XVIII. ASIRDA BESTELENMİŞ ÜÇ HİCÂZ MEVLEVÎ ÂYÎNİNDE HİCÂZ MAKÂMI ANLAYIŞI

Yıl 2010, Sayı: 15, 259 - 269, 01.12.2010

Emrah Hatipoğlu

Öz

Mevlevî âyînleri Mevlevîhânelerde yetişmiş ve iyi eğitim almış bestekârlarca vücûda getirilmiş eserlerdir. Sanat değeri yüksek olan bu eserler üzerinde yapılacak her araştırma Türk mûsıkîsine büyük katkılar sağlayacaktır. Bu makalede XVIII. asırda bestelenmiş üç Hicâz Mevlevî âyîninde Hicâz makâmı anlayışı konu edilmiştir. Araştırmanın sonucunda XVIII. asırdaki Hicâz makâmı anlayışının, bugünkü nazarî anlayıştan bazı farkları olduğu ortaya çıkmıştır

Anahtar Kelimeler

Mevlevî Âyinleri, Makâm, Hicâz, Geçki, Türk Mûsıkîsi

Concept of Hicaz Maqam in the Three Mevlevi Rituals Composed during the 15th Century

Öz

Compositions for the Mevlevi Ritual Ceremonies were specifically originated by the composers who had taken a formal and sophisticated religious music education in the Mevlevi Lodges. Certainly, any research on these compositions will create an important benefit for the Turkish Music theory and practice. This paper studies the three Mevlevi Ritual rituals composed in Hicaz Maqam during the XVIII. century into its scope and discusses the main melodic characteristics and maqam conception shaping them. At the end of the study, it has been observed some differences between the theoretical perceptions of the Hicaz Maqam in the XVIII. century and the present time

Anahtar Kelimeler

Mevlevi Ritual Music, Maqam, Hicaz, Transition, Turkish Music

Kaynakça

• Kaynaklar Kaynaklar Kaynaklar::::
• » AKDOĞAN, Bayram, Fethullah Şirvânî ve Mûsıkî Risâlesi, Bilge Ajans ve Mat. , Ankara 2009
• » AREL, Hüseyin Sâdeddin, Türk Mûsıkîsı Nazariyatı Dersleri, Haz: Onur Akdoğu, Kültür Ba- kanlığı Yayınları, Ankara 1993
• » ARISOY, Mithat, Seydî'nin El-Matla İsimli Eseri Üzerine Bir Çalışma, Basılmamış Yüksek Li- sans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1988
• » ÇAKIR, Ahmet, Alişâh B. Hacı Büke (?-1500)’nin Mukaddimetü’l-Usul Adlı Eseri, Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1999
• » ÇELİK, Binnaz Başar, Hızır bin Abdullâh’ın Kitâbü’l-edvâr’ı ve Makâmların İncelenmesi, Ba- sılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2001
• » DALOĞLU, Yavuz, Yazarı bilinmeyen Bir Mûsıkî Risâlesinden Alınan Perdeler ve Makâmlar, Basılmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 1993
• » HARİRİ, Fares Nâyî Osman Dede ve Rabt-ı Tâbirât-ı Mûsıkî, Metin Öz. ve Haz. Onur Akdoğu, İzmir 1991
• » HEYET, , Mevlevî Âyinleri VI-XVIII., İSTANBUL KONSERVATUARI NEŞRİYATI, Feniks Mat. Ha- şim Mat. Marifet Bas., Halk Bas., İstanbul 1934-1939
• » KARADENİZ, M. Ekrem, Türk Mûsıkîsinin Nazariye ve Esasları, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, 1965
• » ORANSAY, Gültekin, Kâzım Uz, Mûsıki Istılâhatı, Yeni Basım, Küğ Yayını, Ankara 1964
• » POPESCU-JUDETZ, Eugenia, Tanbûrî Küçük Artin, Pan Yayıncılık, İstanbul 2002
• » SEZİKLİ, Ubeydullah, Abdülkâdir Merâgî ve Câmiü’l-Elhanı, Basılmamış Doktora Tezi, Mar- mara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2007
• » TEKİN, Hakkı, Lâdikli Mehmet Çelebi ve er-Risâletü’l- Fethiyye’si, Basılmamış Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde 1999
• » TIRIŞKAN, Ahmet Gürsel, Haşim Bey’in Edvârı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2000
• » TURA, Yalçın, Kantemiroğlu Kitâbu ‘İlmi’l-Mûsıkî ‘alâ vechi’l-Hurûfat, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2001
• » TURA, Yalçın, Nâsır Abdülbâkî Dede, Tedkîk ü Tahkîk, İnceleme ve Gerçeği Araştırma, Pan Yayıncılık, İstanbul 2006
• » USLU, Recep, Fatih Sultan Mehmed Döneminde Mûsıki ve Mecmûa-i Güfte, İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul 2007
• » UYGUN, Mehmet Nuri, Safiyüddîn Abdülmü’min Urmevî ve Kitâbü’l-Edvârı, Kubbealtı Neşri- yâtı, İstanbul 1999
• » YEKTÂ, Rauf, Türk Mûsıkîsi, Fr. Çev. Orhan Nasuhioğlu, Pan Yayıncılık, İstanbul 1986.