b. el-Ḥuseyn b. ʿAlî Ḫusrevcirdî. Delâʾilu’n-Nubuvve. nşr. ʿAbdu’lmuʿṭî Ḳalʿacî. 7 Cilt. Dâru’l- Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1408/1988.
• Brockelmann, Carl. History of the Islamic Peoples. çev. Joel Carmichael and Moshe Perlmann. New York: Capricorn Books, 1960.
• Burleigh, F. W. It's All About Muhammad: A Biography of the World's Most Notorious Prophet. Oregon: Zenga Books, 1. Baskı, 2014.
• Cole, Juan. Muhammad: Prophet of Peace Amid the Clash of Empires. New York: Nation Books, 2018.
• Delcambre, Anne-Marie. Allah’ın Resulü Hz. Muhammed. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 7. Baskı, 2015.
• Denny, Frederick Mathewson. An Introduction to Islam. New York: Macmillan Publishing Company, 1985.
• Draycott, Gladys M. Mahomet: Founder of Islam. New York: Dodd, Mead & Company, 1916.
• Ebussuud Efendi. İrşâdü akli’s-selîm. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-fikr, ts.
• el-İsfehânî, Ragıb. el-Müfredâ fî garîbi’l-Kur’ân. Beyrût: Dâru’l-ma‘rife, ts.
• Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Kitapevi, ts.
• Ferrâ. Meâni’l-Kurân. 3 Cilt. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyye, 1980.
• Firestone, Reuven. Jihad: The Origin of Holy War in Islam. New York: Oxford University Press, 1999.
• Fîrûzabâdî, Mecdüddîn. el-Kāmûṣu’l-muḥîṭ. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1408/1987.
• Gabriel, Richard A. Muhammad: Islam’s First Great General. Norman: University of Oklahoma Press, 2007.
• Gabrieli, Francesco. Muhammad and the Conquests of Islam. çev. Virginia Luling and Rosamund Linell. London: Weidenfeld and Nicolson Ltd., 1968.
• Gilman, Arthur. The Story of the Saracens from the Earliest Times to the Fall of Bagdad. New York: G.P. Putnam's; London: T. Fisher Unwin, 1894.
• Grunebaum, Gustave E. Von. Classical Islam: A History, 660 A.D. to 1258 A.D. çev. Katherine Watson. New Jersey: Aldine Transaction, 2009.
• Ḥalebî, Ebû’l-Ferec ʿAlî b. İbrâhîm b. Aḥmed Nûreddîn b. Burhâneddîn. İnsânu’l-ʿUyûn fî Sîreti’l-Emîni’l-Meʾmûn. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1427H.
• Haliloğlu, Fahrettin – Hacıismailoğlu, Muhammed İhsan. “Abdullah B. Cahş”. Siyer Araştırmaları Dergisi 12 (Ocak 2022), 133-152.
• Hazleton, Lesley. İlk Müslüman: Hz. Muhammed’in Hikâyesi. çev. C. Erdal Bodur. İstanbul: Kitabix Yayınları, 2015.
• Havyar, Mustafa. “Abdullah b. Cahş’ın Hayatı ve İslam’a Hizmetleri”. Siyer Araştırmaları Dergisi 12 (Ocak 2022), 79-98.
• Hodgson, Marshall G. S. The Venture of Islam: Conscience and History in a World Civilization. 3 Cilt. Chicago: University of Chicago Press, 1974.
• Irving, Washington. The Life of Mahomet (With an introduction by Prof. E. V. Arnold.). London: J. M. Dent & Sons Ltd., New York: E. P. Dutton & Co. Inc., Everyman's Library, 1911.
• İbn Abdilberr, Ebû ʿOmer Yûsuf b. ʿAbdullâh b. Muḥammed b. Abdilberr en-Nemerî. ed-Dürer fî İḫtiṡâri’l-Meğâzî ve’s-Sîyer. nşr. Şevḳî Ḍayf. Ḳahire: Dâru’l-Maʿârif.
• İbn Hibbân, Ebû Ḥâtim Muḥammed b. Ḥibbân el-Bustî. es-Sîretu’n-Nebeviyye ve Âḫbâru’l-Ḫulefâʾ. nşr. ʿAzîz Bey v.dğr. 2 Cilt. Beyrût: el-Kutubu’s-Ŝeḳâfiyye, 1417/1996.
• İbn Hişâm, Ebû Muḥammed ʿAbdulmelik b. Hişâm el-Ḥimyerî. es-Sîretu’n-Nebeviyye. nşr. Muṡṭafâ es-Saḳḳâ v.dğr. 2 Cilt. Mısır: Mektebetu Muṡṭafâ el-Bâbî’l-Ḥalebî, 1375/1955.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâʾ İsmâîl b. ʿOmer b. Keŝîr ed-Dımaşḳî. el-Bidâye ve’n-Nihâye. nşr. ʿAbdullâh b. ʿAbdi’l-Muḥsin et-Turkî. 21 Cilt. Dâru Hicr, 1418/1997.
• İbn Kesîr. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. 4 Cilt. Beyrût: Âlemü’l-kütüb, 1993.
• İbn Kayyim, Muḥammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb el-Cevziyye. Zâdu'l-Meʿâd fî Hedyi Ḫayri'l-ʿİbâd. 5 Cilt. Beyrût: Muessesetu'r-Risâle, 1415/ 1994.
• Johnstone, P. De Lacy Henry. Muhammad and His Power. Edinburgh: T. & T. Clark, 1901.
• Kelen, Betty. Muhammad: The Messenger of God. e-reads Publication, 1999.
• Koelle, Sigismund Wilhelm. Mohammed and Mohammedanism: Critically Considered. London: Rivingtons, 1889.
• Kurtubî, Ebû Abdullah. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. 21 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2010.
• Margoliouth, David Samuel. Mohammed and the Rise of Islam. New York and London: G. P. Putnam's Sons, The Knickerbocker Press, 1905.
• Mâtüridî. Te’vîlâtü ehlis’sünne. 5 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 2004.
• Muir, Sir William. The Life of Mahomet: With Introductory Chapters On the Original Sources for the Biography of Mahomet, and on the Pre-Islamite History of Arabia. 4 Cilt. London: Smith, Elder and Co., 1861.
• Mukâtil b. Süleymân. Tefsîru Muḳātil b. Süleymân. 4 Cilt. Beyrût: Dâru İḥyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 2002.
• Nafziger, George F. – Walton, Mark W. Islam at War: A History. Westport, Connecticut: Praeger, 2003.
• Nesefî, Abdullah. Tefsîru’n-Nesefî. 3 Cilt. Dimeşk-Beyrût: Dâru İbn Kesîr, 2011.
• Payne, Robert. The Holy Sword: The Story of Islam from Muhammad to the Present. New York: Harper & Brothers Publishers, 1959.
• Peters, Francis E. Muhammad and the Origins of Islam. Albany: State University of New York Press, 1994.
• Rodgers, Russ. The Generalship of Muhammad: Battles and Campaigns of the Prophet of Allah. Gainesville: University Press of Florida, 2012.
• Rodinson, Maxime. Mohammed. çev. Anne Carter. New York: Penguin Books, 1971.
• Sell, Edward. Ghazwas and Sariyas. London, Madras and Colombo: The Christian Literature Society for India, S. P. C. K. Press, 1911.
• Spencer, Robert. The Truth About Muhammad: Founder of the World's Most Intolerant Religion. Washington, DC: Regnery Publishing, 2006.
• Spuler, Bertold. The Age of the Caliphs: History of the Muslim World. çev. F. R. C. Bagley. Princeton: Markus Wiener Publishers, 1995.
• Stobart, J. William Hampson. Islam & Its Founder. London: Society for Promoting Christian Knowledge, 1895.
• Süheylî, Ebû’l-Ḳâsım ʿAbdurrahman b. ʿAbdullâh b. Aḥmed. er-Ravḍ’ul-Unf fî Şerḥi’s-Sîreti’n-Nebevîyye. nşr. ʿUmar ʿAbdusselâm es-Selâmî. 7 Cilt. Beyrût: Dâru İḥyâʾi’t-Turâŝi’l-ʿArabî, 1421/2000.
• Şevkânî. Fethu’l-kadîr. Beyrût: Âlemü’l-kütüb, 2002.
• Taberî, Ebû Caʿfer Muḥammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmilî. Târîḫu’r-Rusul ve’l-Mulûk, ve Ṡılatu Târîḫ eṭ-Taberî. 11 Cilt. Beyrût: Dâru’t-Turâŝ, 1387/1967.
• Taberî, Ebû Caʿfer Muḥammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmilî. Câmiü’l-beyân. 13 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2009.
• Vâkıdî, Ebû ʿAbdullâh Muḥammed b. ʿOmer b. Vâḳıd el-Eslemî. el-Meğâzî. nşr. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l- Alemî, 1409/1989.
• Warner, Bill. Mohammed and the Unbelievers: The Sira, a Political Biography. CSPI Publishing, 2006.
• Watt, W. Montgomery. Muhammad at Medina. Oxford: Clarendon Press, 1956.
• Watt, W. Montgomery. Muhammad: Prophet and Statesman. London: Oxford University Press, 1964.
• Weil, Gustav. A History of the Islamic Peoples: translated from the German of Dr. Weil's Geschichte der Islamitischen Völker. çev. S. Khuda Bukhsh. Calcutta: University of Calcutta, 1914.
• Yılmaz, Ahmet. “Müsteşrik Edward Sell’in Hz. Muhammed’in Askerî Faaliyetlerine Yaklaşımı: İlk Seriyyeler ve Nahle Seriyyesi Örneği”. Toplum Bilimleri Dergisi XI/22 (2017), 163-176.
• Zemahşerî, Cârullah Mahmûd b. Muhammed. el-Keşşâf. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2009.