AT KÜLTÜRÜ, DÜŞÜNCE VE DUYGU DÜNYAMIZDAKİ YANSIMASI

Yıl 2007, Sayı: 9, 91 - 110, 01.12.2007

Ali Çavuşoğlu

Öz

İnsanın yaşadığı çevre, kullandığı araçlar ve maddî gelişmelerle dili, hayata bakışı ve manevî dünyası arasında yakın bir ilişki vardır. Türk ve İslâm kültüründe bunun en etkili örneklerinden biri at’tır. Bilindiği üzere at, pek çok ulusun hayatında önemli yeri olan ve bugün de kısmen bu önemini sürdüren maddî bir kültür ögesidir. Tarihte Türklerin hayatlarının önemli bir kısmının at üzerinde geçmiş olması ve belgelerden anlaşıldığı kadarıyla atı en etkin bir şekilde Türklerin kullanmış olması dolayısıyla, onların düşünce ve duygu dünyaları üzerinde ayrı bir önemi olmuş, manevî kültürlerinin de bir parçası hâline gelmiştir. Bugün pek çok diğer maddî kültür ögeleri gibi, ata duyulan gereksinim de en aza inmiş ve yerini başka ögelere terk etmiştir. Ancak at’ın günümüzde, geçmişte olduğu gibi bir öneme sahip olmaması, bazı işlevlerini üstlenen maddî ögelerin, düşünce ve duygu dünyasında da atın yerini alacağı anlamına gelmemektedir. Çünkü at, canlı ve tepki veren bir varlıktır

Anahtar Kelimeler

At, Türk, kültür, maddî, manevî

Culture of Horse and its Appearance in our World of Thought and Feeling

Öz

There are too close connection with the material items, developments, surroundings of lives and the way of life. One of the most effective samples of this is the horse in Turkish and Islamic culture. As it is known the horse was very important in the lives of many nations and it is a material element which carries on today this importance partly. As it is understood by the written documents and remnants, on account of the lives of Turks had been passed on the horse and them to be the user of the horse most effectively in the history, there are different importance of the horse on thoughts and feelings of Turks and the horse had been an item of their moral culture too. Today the needs for horse is the least and it leaved its position to the other elements. But today if the horse had not importance as it had been in the past, it does not mean that the elements which charged some of the functions of horse take place of the horse’s completely. Because the horse is living and reaction giving a being

Anahtar Kelimeler

Horse, Turk, culture, material, moral

Kaynakça

• » Akar, Metin; Mirac-nameler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1987.
• » Âşık Paşa, Garib-name (Hazırlayan: Kemal Yavuz), TDK Yay. İstanbul 2000.
• » Baykara, Tuncer; Türk Adının Anlamı, AKM Yay., Ankara 1998.
• » Candan, Ergun; Türklerin Kültür Kökenleri, Sınır Ötesi Yay., İstanbul 2004.
• » Çınar, Ali Abbas; Türklerde At ve Atçılık, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1993.
• » Çubukçu, İbrahim Agah; Türk-İslam Kültürü Üzerinde Araştırmalar ve Görüşler, Akara 1987.
• » Dilçin, Cem; Türk Şiir Bilgisi, TDK. Yay., Ankara 2000.
• » Duman, Zeki; Beyânu’l Hak, Fecr Yay., Ankara 2006.
• » Ebü’l-hayr-ı Rûmî, Saltuk-name, (Hazırlayan: Şükrü Haluk Akalın), İstanbul 1988.
• » Ergin, Muharrem; Dede Korkut, Milli Eğitim Bak. Yay., İstanbul 1971.
• » Esin, Emel; Türk Mitolojisine Giriş, Kabalcı Yay., İstanbul 2001.
• » Fazıl, Necip; At’a Senfoni, Büyük Doğu Yay., İstanbul 1994.
• » Fığlalı, Ethem Ruhi; Geçmişten Günümüze Halk İnançları İtibariyle Alevîlik ve Bektaşîlik, Ankara 1994.
• » Gökyay, Orhan Şaik; At Üzerine, I. Uluslar arası Türk Folklor Semineri Bildirileri, 8-14 Ekim , Başbakanlık Basımevi, Ankara 1974.
• » Gölpınarlı, Abdulbakî; Mesnevi Şerhi, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Kültür Yay., İstanbul 1973.
• » Hacı Mustafa Rindî, Ferasetname, Nuruosmaniye Ktp., Nr.: 3179/5698.
• » Haşim, Ahmet; Bize Göre (Hazırlayan. Mehmet Kaplan), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1981.
• » Kahraman, Atıf; Osmanlı Devletinde Spor, Kültür Bak. Yay., Ankara 1995.
• » Kalafat, Yaşar; Doğu Anadolu’da eski Türk İnançlarının İzleri, TTK Yay. Ankara 1995.
• » Kalafat, Yaşar; Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Ebabil Yay., Ankara 2006.
• » Kaşgarlı Mahmut, Kutadgu Bilig (Çeviren: Besim Atalay), TTK, Ankara 1991.
• » Kısakürek, Necip Fazıl; At’a Senfoni, Büyük Doğu Yay., İstanbul 1994.
• » Millî Kütüphane Genel Müdürlüğü, Türk Atasözleri ve Deyimler, MEB. Yay. İstanbul 1992.
• » Nizami, Hüsrev ü Şirin (Çeviren: Sabri Sevsevil), Milli Eğitim Yay., İstanbul 1986.
• » Ögel, Bahaeddin; Türk Kültür Tarihine Giriş, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2000.
• » Radloff, W.; Sibirya’dan, MEB. Yay., İstanbul 1994.
• » Rahman, Abdulkerim; Uygur Folkloru (Çeviren: Soner Yalçın, Erkin Emet), Kültür Bak.Yay., Ank. 1996.
• » Sümer, Faruk; Türklerde Atçılık ve Binicilik, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 1983.
• » Tacemen, Ahmet; Bulgaristan Türkleri İnanışları veya Türk Kimliği, Ankara 1995.
• » Tarlan, Ali Nihat; Hayâlî Divanı, Akçağ Yay., Ankara 1992.
• » Tutel, Eser; At ve Atçılık, İletişim Yay., İstanbul 1998.
• » Türk Atasözleri ve Deyimleri, MEB Yay., İstanbul 1992. ————
• Türklerde At ve Atçılık, s. 43; Türk Atasözleri ve Deyimleri, MEB Yay., İstanbul 1992.