İBN SİNA FELSEFESİNDE MEŞRİKÎ VE MAĞRİBÎ AYIRIMI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2009, Sayı: 14, 173 - 190, 01.12.2009

M. Nesim Doru

Öz

Bu makale, İbn Sina’nın bazı eserlerinde kullanılan Meşrikî/Doğulu ve Mağribî/Batılı ayırımı çerçevesinde yapılan eski ve yeni birçok tartışmaya farklı bir bakış açısıyla yaklaşmaktadır. İbn Sina’nın sözkonusu ayırımı üzerinde sürdürülegelen tartışmalarda ihmal edildiğini düşündüğümüz bir konunun irdelenmesi kanımızca önem taşımaktadır. Bu konu, Doğu ve Batı Süryani düşünce geleneğinin İbn Sina’nın bu ayırımında etkili olduğu düşüncesidir. Kanımızca, Süryanilerde felsefi geleneğin ayrıntılı bir şekilde ele alınması, sadece İbn Sina’nın söz konusu ayırımı konusuna değil, İslam felsefesinin bütün tarihsel ve doktrinel meselelerine ışık tutacaktır

Anahtar Kelimeler

İbn Sina, Felsefe, Meşrikî, Mağribî

An Evaluation on Distinction between al-Mashriqi (Western) and al-Maghribi (Eastern) in Ibn Sina’s Philosophy

Öz

This paper claims to approach with a different perspective to many old and
new discussions in frame of the distinction between al-Mashriqi/Western and alMaghribi/Eastern
which appear in some of Ibn Sina’s works. In our opinion, an
analysis of an issue that we consider neglected in the discussions being carrying
out around the distinction just mentioned, is still very important. This issue is the
idea that the Western and Eastern Syrian tradition of thought influenced this
differentiation made by Ibn Sina; for in our opinion handling the Syrian
philosophical tradition in details will illuminate not only the Ibn Sina’s distinction
which is in question, but also all the historical and doctrinal matters of Islamic
philosophy

Anahtar Kelimeler

Ibn Sina, Philosophy, al-Mashriqi, al-Maghribi

Kaynakça

• Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar:
• » ARİSTOTELES, et-Tabi’â, Arp çev: İshak b. Huneyn (İbn Samh, İbn ‘Adi, Mâttâ İbn Yunus ve Ebu’l-Farac İbn Tayyib şerhleri ile beraber), el-Hey’etu’l-Mısriyye, Kahire, 1984.
• » BAKER, J.F.Bethune, Nestorius and His Teaching, Cambridge University Press, 1908.
• » BEDEVÎ, Abdurrahman, Aristo İnde’l-Arab, Vekaletu’l-Matbuat, Kuveyt, 1978.
• » BİLGE, Yakup, Geçmişten Günümüze Süryaniler, Zvi-Geyik yay., İst., 2001.
• » BOER, T.J. De, İslam’da Felsefe Tarihi, çev: Yaşar Kutluay, Anka yay., İst., 2001.
• » BROWN, H.V.B. “Avicenna and the Christian Philosophers in Baghdad”, Islamic Philosophy and the Classical Tradition, 1972.
• » CORBİN, Henry, İslam Felsefesi Tarihi-Başlangıçtan İbn Rüşd’ün Ölümüne- çev: Hüseyin Hatemi, İletişim Yay., İst., 1994.
• » ÇELİK, Mehmet, Süryani Tarihi, Ayraç Yay., Ankara, 1996.
• » DİHALU, Andry, “Nesturyus - et-Tarih ve’t-Ta’lim”, Arp. çev: Elbir Ebuna, Beyne’n-Nehreyn, sayı: 24, 1996.
• » DOBUY, Bernard “Mesihaniyetu Nesturyus” Arp. çev: Jack İshak, Beyne’n-Nehreyn, sayı: 24, 1996.
• » DORU, Nesim, Doğu’dan Batı’ya Köprü: Süryaniler, Dipnot Yay., Ank., 2007.
• » -----------------, Yahya İbn ‘Adi’nin Metafizik Görüşleri, Basılmamış Doktora Tezi, Ank., 2007.
• » DUKKAŞ, Selim, Ebu Rayta et-Tikritî ve Risaletuhu Fi’s-Salusi’l-Mukaddes, Daru’l-Meşrik, Beyrut, 1996.
• » DURUSOY, Ali, “İbn Sina’nın Mantıku’l-Meşrikıyyin’ı Üzerine Bir İnceleme-I”, Yedi İklim, İst., 1994.
• » EBU KURRA, Teodor, Meymer Fi-Sıhhati Dini’l-Mesihî (Hıristiyanlığın Gerçek Olduğu Hak- kında Risale), Yayınlayan: Par Le P. Constantin Bacha, Roma, 1905.
• » EL-BEHİY, Muhammed, İslam Düşüncesinin İlahi Yönü, çev: Sabri Hizmetli, Fecr Yay., Ank., 1992.
• » EL-CÂBİRÎ, Muhammed Âbid, Felsefi Mirasımız ve Biz, çev: Sait Aykut, Kitabevi Yay., İst., 2000.
• » EL-IRAKÎ, Âtıf, el-Menhecu’n-Nakdi fi Felsefeti İbn Rüşd, Daru’l-Maarif, Kahire, 1984.
• » ENDRESS, Gerhard, The Works of Yahyâ İbn ‘Adî, Wisbaden, 1977.
• » FEGHALI, Paul “Diyodoros et-Tarsusî ve Asarahu”, Meşrik, 2001.
• » FEGHALI, Paul, Teodoros Uskufu’l-Massisa ve Mufessiru’l-Kütûbi’l-İlahiyye, Daru’l-Meşrik, Beyrut, 1993.
• » GUTAS, Dimitri, İbn Sina’nın Mirası, çev: Cüneyt Kaya, Klasik Yay., İst., 2004.
• » -----------------, “Ibn Tufayl on Ibn Sînâ’s Eastern Philosophy”, Oriens, Leiden, v:34, 1994.
• » GÜNEL, Aziz, Türk Süryaniler Tarihi, Diyarbakır, 1970.
• » İBN EBİ USEYBİA, Uyunu’l-Enbâ fi Tabakati’l-Etibbâ, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1998.
• » İBN İSHAK, Hüneyn, Fi’l-A’mar ve’l-Acal, Daru’l-Meşrik, Beyrut, 2001.
• » İBN NEDİM, el-Fihrist, Daru’l-Marife, Beyrut, 1994.
• » İBN RÜŞD, Tehafütü’t-Tehafüt, nşr: Maurice Bouyges, Daru’l-Maşrık, Beyrut, 1986.
• » İBN SİNA, Ebu Ali, el-İşarat ve’t-Tenbihat, Bostan-ı Ketab Kum, Kum, 1381 Ş.
• » -----------------, Ebu Ali, el-Mübâhasât, İntişarat-ı Bidar, Kum, 1413 K.,
• » -----------------, Ebu Ali, Kitabu’ş-Şifa-Mantığa Giriş-, çev: Ömer Türker, Litera Yay., İst., 2006.
• » -----------------, Ebu Ali, Mantıku’l-Meşrikîyyin, Daru’l-Hadase, Beyrut, 1982.
• » İBN TÜFEYL, Hayy İbn Yakzan, (Abdulhalim Mahmud, Felsefetu İbn Tufeyl, içinde) Daru’l- Kitabi’l-Mısriyya, Kahire, 1987.
• » KEKLİK, Nihat, İslam Mantık Tarihi, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İst.,1969.
• » KHALIFÂT, Sahban, Makalatu Yahya b. Adi el-Felsefiyye, Publications of The University of Jordan, Amman, 1988.
• » KRAEMER, Joek L., Humanism in The Renaissance of Islam, Leiden, 1986.
• » OMAR, Mohd Nasır b., “Christian Translators in Medieval Islamic Baghdad: The Life And Works of Yahya Ibn ‘Adi” The Islamic Quarterly, vol: XXXIX/1, London, 1995.
• » SARIKAVAK, Kâzım, Düşünce Tarihinde Urfa ve Harran, T.D.V. Yay., Ankara, 1997.
• » SÂKÂ, İshak, Sûryan (İman ve Hadare), Halep., B.t.y.
• » SÖYLEMEZ, M. Mahfuz, Bilimin Yitik Şehri Cündişâpûr, Araştırma Yay., Ankara, 2003.
• » ÜLKEN, Hilmi Ziya, Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü, Ülken yay., İst., 1997.
• » VÖÖBUS, Arthur, Syriac and Arabic Documents, Stockhlom, 1960.
• » VÖÖBUS, Arthur, History of The School of Nsibis, Louvain, 1965.
• » WRIGHT, William, A Short History of Syriac Literature, Amsterdam, 1966.
• » YAKUP, Severius, Tarihu’l-Keniseti’l-Antakiyye, Bar Hebraeus Velag, Holland, 1953.
• » YASİN, Cafer Âl, Felasifetu’l-Muslimûn, Daru’ş-Şurûk, Beyrut, 1987.
• » ZAHAR, Abdulmesih, el-Kıddis Yuhanna ez-Zehebi’l-Fem, Daru’l- Meşrik, Beyrut, 1993.