İSLÂM DİNİNDE MÛSİKÎYE DAİR RİVAYETLERE ELEŞTİREL BİR BAKIŞ

Yıl 2017, Sayı: 30, 257 - 270, 29.12.2017

Mehmet Gönül , Mustafa Yıldırım

Öz

Kur’ân-ı Kerîm’de mûsikîyi yasaklayan
herhangi bir ayet ve ibâre bulunmamaktadır. Hz. Peygamber (s.a.v) de mûsikî
hakkında, özel birkaç durum haricinde olumsuz bir hadis söylememiştir. Fakat
Peygamber (s.a.v)’den sonraki dönemlerde mûsikî hakkında verilen hükümler
birbirinden çok farklı olmuştur. Zühd hayatı yaşamaya çalışan bazı âlimlerin
verdikleri hükümler, Hz. Peygamber (s.a.v)’in mûsikî hakkındaki görüşlerini
yansıtmamaktadır. Emevî-Abbasî dönemlerinde mûsikî, siyâsi propaganda aracı
olarak kullanılmıştır. Mûsikî hakkında en müsbet görüş ve kararlar sûfi hayatı
yaşamaya çalışan mutasavvıflarca vermişlerdir. Mutasavvıflar, bazı âyet ve
hadisleri örnek göstererek, mûsikîyi mübah olarak görmüşler, dînî ritüel ve rakslarında
da mûsikîyi kullanmışlardır.

 

Biz bu çalışmamızda
Mekke döneminden başlayarak Abbâsilerin son dönemlerine kadar mûsikî hakkında
verilen hükümleri ve nedenlerini araştıracağız. O dönemdeki âlimlerin
görüşlerini irdeleyerek, uygulamalarından örnekler vermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Mûsikî, âyet, hadis, fıkıh, tasavvuf

Kaynakça

• Adam, Hüdaverdi, “İslam'da Müzik Meselesine Toplumsal Bir Bakış” Köprü Dergisi, Yeni Asya Eğitim, Kültür ve Araştırma Vakfı, Risâle-i Nur Enstitüsü Yayını.Sayı, İstanbul,2002, 79.sayı s. 44-51.
• Beyhâkî, Ahmed b. Hüseyin Es-Sünenü’l-kübrâ, Daru’l-Ma’rife, Beyrut, 1992, I-X.
• Buharî, Muhammed b. İsmail, el-Camiu's-Sahih, Çev. Muhammed Özdemir, İstanbul, 1979, I-VIII.
• Ceyhan, Semih, “Semâ”, DİA Vakfı Yayınları, İstanbul, 2009, C.36 s.455.
• Çetin, Abdurrahman “Kur'an Kırâatında Mûsikînın Yeri”, Uludağ Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, Bursa, 1998, sayı:7 c.7 s.125.
• Düzenli, Pehlül İslam Kültür Tarihinde Mûsikî, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 2014.
• Eşref Ali-Zafer Ahmet el-Osman, Tehanevî. “Hadislerle Hanefi Fıkhı”. Çev.İbrahim Tüfekçi, Misvak Neşriyat. İstanbul, 2014, c.16 s.128.
• Gönül, Mehmet, “Mevlevîlik ve Mûsikî”. İstem Dergisi, Konya, 2007 sayı:10, s.77.
• Gürsu, Orhan Sanat Ve Psikoloji Etkileşimi: Geleneksel Türk- İslam Sanatları Merkezli Bir Okuma Denemesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, yy, 2015, C.8 Haziran
• Hitti, Philip K., Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, Çev. Salih Tuğ, Boğaziçi Yayınevi, İstanbul, 1980.
• İbn Mace, Ebu Abdullah Muhammed b.Yezid el-Kazvini, Sünen-Dua. Çev.Haydar Hatipoğlu, Kahraman Neşriyat, İstanbul, 2015.
• İmam-ı Gazali, İhya-i Ulûmi’id-din. Çev. Ahmed Serdaroğlu, Bedir Yayınları, İstanbul, 1973.
• Karaman vd. “Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir”, DİB Yayınları, Ankara, 2008, c.4, s. 304.
• Kettânî, Muhammed Abdülhayy, Et-Terâtibü’l-İdâriyye, Çev. Ahmet Özel, İz Yayıncılık, İstanbul, 1990.
• Kılıç, Mustafa, “İslam Kültür Tarihinde Mûsikî: Başlangıcndan Emevîlerin sonuna kadar”, AÜİF Dergisi, 1989, sayı: XXXI, s. 438
• Küçük, Osman Nuri, Tasavvuf Müziği ve İnsan, Tüksev Yayınları Bilim Kültür Dizisi, Ankara, 2004.
• Mutluel, Osman, S.Ahmet Arvasi’de İslam Estetik ve Sanatı, Bilgeoğuz yayınevi, İstanbul 2012, s.11.
• Ökten, Sadettin, “Toplum, Sanat ve Estetik”, El Sanatları Dergisi (İSMEK), İstanbul, 2007, Sayı: 3.
• Öngören, Reşat, “Tasavvuf”, DİB Vakfı Yayınları, İstanbul, 2011, c.40 s.119
• Ebu Cafer Muhammed Bin Cerir-üt Taberi, Tarih-i Taberî, Çev. M. Faruk Gürtunca, Sağlam Yayınları, İstanbul, 2007.
• Tirmizî, Sünen-i Tirmizî, Çev. Abdullah Parlıyan, Konya Kitapçılık, Konya, 2004.
• Tunalı, İsmail, Estetik, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2008, 11. Basım, s. 16
• Uludağ, Süleyman, İslam Açısından Mûsikî ve Semâ’, Marifet Yayınları, İstanbul, (1999).
• Uludağ, Süleyman, “Din-Mûsikî İlişkisi Üzerine”. Köprü Dergisi, Yeni Asya Eğitim, Kültür ve Araştırma Vakfı, Risâle-i Nur Enstitüsü Yayını, İstanbul, 2002, Sayı. 79. S.9-18