ABDÜLHAK İBN SEB’İN VE TASAVVUFÎ DÜŞÜNCELERİ

Yıl 2009, Sayı: 14, 121 - 144, 01.12.2009

Mehmet Necmeddin Bardakçı

Öz

İbn Seb’in doğu ve batı felsefe gelenekleriyle tasavvuf düşüncelerini harmanlayıp “el-vahdetü’l-mutlaka” ismini verdiği bir sistem kurmuştur. Bu sistem, İbn Meserre tarafından temelleri atılan Endülüs tasavvuf felsefesinin son halkasını oluşturur. Şeyhü’l-İşrâk Sühreverdî-i Maktûl ve Şeyh-i Ekber İbnü’l-Arabî tarafından geliştirilen felsefî tasavvufun son müstakil temsilcisi olan İbn Seb’in, kendisinden önceki din âlimleri ve filozoflara yönelttiği tenkitlerde bazen insaf sınırlarını aşmıştır. Sûfîlere daha yakın bir yaklaşım göstererek, amelî tasavvufa büyük bir önem atfetmiştir

Anahtar Kelimeler

İbn Seb’in, el-Vahdetü’l-Mutlaka, Tasavvuf Felsefesi, Rahmet, Tövbe, Zikir

Abd al-Haq Ibn Sab’in and His Views on Sufism

Öz

Ibn Sab'in established a system named “al-wahdat al-mutlaka” (absolute unity) by combining eastern and western philosophical traditions with mystical thoughts. This system is the last ring of Andalusian mystical philosophy laid by Ibn Masarra. Being last independent representative of philosophical mysticism developed by Shaykh al-Ishraq Suhrawardi al-Maqtul and Shaykh al-Akbar Ibn alArabi, Ibn Sab’in, sometimes exceeded the limits of mercy by criticizing his predecessor philosophers and religious scholars. Showing a closer approach to the Sufis, he attributed great importance to practical Sufism

Anahtar Kelimeler

Ibn Sab'in, al-Wahdat al-Mutlaka, Philosophical Mysticism, Mercy, Repentance, Remembrance

Kaynakça

• Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar: lar: lar:
• » Abdurrahman Bedevî, Resâilü İbn Sebin, Kahire 1956.
• » Abdurrauf el-Münâvî, el-Ahâdisü’l-Kudsiyye, Lübnan ts.
• » Abdülbâki Baykara, "İbn Seb'in", Dâru'l-Fünûn İlahiyat Fakültesi Mecmuası, yıl: 3, sayı: 10, Teşrin-i Evvel 1928, s. 65-89.
• » Abdülkerim el-Kuşeyrî, er-Risâletü’l-Kuşeyriyye, 2. baskı, Beyrut 1995; Kuşeyrî Risâlesi, çe- viren: Süleyman Uludağ, 3. baskı İstanbul 1991.
• » Adolophe Faure, “Ibn Sab’în”, Eİ, Leiden 1971, second edition, c. III, s. 921-922.
• » Ahmed b. Hanbel, Müsned, İstanbul 1992.
• » Ahmed b. Muhammed el-Makkarî, Nefhu’t-Tîb min Gusni Endelüsi’r-Ratîb, tahkik: İhsan Ab- bas, Beyrut 1968.
• » Ali Sami en-Neşşâr, "Ebu'l-Hasen eş-Şusterî es-Sûfî el-Endelüsî ez-Zecâl ve Eserühü fi'l- Âlemi'l-İslâmî", Mecelletü'l-Ma'hedü'l-Mısrî Li'd-Dirâsâti'l-İslâmiyyeti, sene: 1, sayı: 1, 1953 Madrid, s. 129-160.
• » Anna Ayşe Akasoy, "Ibn Sab'in's Sicillian Questions: The Text, Its Sources and Their Historical Context", Al-Qantara, volume: XXIX, No: 1, enero-junio 2008 Madrid (Espana), s. 115-146.
• » Beyhakî, Şuabu’l-İman, Beyrut 1410h.
• » Birgül Bozkurt (Gülmez), İbn Seb'in'in Hayatı Eserleri ve Felsefî Görüşleri, AÜSBE Felsefe ve Din Bilimleri ABD Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2008.
• » Buhârî, Sahih, İstanbul 1992.
• » Ebu Dâvud, Sünen, İstanbul 1992.
• » Ebû Muhammed Abdülhak b. İsmail b. Ahmed el-Hazreci Badisi, el-Maksadü'ş-Şerif ve'l- Menziü'l-Latif fi't-Tarif, tahkik: Saîd Ahmed E'rab, Mektebetü'l-Melikiyye, Rabat 1982.
• » Ebu Nasr es-Serrâc, el-Luma’ fî ‘Ilmi’t-Tasavvuf, neşr. Abdülhalim Mahmud ve Tâhâ Abdülbâkî Sürûr, Kahire 1960, çeviren: H. Kâmil Yılmaz, İstanbul 1996.
• » Ebu Tâlib el-Mekkî, Kûtü’l-Kulûb, Mısır 1310h.
• » Ebu’l-Alâ Afîfî, Füsûsu’l-Hikem Okumaları İçin Anahtar, çeviren: Ekrem Demirli, İstanbul 2000.
• » Ebu’l-Vefâ el-Ganîmî et-Teftezânî, İbn Seb’in ve Felsefetühü’s-Sûfiyye, Beyrut 1973.
• » Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul 1992.
• » en-Nevevî, el-Minhâc Şerhu Sahihi Müslim b. Haccâc, Beyrut 1992.
• » Halil b. Ahmed, Kitâbu’l-Ayn, tahkik: Mehdi el-Mahzûmî-İbrahim Sâmirî, Beyrut 1988.
• » İbn Fâris, Mucemu Makâyısı’l-Luga, tahkik: Abdüsselâm Muhammed Harun, Mısır 1969.
• » İbn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Kahire 1994.
• » İbn Mâce, Sünen, İstanbul 1992.
• » İbn Manzur, Lisanu’l-Arab, tahkik: Abdullah Ali el-Kebir, Muhammed Ahmed Hasebellah, Hâ- şim Muhammed eş-Şâzelî, Kahire ts.
• » İbn Meryem, el-Bustân fi Zikri’l-Evliyâi ve’l-Ulemâi bi Tilemsân, Fas 1309 h.
• » İbn Şâkir el-Kütübî, Fevâtü’l-Vefayât, Beyrut 1973.
• » İlhan Kutluer, “İbn Seb’in”, DİA, c. XX, s. 306-312.
• » İmam Şa’rânî, et-Tabakâtü’l-Kübrâ (Veliler Ansiklopedisi), çeviren: Abdülkadir Akçiçek, İst. 1986.
• » İsmail b. Hammâd el-Cevherî, es-Sıhah, tahkik: Ahmed Abdülgafûr Attâr, 3. baskı Kahire 1982.
• » Lisânüddin İbnü’l-Hatîb, el-İhâta fî Ahbâri Gırnata, tahkik: Muhammed Abdullah ‘Inan, Kahi- re 1397/1977.
• » Luis Massignon, Ibn Sabin et la Critıque Psychologique Dans L’historie de la Philosophie Musulmane, en Mémorial Henri Basset, Paris 1928.
• » M. Necmettin Bardakçı, “İbnü’l-Arabî Öncesi Endülüs’te Tasavvuf”, Tasavvuf İlmî ve Aka- demik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı 2), yıl: 10, sayı: 23, Ocak-Haziran 2009 Ankara, s. 325-355.
• » M. Necmettin Bardakçı, Endülüslü Sûfî İbnü’l-Arîf ve Mehâsinü’l-Mecâlis, İstanbul 2005.
• » M. Necmettin Bardakçı, İbn Meserre ve el-Müntekâ, İstanbul 1999.
• » M. Necmettin Bardakçı, “Tasavvufî Düşünceye Kaynak Olması Açısından Bazı Hadisler Üze- rine Bir İnceleme”, Arayışlar, yıl: 1, sayı: 1, Isparta 1999, s. 47-74.
• » M. Şerefeddin, Sicilya Cevapları İbn Sebin, İstanbul 1934, Beyrut 1941.
• » Muhammed Adlûnî el-İdrisî, Felsefetü’l-Vahdeti fi Tasavvufi İbn Seb’in, Dâru’l-Beyzâ 1998.
• » Müslim, Sahih, İstanbul 1992.
• » Nesâî, Sünen, İstanbul 1992.
• » Ragıb el-Isfahânî, Müfredâtü Elfâzı’l-Kur’an, tahkik: Safvân Adnân Dâvûdî, 2. Baskı Beyrut 1998.
• » Safedi, el-Vâfî bi’l-Vefayât, ‘ıdâd: Muhammed Yusuf Necm, 3. baskı Vespaden 1982.
• » Seyyid Şerif Cürcânî, Kitabu’t-Ta’rifât, tahkik: Abdülmunim el-Hufnâ, Kahire ts.
• » Takiyyüddin Muhammed b. Ahmed el-Fâsî, el-Akdü’s-Semîn fi Târihi’l-Beledi’l-Emîn, Kahire 1966.
• » Tirmizî, Sünen, İstanbul 1992.
• » Vincent J. Cornell, "The Way of the Axial Intellect: The Islamic Hermetism of Ibn Sab'in", Journal of The Muhyiddin Ibn 'Arabi Society, 1997/8 Oxford-Berkeley-Madrid, sayı: 22, s.41-79.
• » Zehebî, Târihu’l-İslâm, tahkik: Ömer Abdüsselam Temûrî, 3. baskı Beyrut 1415/1994.