SİYER OKUMALARINDA KUR’ÂN’IN ROLÜ VE BELİRLEYİCİLİĞİ: NECM SÛRESİ ÖRNEKLİĞİNDE BAZI SİYER KONULARININ KRİTİĞİ

Yıl 2010, Sayı: 16, 35 - 60, 01.12.2010

İsrafil Balcı

Öz

Hz. Peygamber’in hayatına ilişkin birçok detayı Kur’ân’da bulabilmek mümkündür. Ancak geleneksel algıda veya siyer yazıcılığında Kur’ânî verilerden ziyade daha çok rivayetlerden oluşturulan bir sîret ve bu bağlamda bir peygamber algısı söz konusudur. Bu makalede siyer konularının ele alınmasında Kur’ân’ın önemine işaret edilecektir. Bu bağlamda Necm sûresinin ilk on sekiz âyetindeki ilahi mesajın muhtevası ele alınacaktır. Zira bu âyetler isrâ ve mi’râc anlatımlarına referans gösterilmiştir. Ancak referans alınan âyetlerin ne derece dile getirilen iddiaları destekleyip desteklemediği konusu pek sorgulanmamıştır. Bu makalede Necm sûresi ile isrâ ve mi’râc hadiseleri arasında kurulan ilişkinin vahyin gerçekleriyle örtüşüp örtüşmediği hususu irdelenecek ve böylece Kur’ân penceresinden siyer konularına bakıldığında kimi zaman yaygın olarak bilinenlerin aksine bazı hakikatlerin ortaya çıkabileceği gerçeği gözler önüne serilecektir

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Necm sûresi, siyer, isrâ, mi’râc

The Role and Determinant Position of the Qur’an in Siyer Readings: A Critique of Some Subject Matters of Siyer with the Exemplification of Sûrat al-Najm

Öz

It is possible to get access to various details as to the life of Prophet Muhammad in the Qur’an. Even so, in the traditional sense and siyer writing there is a tendency to make use of stories rather than the accounts of the Qur’an, leading to a prophet perception within this framework. This study emphasizes the significance of the Qur’an for handling the subject matters of siyer. In this context, the scope of the holy message included in the first eighteen verses of the sûrat al-Najm is discussed. Since, these verses have been marked as reference to the accounts of al-Isra and al-Mi’raj. However, the extent to which these verses, marked as reference, support the allegations voiced in this context has not been questioned adequately. This paper reasons the issue whether the relation established between the surat al-Najm and incidents of al- Isra and al-Mi’raj overlaps with the truths of the revelation or not. Thus, it aims to display the fact that some truths that appear in contrast with the common knowledge might emerge when the subject matters of siyer are considered from the Qur’an’s perspective

Anahtar Kelimeler

The Qur’an, Surat al-Najm, Siyer, Isra, Mi’raj

Kaynakça

• Kaynaklar: Kaynaklar: Kaynaklar: lar: lar:
• » Abdullah b. Mübârek (181/797), Kitâbü’z-zühd ve’r-rakâik, thk. Habiburrahman el-A’zamî, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut t.y.
• » Abdürrezzâk, el-Mûsânnef, nşr. Habîburrahmân el-Azâmî, Beyrut, 1970.
• » Ateş, Süleyman, Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar neşriyat, İstanbul 1990.
• » Balcı, İsrafil, ‘Kabe’ye Asılan Boykot Sayfasının Tahrifiyle İlgili Rivayetlerin Tahlili’, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, (cilt: 6, sayı: 3, Temmuz-Ağustos- Eylül 2006).
• » El-Belhî, Ebû Ömer Muhammed b. Osman b. Ömer Nahvi Hanefi, el-Makaletü’l-kudsiyye elletî cerat beyne nebiyyina s.a.v. ve beyne rabbihi c.c. fi leyleti’l-mi’râc, Matbaatü’l- Hayriyye, Kahire 1321.
• » Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, es-Sahîh, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• » Çakır, Mehmet, Kur’an-ı Kerim ve Türkçesi, Özkan matb., Ankara, t.y.
• » Çetiner, Bedreddin, Fâtiha’dan Nâs’a Esbâb-ı Nüzûl; Kur’ân Âyetlerinin İniş Sebepleri, Çağrı Yay. İstanbul 2006.
• » Çiçek, Yakup, ‘Kur’an’da İsra ve Mi’râc’, Mi’râc Sempozyumu; Sempozyum Bildirileri (17. Aralık 1995-Eskişehir), Seha Neşriyat, İstanbul 1999.
• » Duman, Zeki, Beyânü’l-hak; Kur’ân-ı Kerîm’in Nüzul Sırasında Göre Tefsiri, Fecr yay., Anka- ra 2006.
• » Eliaçık, R. İhsan, Nuzul Sırasına Göre Yaşayan Kur’an; Türkçe Meal/Tefsir, İnşa yay., İstan- bul 2008.
• » Elmalılı, M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, sadlş., İsmail Karaçam ve diğl., Feza Gazete- cilik A. Ş., İstanbul, t.y.
• » El-Ezdî, Rebi’ b. Habîb b. Omer, el-Câmi’u’s-sahîh müsnedu İmâm er-Rebî’ b. Habîb, thk. Muhammed b. İdrîs-Aşur b. Yûsuf, Dâru’l-hikme, Beyrut 1415.
• » Fayda, Mustafa, ‘Siyer’, DİA, İstanbul 2009.
• » Gündüz, Şinasi -Y. Ünal-E. Sarıkçıoğlu, Dinlerde Yükseliş Motifleri ve İslam’da Miraç, Vadi, Ankar, 1996.
• » Hamidullah, M., Muhtasar Hadis Tarihi ve Hemmâm b. Munebbih ve Sahife-i Hemmâm ibn Münebbih, çev. Kemal Kuşçu, Bahar yay., İstanbul 1966.
• » El-Humeydî, Ebû Bekr Abdillah b. Zübery (219/834), Müsnedü’l-Humeydî, tahk. Habîbü’r- rahman el-A’zamî, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut t.y.
• » İbn Ali eş-Şâmî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Yusuf b. (942/1536), el-İsra ve’l- Mi’râc ev Hulâsatü’l-fadli’l-fâik fî mi’râci hayri’l-halâik, nşr. Hasan Ahmed İsbir, Dâru İbn Hazm, Beyrut 2003/1424.
• » İbn Ebî Şeybe, el-Mûsânnefu li İbn Ebî Şeybe, thk., Muhammed Avvâme, Müessesetu Ulû- mu’l-Kur’ân, Beyrut 2006/1426.
• » İbn Hanbel, Müsned, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• » İbn Hişâm, es-Sîretü’n-nebeviyye, nşr., Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd, Mısır 1963/1383.
• » İbn İshâk, Sîretu İbn İshâk, thk. Muhammed Hamidullah, Konya 1981/1401.
• » İbn Kesîr, Hadislerle Kur’an-ı Kerîm Tefsîri, çev. Bekir Karlığa-Bedrettin Çetiner, Çağrı y.y., İstanbul 1991.
• » İbn Sa’d, et-Tabakâtü’l-kübrâ, Dâru’s-Sadr, Beyrut, t.y.
• » İbnü’l-Cevzî, Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr, Beyrut 1987.
• » İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fî’t-tarîh, nşr. J. Tonrberg, Beyrut 1965-66.
• » İzzet Derveze, Nüzul Sırasına Göre Kur’an Tefsiri, çev., çev. Şaban Karataş, Ekin yay., İs- tanbul 1997.
• » Josef van Ess, ‘Vision and Ascension: Sûrat al-Najm and its Relationship with Muhammad’s Mi’raj’, Journal of Qur’anic Studies, I/1, London 1999.
• » Kırca, Celal, ‘Geleneksel ve Çağdaş İslâm Yorumunun Temel Problemleri’, II. Din Şurası; Tebliğ ve Müzakereler (23-27 Kasım 1998), Ankara 2003.
• » Koç, Mehmet Akif, ‘53/Necm Sûresinin Tefsirinde Bazı Tarihi Sorunlar Üzerine’ İslâmiyât, (VI, 2003, sayı: 1).
• » El-Kurtubî, el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân, çev. M. Beşir Eryarsoy, Buruc yay., İstanbul 2003.
• » El-Makdisî, Mutahhir b. Tâhir, Kitâbu’l-bed ve’t-târîh, Paris 1907.
• » Mâlik b. Enes, el-Muvatta’, çev. Ahmet M. Büyükçınar ve diğl., İstanbul 1982.
• » Muhammed Gazalî, Fıkhu’s-Sire; Resulullah’ın Hayatı, çev. Resul Tosun, Risale, İstanbul 2008.
• » Mukâtil b. Süleyman, Tefsîr-i Kebîr, çev. M. Beşir Eryarsoy, İstanbul 2006.
• » Müslim, es-Sahîh, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• » Okuyan, Mehmet, Kısa Sûrelerin Tefsiri (III-IV), Düşün Yayıncılık, İstanbul 2010.
• » Öztürk, Mustafa, Kur’an-ı Kerim Meali; Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri, Otto, Ankara 2008.
• » Er-Râzi, Fahruddin, Tefsîr-i Kebîr; mefâtîhu’l-ğayb, çev. Suat Yıldırım ve diğl., Akçağ, Ankara 1995.
• » Suphi Salih, Kur’an İlimleri, çev. Said Şimşek, İstanbul 1994.
• » Et-Taberî, Târîhu’l-umem ve’l-mulûk, Beyrut, t.y.
• » , Cami’u’l-beyân ‘an te’vili âyi’l-Kur’ân, Mısır 1968/1388.
• » Et-Tayâlisî, Süleyman b. Dâvud el-Cârud, Müsnedü Ebî Dâvud et-Tayâlisî, thk. Muhammed b. Abdulmuhsin, Hicruttıbae ve’n-neşr, Birinci baskı, Basım yeri yok 1419/1999.
• » Et-Tirmizî, Muhammed b. İsa, es-Sünen, Çağrı yay., İstanbul 1992.
• » El-Vâsıtî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed (331/942), Fedâilu’l-beytü’l-Makdis, thk. İsak Hassun, The Hebrew University, Jerusalem 1979.
• » Yaman, Ahmet, ‘Siyer’, DİA, İstanbul 2009.