HZ. PEYGAMBER'İN CENAZE NAMAZLARINI KILMAKTAN İMTİNA ETTİĞİ KİMSELERLE İLGİLİ RİVAYETLERİN TAHLİLİ

Yıl 2013, Sayı: 22, 145 - 170, 01.12.2013

Yusuf Acar

Öz

Kendisinden habersiz bir şekilde namazı kılınıp defnedilen kimselere dahi definden sonra ayrıca cenaze namazı kılacak kadar hassas davranmasına ve cenaze merasimlerine müminlerin iştirakini sürekli teşvik etmesine rağmen Hz. Peygamber‘in, bazı kimselerin cenaze namazlarını kılmadığını veya belirli şartların yerine gelmesinden sonra kıldığını bildiren bazı rivayetler vardır. Bunlar; intihar edenler, kamu malını haksız olarak zimmetine geçirenler (ğulûl), hadde maruz kalanlar ve hiçbir mal bırakmadan vefat eden borçlulardır. İşte bu makalede, söz konusu o rivayetler, hem kaynak değerleri hem de müteveffa ve yakınları açısından ifade ettikleri anlam itibariyle tahlil edilmeye çalışılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Cenaze namazı, rivayet, kebîre, imtina, uyarı

The Analysis of the Accounts Regarding the Ones whose Funeral Prayers the Prophet Refused to Perform

Öz

The Prophet was very sensitive in terms of funeral prayers. He repeated the prayers of his companions whose burial and funeral ceremonies were completed without informing him. He also encouraged the believers to participate in funeral prayers. On the other hand there are accounts that he refused to perform funeral prayers of some people or he prayed only after some conditions were met. Those people can be summarized as people, who committed suicide, who have stolen public properties, who were punished according to hudud punishments, who died indebted without leaving any compensation and those who were hypocrites in terms of belief (munafiq). This paper is analyzing these accounts in terms of their authenticity and also in terms of their consequence for the dead person and their family

Anahtar Kelimeler

Funeral prayer, accounts, deadly sins, refusal, warning

Kaynakça

• » Abd b. Humeyd, Ebû Muhammed Abdulhumeyd b. Humeyd (ö.249/863), el-Müsned (el- Müntehab min Müsned Abd b. Humeyd), Thk. Subhi‘l-Bedrî es-Sâmirî, I. Baskı, Kahire, 1988.
• » Abdurrazzâk, Ebû Bekr Abdurrazzâk b. Hemmâm es-San‘ânî (ö.211/826) , el-Musannef, Thk. Habibürrahman el-A‘zamî, II. Baskı, el-Mektebü'l-İslâmî, Beyrut, 1403, I-XI.
• » Âmirî, Yahyâ b. Ebî Bekr (ö.893/1479), Behcetü‟l-mehâfil ve buğyetü‟l-emâsil, Nşr. Dâru Sadr, Beyrut, ts., I-II.
• » Aynî, Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed (ö.855/1451), Umdetü‟l-kârî şerhu Sahîhi‟l- Buhârî, Beyrut ts., I-XII.
• » -----, el-Binâye şerhu‟l-Hidâye, Nşr. Dâru‘l-Kütübi‘l-İlmiyye, I. Baskı, Beyrut, 2000, I-XIII.
• » Azîmâbâdî, Muhammed Eşref b. Emîr (ö.1329/1911), Avnü‟l-ma‟bûd şerhu Süneni Ebî Dâvûd (İbnü‘l-Kayyım‘ın Tehzîbü Süneni Ebî Dâvûd ve îzâhu ı„lelihi e müşkilâtihi adlı hâşiyesi ile birlikte basım), Beyrut, 1415, I-XIV.
• » Bâcî, Ebu‘l-Velîd Süleyman b. Halef el-Kurtubî (ö.474/1081), el-Müntekâ şerhu‟l-Muvatta, Nşr. Matbaatü‘s-Saade, I. Baskı, Kahire, 1332, I-VII.
• » Bebek, Adil, “Kebîre‖ , DİA, İstanbul, 2001, XXIV, 163-164.
• » Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn (ö.458/1066), es-Sünenü‟l-kübrâ, Beyrût, ts., I-X.
• » -----, es-Sünenü‟s-Sağîr, Thk. Abdulmutî Emin Kalaycı, I. Baskı, Karaçi, 1989, I-IV.
• » -----, Delâilü‘n-nübüvve ve ma‘rifetü ahvâli sâhibi‘ş-şerî‘a, I. Baskı. Beyrut, 1405, I-VII.
• » Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr (ö.292/904), el-Müsned (el-Bahru‘z-zahhâr), Thk. Mahfûzurrahmân Zeynullah- Adil b. Sa‘d, I. Baskı, Medine, 1998-2009, I-XVIII.
• » Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (ö.256/870), el-Câmiu‟s-Sahîh, İstanbul, 1981, I-IX.
• » -----, et-Târîhu‟l-kebîr, Nşr. Muhammed Abdulmuhit Hân, Dâiratü‘l-Meârifi‘l-Osmâniyye, Hay- darâbâd ts.
• » Çalışkan, İbrahim, ―İslâm Hukukunda Ceza Kavramı ve Hadd Cezaları‖, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1990, cilt: XXXI, ss. 367-397.
• » Dârakutnî, Ebu'l-Hasen Ali b. Ömer (ö.385/995), es-Sünen, Thk. Abdullah Haşim Yemânî, Beyrut, 1966, I-V.
• » Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân (ö.255/868), es-Sünen, Thk. Hüseyn Se- lim Esed, I. Baskı, Sudi Arabistan, 2000, I-IV.
• » Diyarbekrî, Hüseyn b. Muhammed (ö.966/1558), Târîhu‟l-hamîs fî ahvâli enfüsi‟n-nefîs, Nşr. Dâru Sadr, Beyrut, ts., I-II.
• » Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî (ö.275/888), es-Sünen, İstanbul, 1992, I-IV.
• » -----, Mesâilü Ahmed, Thk. Ebû Muâz Tarık, I. Baskı, Mısır, 1999.
• » Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillah el-Isbahânî (ö.430/1039), Hılyetü‟l-evliyâ ve tabakâtü‟l- asfiya, Nşr. es-Seâde, Mısır, 1974, I-X.
• » Ebû Ubeyd, Kasım b. Sellâm (ö.224/839), Ğarîbü‟l-hadîs, Thk. Muhammed Abdulmuîd Han, I. Baskı. Haydarabâd, 1964, I-IV.
• » Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Ali el-Mevsılî (ö.307/920), el-Müsned, Thk. Hüseyn Selim Esed, I. Bas- kı, Dımaşk, 1984, I-XIII.
• » Elbânî, Elbânî, Muhammed Nâsıruddin (ö.1999), Ahkâmü‟l-cenâiz, IV. Baskı, Beyrut 1986.
• » -----, İrvâü‘l-ğalîl fî tahrîci ehâdîsi Menâri‘s-sebîl, II. Baskı, Beyrut, 1985, I-IX.
• » -----, Daîfü Ebî Dâvûd, I. Baskı, Kuveyt, 1423, I-II.
• » -----, Daîfü‟t-Terğîb ve‟t-terhîb, Riyad, ts., I-II.
• » Fezârî, Ebû İshâk İbrahim b. Muhammed (ö.188/804), es-Siyer, Thk. Faruk Hammade, I. Baskı, Beyrut 1987.
• » Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Neysâbûrî (ö.405/1014), el-Müstedrek ale‟s-Sahîhayn, Beyrut, 1990, I-IV.
• » Hallâl, Ebû Bekr Ahmed b. Muhammed el-Bağdâdî (ö.311/924), es-Sünne, Thk. Atiyye ez- Zehrânî, I. Baskı, Riyad, 1989, I-VII.
• » Harbî, Ebû İshâk İbrahim b. İshak (ö.285/898), Ğarîbü‟l-hadîs, Thk. Süleyman İbrahim Mu- hammed el-Âyid, I. Baskı, Mekke, ts., I-III.
• » Haskefî, Alâuddîn (ö.1088/1677), ed-Dürru‟l-muhtâr (İbn Âbidîn‘e ait Reddü‟l-muhtâr ile birlikte), Nşr. Dâru‘l-Fikr, II. Baskı, Beyrut, 1992, I-VI.
• » Hattâbî, Ebû Süleyman Ahmed b. Muhammed b. İbrahim (ö.388/998), Meâlimü‟s-Sünen, Nşr. el-Matbaa el-İlmiyye, Halep, 1932, I-IV.
• » Heysemî, Ebu‘l-Hasen Nûruddin Ali b. Ebî Bekr (ö.807/1405), Mecma‟u‟z-zevâid ve men- be‟u‟l fevâid, Thk. Husamüddin el-Kudsî, Kahire, 1994, I-X.
• » Heytemî, Ebu‘l-Abbâs Şihabüddin Ahmed b. Muhammed b. Ali b. Hacer (ö.974/1566), ez- Zevâcir an iktirâfi‟l-kebâir, Nşr. Dâru‟l-Fikr, I. Baskı, Beyrut, 1987, I-II.
• » Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. Zübeyr el-Mekkî (ö.219/834), el-Müsned, Thk. Hasan Selim Esed, I. Baskı, Dımaşk, 1996, I-II.
• » İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah en-Nemerî, (ö.463/1071), et-Temhîd limâ fi‟l- Muvatta mine‟l-meânî ve‟l-esânîd, Thk. Mustafa b. Ahmed el-Ulvî - Muhammed Abdulke- bir el-Bekrî, Mağrib, 1387, I-XXIV.
• » -----, el-İstizkâr, Thk. Salim Muhammed Ata – Muhammed Ali Muavvad, I. Baskı, Beyrut, 2000, I-IX.
• » İbn Asâkir, Ebu‘l-Kâsım Ali b. Hasen b. Hibetillah (ö.571/1176), Târîhu Dımaşk, Dâru‘l-Fikr, Beyrut, 1995, I-LXXX.
• » İbn Battâl, Ebu‘l-Hasen Ali b. Halef (ö.449/1057), Şerhu Sahîhi‟l-Buhârî, Thk. Ebû Temim Yasir, II. Baskı, Riyad, 2003, I-X.
• » İbn Cârûd, Ebû Muhammed Abdullah b. Ali en-Neysâbûrî (ö.307/920), el-Müntekâ mine‟s- süneni‟l-müsnede, Thk. Abdullah Ömer, I. Baskı, Beyrut, 1988.
• » İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed er-Râzî (ö.327/938), el-I‟lel, Thk. Sa‘d b. Abdullah Humeyd başkanlığında Heyet, I. Baskı, Riyâd 2006.
• » İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed el-Kûfî (ö.235/849), el-Musannef fi‟l- ehâdîs ve‟l-âsâr, Thk. Kemal Yusuf el-Hût, Riyad, 1409, I-VII.
• » İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî (ö.852/1448), Fethu‟l-bârî şerhu Sahîhi‟l-Buhârî, Bey- rut, 1379, I-XIII.
• » -----, Nuhbetü‟l-Fiker Şerhi, Çev. Talât Koçyiğit, Ankara 1971.
• » İbn Hanbel, Ahmed (ö.241/855), el-Müsned, İstanbul 1982.
• » İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed ez-Zâhirî (ö.456/1063), el-Muhallâ bi‟l-âsâr, Nşr. Dâru‘l-Fikr, Beyrut, ts., I-XII.
• » İbn Hıbbân, Muhammed el-Büstî (ö.354/965), es-Sahîh, Thk. Şuayb el-Arnavut, I. Baskı, Beyrut, 1998, I-XVIII.
• » İbn Kesir, Ebu‘l-Fidâ İsmail b. Ömer (ö.774/1373), el-Bidâye ve‟n-nihâye, Thk. Ali Şîrî, I. Baskı, Beyrut, 1988, I-XIV.
• » İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed el-Makdisî (ö.620/1223), el-Muğnî, Nşr. Mektebetü‘l-Kâhire, Kahire, 1968, I-X.
• » -----, el-Kâfî fî fıkhi Ahmed, Nşr. Dâru‘l-Kütübi‘l-İlmiyye, I. Baskı, Beyrut, 1994, I-IV.
• » İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim (ö.276/889), Ğarîbü‟l-hadîs, II. Baskı, Kahire, 1999, I-III.
• » İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (ö.273/886), es-Sunen, Thk. M. F. Abdülbaki, Istanbul, 1981, I-II.
• » İbn Manzûr, Muhammed b. Mekram b. Ali (ö.711/1311), Lisânü‟l-Arab, III. Baskı, Dâru Sadr, Beyrut, 1414, I-XV.
• » İbn Mâze, Ebu‘l-Meâlî Burhanüddin Mahmud b. Ahmed el-Buhârî (ö.616/1219), el-Muhîtu‟l- burhânî fi‟l-fıkhi‟n-nu‟mânî, Thk. Abdulkerim Sami, I. Baskı, Beyrut, 2004, I-IX.
• » İbn Rüşd, Ebu‘l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî (ö.595/1199), Bidâyetü‟l-Müctehid, Nşr. Dâru‘l-Hadis, Kahire, 2004, I-IV.
• » İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed (ö.230/845), et-Tabakâtü‟l-kübrâ, Thk. Muhammed Ab- dulkadir Ata, I. Baskı, Beyrût, 1990, I-VIII.
• » İbnü'l-Cevzî, Ebu'l-Ferac Cemalüddin Abdurrahman b. Ali (ö.597/1201), el-I‟lelü‟l- mütenâhiye fi‟l-ehâdîsi‟l-vâhiye, Thk. İrşâdülhak el-Esrî, II. Baskı, Faysalâbâd, 1981, I-II.
• » -----, et-Tahkîk fî ehâdîsi‟l-hılâf, Thk. Mesud Abdulhamid Muhammed, I. Baskı, Beyrut, 1415, I-II.
• » İbnü‘l-Esîr, Ebu‘s-Saâdât Mecdüddin el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî (ö.606/1209), Câmi‟u‟l-usûl fî ehâdîsi‟r-Rasûl, Thk. Abdulkadir el- Arnavût, I. Baskı, Beyrut, 1969-1972, I-XII.
• » -----, en-Nihâye fî ğarîbi‟l-hadîs ve‟l-eser, Thk. Tahir Ahmed ez-Zevây, Beyrut, 1979, I-V.
• » İbnü‘l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdülvâhid e-Sivâsî (ö.861/1457), Fethu‟l-kadîr li‟l-âcizi‟l-fakîr, Nşr. Dâru'l-Fikr, II. Baskı. Beyrut, ts., I-X.
• » İbnü‘n-Nahhâs, Ebû Zekeriyya Ahmed b. İbrahim ed-Dımyâtî (ö.814/1411), Meşâri„u‟l- eşvâk ilâ mesâri„ı‟l-uşşâk, Thk. İdris Muhammed Ali ve Muhammed Halid İstanbûlî, II. Baskı, Beyrut, 2002, I-II.
• » Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mesud (ö.587/1191), Bedâi‟u‟s-sanâi‟fî tertîbi‟ş-şerâi‟, Nşr. Dâru‘l-Kütübi‘l-İlmiyye, Beyrut, ts., I-VII.
• » Keskin, Yusuf Ziya, Recm Cezası, İstanbul, 2001.
• » Koca, Ferhat, „Gulûl‟, DİA, İstanbul, 1996, XIV, 190-192.
• » Makdisî, Ebu‘l-Ferac Şemsüddin Abdurrahman b. Muhammed b. Ahmed b. Kudame, eş- Şerhu‟l-kebîr alâ metni‟l-Mukni‟, Nşr. Muhammed Reşit Rıza, Kahire, ts., I-XII.
• » Mâlik, Ebû Abdillah Mâlik b. Enes el-Hımyerî (ö.179/795), el-Muvatta, Thk. Muhammed Fuat Abdulbaki, İstanbul, 1981, .
• » -----, el-Müdevvene, Nşr. Dâru‘l-Kütübi‘l-İlmiyye, I. Baskı, Beyrut, 1994, I-IV.
• » Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed (ö.333/944), et-Tevhîd, Thk. Fethullah Huleyf, Nşr. Dâru‘l-Câmiâti‘l-Mısrıyye, İskenderiye ts.
• » Merğînânî, Burhâneddin Ebu‘l-Hasen Ali b. Ebî Bekr (ö.593/1197), el-Hidâye şerhu Bidâye- ti‟l-mübtedî, İstanbul, 1991, I-IV.
• » Mizzî, Yusuf b. Abdurrahman b. Yusuf (ö.742/1341), Tehzîbü‟l-kemâl fî esmâi‟r-ricâl, Thk. Beşşar Avvâd Maruf, I. Baskı, Beyrut, 1980, I-XXXV.
• » Müzenî, Ebû İbrahim İsmail b. Yahya b. İsmail (ö.264/877), es-Sünenü‟l-me‟sûra li‟ş-Şâfiî, Thk. Abdulmuti Emin Kalaycı, I. Baskı, Beyrut, 1406.
• » Müslim, Ebu‘l-Huseyn b. Haccâc el-Kuşeyrî (ö.261/875), el-Câmiu‟s-Sahîh, Dârul-Cîl - Dâru‘l-Âfâkı‘l-Cedîde, Beyrut, ts., I-V.
• » Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed (ö.303/915), es-Sünen, Thk. Abdülğaffâr Süleyman el- Bündârî, Beyrut, 1411, I-VIII.
• » -----, es-Sünenü‟l-Kübrâ, Thk. Hasan Abdulmun‘im Çelebi, I. Baskı, Beyrut, 2001, I-X.
• » Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref (ö.676/1277), el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim, II. Baskı, Beyrut, 1392, I-IX.
• » -----, Hulâsatü'l-ahkâm fî mühimmâti's-sünen ve kavâidi'l-İslâm, Thk, Hüseyin İsmail Cemel, I. Baskı, Beyrut, 1997, I-II.
• » -----, el-Mecmu' şerhu'l-Mühezzeb, Dâru'l-Fikr, Dımaşk, ts., I-XX.
• » Şirbînî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed (ö.977/1570), Muğnî‟l-muhtâc ilâ ma‟rifeti meânî elfâzı‟l-Minhâc, I. Baskı, Beyrut, 1996, I-VI.
• » Şurünbülâlî, Hasan b. Ammâr b. Ali el-Mısrî (ö.1069/1659), Merâkı‟l-felâh şerhu metni Nûri‟l-îzâh, Nşr. Naim Zerzûr, I. Baskı, Beyrut, 2005.
• » Taberânî, Ebu‘l-Kâsım Süleyman b. Ahmed (ö.360/970), el-Mucemü‟l-kebîr, Thk. Hamdi Abdülmecid es-Silefî, II. Baskı, Kahire, 1984, I-XXV.
• » -----, el-Mu'cemü'l-Evsat, Thk. Târık b. Avadullah, Dâru'l-Haremeyn, Kahire, 1415, I-X.
• » -----, el-Mu‟cemü‟s-sağîr, Thk. Muhammed Şekûr Mahmud, I. Baskı, Beyrut, 1985, I-II.
• » Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed (ö.321/933), Şerhu Müşkili'l-âsâr, Thk. Şuayb el- Arnavût, Müessesetü‘r-Risâle, Beyrut, 1987, I-V.
• » Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd b.el-Cârûd (ö.204/819), el-Müsned, Thk. Muham- med Abdulmuhsin et-Türkî, I. Baskı, Mısır, 1999, I-II.
• » Tirmizî, Ebû Îsa Muhammed (ö.279/892), es-Sünen, İstanbul, 1992, I-V.
• » Ukaylî, Ebû Cafer Muhammed b. Amr (ö.322/934), ed-Duafâü‟l-kebîr, Thk. Abdulmuti Emin Kalaycı, I. Baskı, Beyrut, 1984, I-IV.
• » Vâkıdî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer (ö.207/823), el-Meğâzî, Thk. Mars Jons, III. Bas- kı, Beyrut, 1989, I-III.
• » Zeyla‘î, Cemalüddin Abdullah b. Yusuf (ö.762/1361), Nasbu'r-râye li ehâdîsi'l-Hidâye, Mek- tebetü'r-Riyâd, II. Baskı, Riyad, ts., I-IV.