ABDULLAH İBNÜ’L-MUKAFFÂ’NIN “RİSÂLETÜ’S-SAHABE” ADLI RİSÂLESİ: TAKDİM VE TERCÜME

Yıl 2008, Sayı: 12, 217 - 240, 01.12.2008

Mustafa Demirci

Öz

Abdullah İbn Mukaffa Abbasilerin kuruluş yıllarında yaşamış İran kökenli bir bürokrattır. Abbasi devleti kurulurken İbn Mukaffa halifeye bir Risale sundu. Bu Risalede devrin sosyo-ekonomik yapısı, devrin orduları, idari ve hukuki alandaki aksamalar, din-siyaset ilişkileri konularında bir takım önerilerde bulundu. Bu Risale islam siyasi düşüncesinin en özgün ve en erken örneklerinden biridir. Ayrıca yazarın problemleri tasvir ederken gözlemlerine dayanarak aktardığı bilgiler o devrin yapısal tarihini ele verir. Özellikle hukuk alanında bir anayasa yapılmasını önermesi ve hukukla ilgili yaşanan sorunları tasviri dikkat çekicidir. Görüşlerini gerek doğuda gerek batıda uzun tartışmalara konu olmuştur. Hatta batılılar yazarın bu görüşlerini islam siyasi geleneğindeki en laik düşünce örneklerinden biri olarak değerlendirmişlerdir. Bu makalede yazar ve Risale hakkında kısa bir tanıtımdan sonra sözkonusu Risale’nin Türkçe tercümesi verilmektedir

Anahtar Kelimeler

İbn Mukaffâ, Abbasiler, Risâle

Abdullah Ibn Mukaffa and His Risalatu's-Sahabe: Introduction and Translation

Öz

Abdullah ibn Mukaffa is a bureaucrat originally from Persia who lived in the
early years of the Abbasids. When the Abbasid state was established Ibn Mukaffa
presented a Risala (treatise) to the Caliph. In this Risala, he made some
suggestions about the socio-economical structure, the military, the problems in
the administrative and legal areas and the relationships between religion and
politics. This Risala is one of the earliest uniqe text-examples of the Islamic
political thought. Moreover, information or the data reflected within the text
while the author depicts the problems of the society gives us the structural
history of an epoch. Especially his suggestion as to make a constitution and his
depiction of the legal problems are noteworthy in terms of legal history. His
ideas have been subject to longstanding discussions in the Eastern and Western
worlds. His ideas have been considered by the Western intellectual circles as
one of the most secularist examples of Islamic thought. In this article a short
introduction of the author and his Risala is made and in the following the Turkish
translation of the Risala is given.

Anahtar Kelimeler

Ibn Mukaffa, Abbasids, Risala

Kaynakça

• Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar:
• » Ahmet Zeki Safvet, Cemheretu Resâli'l-'Arab. (I-III), Mısır 1937
• » Cabiri, M. Abid Arap Aklının Oluşumu, trc. İbrahim Kalın. İst- 1997.
• » Cehşiyârî, Muhammed b. Abdus, el-Vüzerâ ve'l-Küttâb. nşr: Mustafa Sakkâ-İbrâhim
• » Ebyârî-Abdu'l-Hafiz Sa’lebî. Kahire 1401/1980.
• » Cemşîd K. C, Hoksy, Conflict and Cooperation, Zoroastrians Subalterns and Müslim Elitesin Medieval Iranian Society, (New York: Columbia University Press, 1997), S. 207. Zarrinkub, Tarikh-i Iran ba d az islâm, nd ed. Tehran 1976.
• » Daftary, Ferhat "Sectarian and National Movements in Iran. Khurasan and Transoxania During Umayyad and Early "Abbasîd Times", History of Civiliations of Central Asia, C. IV/I, Edit; M.S. Asimov ve C. E. Bosvvorth, Unesco (trc. Çev; Dr. Mehmet Atalan, "Emevîler Döneminde ve Abbasîlerin İlk Dönemlerinde İran, Horasan Ve Mâverâünnehir'deki Mezhebi Ve Milliyetçi Hareketler", Kelam Araştırmaları, IV / 2 (2006), s. 139-158.
• » Demirci Mustafa, Beytü'l-Hikme, İstanbul 1996.
• » Demirci, Mustafa. '"Emevîlerden Abbâsîlere Geçiş Sürecinin Bir Tanığı: Abdullah İbnü’l- Mukaffâ Ve " Risale tü's-Sahâbes i" D. E. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi Sayı XXI, İzmir2005, ss. 120-148.
• » Dominique, Sourdel, "La Biyographie d'ibn al-Mukaffâ d"apres les Sources Anciennes ", Arabica, (I-1954), s. 307-323.
• » Durmuş. İsmail "İbnü'l-Mukaffâ", DİAt XXI, 130.
• » Gabrielli F, "İbnü’l-Mukaffa", El III, 907.
• » Goitein S. D. Dirasât fı't-Tarihi'l-İslâmî ve'n-Nüzümi'l-İslâmiyye, İngilizce'den Arapça'ya çe- viren: Atiye Kavsî, Kuveyt 1980.
• » Gutas, Dimitri, Yunanca Düşünce Arapça Kültür, trc. Lütfi Şimşek. İstanbul 2003.
• » Hallaf, Hassan Ahmed, Ta'ribu'n-Nukûd ve 'd-Devâvîn, Beyrut-1986.
• » İbn 'Asem el-Kûfi, Kitâbu'l-Futûh, (I-VIII), Haydarabad 1907.
• » İbn Ebî Usaybia. Uyûnu'l-Enbâ' fî Tabakâti'l-Etibbâ, thk. Nizar Rıza. Beyrut ty.
• » İbn Hallikân EbH-Abbâs Ahmed b. Muhammed (681/1282), Vefeyâtü'l-A'yân, thk: İhsan Abbas, I-VIII, Beyrut 1977.
• » İbnu'n-Nedîm. Ebu'l-Ferec Muhammed b. Ebu Ya'kup İshak (ö.385/995). el-Fihrist, thk. Rıza Mazinderânî, Daru'l-Mesire. Beyrut 1988.
• » Jany Jânos, "The Four Sources of Law in Zoroastrian And Islamic Junsprudence", Islamic Law çand Society (2005). XIV 3, s. 291-333.
• » Mer'a , M. Muhammedi. Nuzumu 'l-Mâliyye ve 'l-İktisadiyye fî Devleti l-Abbâstyye, Katar 1987.
• » Muhammed Kürd Ali, Ümerâu 1-Beyân, Kahire-1948.
• » Rıdvan Seyyid, el-Ümme ve'î-Cema'a ve \s-Sulta, Beyrut-1984. s. 101.
• » Söylemez. Mahfuz, Bilimin Yitik Şehri Cündişapur, Ankara 2003.