MEVLÂNA CELÂLEDDİN RÛMÎ (1207-1273)

Yıl 2007, Sayı: 10, 91 - 111, 01.12.2007

Sâfi Arpaguş

Öz

XIII. yüzılda yaşamış bir mutasavvıf olan Mevlânâ Celâleddin Rûmî’nin tasavvufî düşünce ve anlayışı evrensel ölçüde yaygındır. Bugün Doğu’dan Batı’ya tüm dünyada bir “Rumî Fenomeni” ile karşı karşıyayız. 2007 yılı Mevlânâ’nın doğumunun sekiz yüzüncü yılı olması sebebiyle UNESCO tarafından dünyâ düşünce tarihinin önemli unsurlarından kabul edilerek, barış, sevgi ve hoşgörü adına “Dünyâda Mevlânâ yılı” olarak ilan edilmiştir. Varlığı en iyi şekilde anlayıp yorumlayan ve insanlığa sunan Mevlânâ, insanlığın dînî, ahlâkî, ilmî ve içtimâî birçok açıdan oldukça fazla açmaz ve sıkıntılarının olduğu modern dünyada bu problemlere çözüm önerileri sunabilecek insanın kendisini bulabileceği yaklaşımlar ortaya koyacak bir rehberdir. XIII. yüzyıldan günümüze kadar gelen bu rehberlik günümüzde dinler ve kültürler arasında bir köprü olarak evrensel bir boyut kazanmıştır. Sekiz asırdır eser ve düşünceleri ile inanç ve kültür dünyamızda yaşayan Mevlânâ Celâleddîn Rûmî, global manada tüm dikkatleri üzerine çekmiş ve tefekkür dünyâsında haklı bir şöhret ve önemli bir mevki edinmiştir. Dünyanın çok farklı bölgelerinden insanlar Mevlânâ aracılığı ile İslâm’ı tanıyarak müslümanlığı tanımakta ve tercîh edebilmektedir. İslâm dünyası ise, sevgi, hoşgörü ve samîmîyet dolu bir dînî yaşantı ve rûhî zenginlik için onun eserlerini ve düşüncelerini anlamaya çalışmaktadır. İslâm Tasavvufu’nun evrensel bir figürü ve İslâm düşüncesinin köşe taşlarından biri olan Mevlânâ’nın eserlerini ve hayatını göz önünde tutarak kimliği ve fikirlerine kapı aralamaya çalışacağız

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Tasavvuf, Mesnevî, Mevlevîlik

MAWLANA JALAL AL-DIN RUMI (1207-1273)

Öz

Rumi who lived in the 13th century still holds a great fame in the world. Today, we face a “Rumi phenomenon” both in the East and the West. According to our findings, Rumi and his works can work like a guide in order to produce solutions for the social, personal and moral problems of the modern world. Through his works man can find himself and the real purpose of life. This article endeavors to uncover his universal ideas as well as his personality as one of the main representatives of Sufi thought. His spiritual guidance today gained a new momentum and he became a central figure between different cultures, functioning as a bridge of love and tolerance among them. In the last 8 centuries, his works and thoughts attracted a global attention and he attained a high place in the human thought. In addition to this, many people get to know Islam by means of Rumi’s works and at times they even become Muslims. In the Muslim world, people benefit from his books greatly learning how to lead religious life in sincerity, tolerance and moderation. This article attempts to open a door to his works and his universal personality

Anahtar Kelimeler

Mawlana Jalal al-Din Rumi, Islamic Mysticism, Mathnawi, Mawlaviyya

Kaynakça

• » Anbarcıoğlu, Meliha Ülker, “Mevlânâ ve Muhiti”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, ts., Ankara 1961, s. 212.
• » Arpaguş, Sâfi, Mevlânâ ve İslâm, Vefâ Yayınları, İstanbul 2007.
• » Cahen, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu, (trc. Erol Üyepazarcı), İstanbul 2000.
• » Câmî Abdurrahman, Nefehâtü’l-Üns min Hazarâti’l-Kuds, İstanbul 1980.
• » Can, Şefik,Konularına Göre Açıklamalı Mesnevî Tercümesi, I-III, İstanbul 1997.
• » , Dîvân-ı Kebîr, Seçmeler, I-IV, İstanbul, 2000.
• » , Mevlânâ Hayatı, Şahsiyeti, Fikirleri, İstanbul 1995.
• » Demirci, Mehmet, “Fîhi Mâ Fîh’te Tevhid”, 3. Milli Mevlana Kongresi, Konya 1989, s. 41-46.
• » Devletşah b. Bahtişah Semerkandî, Tezkire-i Devletşah, II (trc. Necati Lugal), İstanbul 1977.
• » Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta Tancî, İbn Battûta Seyahatnâmesi, (trc. A. Said Aykut), YKY., İstanbul 2005.
• » Eflâkî, Ahmet, Âriflerin Menkıbeleri, I-II, (trc. Tahsin Yazıcı), İstanbul 1989.
• » Feridun b. Ahmed-i Sipehsâlar, Risale, Mevlânâ ve Etrafındakiler (trc. Tahsin Yazıcı), İstanbul 1977.
• » Furuzanfer, Bedîuzzaman, Mevlânâ Celâleddin (trc. Feridun Nafiz Uzluk), İstanbul 1990.
• » Gölpınarlı, Abdülbâki, Mesnevî Tercümesi ve Şerhi, I-VI, İstanbul 1984.
• » , “Mesnevî”, Mesnevî, Ankara 1993, s. I-XIV.
• » , Mevlânâ Celâleddin, İstanbul 1959.
• » Işık, Emin, “Hz. Mevlânâ’da Vahdet-i Vücud Meselesi”, Uluslararası Mevlânâ Bilgi Şöleni, An- kara 2000, s. 45-63.
• » Kallek Cengiz, “el-Hidâye”, DİA, XVII, İstanbul 1998, s. 471-473.
• » Kılıç Mahmud Erol, İbn Arabî’de Varlık Mertebeleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü, (doktora tezi), İstanbul 1995
• » , “İbnü’l-Arabî”, DİA, XX, İstanbul 1999, s. 493-516.
• » Mevlânâ, Celâleddîn Rûmî, Dîvân-ı Kebîr Seçmeler, I-IV (haz. Şefik Can), İstanbul 2000.
• » , Dîvân-ı Kebîr, I-VII (haz. Abdülbaki Gölpınarlı), Ankara 1992.
• » , Fîhi Mâ fîh,(trc. Ahmed Avni Konuk), İstanbul 1994.
• » , Fîhi Mâfih, (trc. Meliha Ülker Anbarcıoğlu), İstanbul 1990.
• » , Külliyât-ı Divân-ı Şems, I-II (nşr. Bedîuzzeman Furuzanfer) Tahran 1377.
• » , Mecâlis-i Seb’a (Yedi Meclis), (trc. Abdülbâki Gölpınarlı), İstanbul 1994.
• » , Mektûbat-ı Mevlânâ Celâleddîn, İstanbul 1356.
• » , Mektuplar, (trc. Abdülbâkî Gölpınarlı) İstanbul 1999.
• » , Mesnevî Tercemesi ve Şerhi, (trc. Abdülbâkî Gölpınarlı), I-III, İstanbul 1990.
• » , Mesnevî, I-VI (trc. Veled İzbudak), İstanbul 1990.
• » , Mesnevî-i Ma’nevî, (haz. R. A. Nicholson), I-VI, Tahran 1378
• » , Rubâîler, (trc. Abdülbâki Gölpınarlı), Ankara 1982.
• » Önder, Mehmet, “Bir İddiaya Cevap: “Yine Gel, Yine Gel...” Rubâisi Mevlânâ’nındır”, 1. Millet- lerarası Mevlânâ Kongresi, Konya 1998, s. 117-120.
• » Sipehsâlar, Ferîdûn b. Ahmed, er-Risale “Mevlânâ ve Etrafındakiler”, (trc. Tahsin Yazıcı), İs- tanbul 1977.
• » Uludağ Süleyman, İslâm Açısından Mûsıkî ve Semâ’, Bursa 1992.
• » Yeniterzi, Emine, Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Ankara 1995.
• Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Rubâîler, (trc. Abdülbâki Gölpınarlı), Ankara 1982, s. 18.