TÜRKİYE’DE SİYASİ İKTİDAR VE MÜLTECİ ODAKLI SİVİL TOPLUM

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 3, 78 - 94, 20.09.2024

Ayşem Biriz Karaçay , Merve Yücel Akhan

https://doi.org/10.62101/iticudisticaretdergisi.1526127

Öz

Bu çalışma, Türkiye'deki mülteci odaklı sivil toplum kuruluşlarının (STK'ların) siyasi iktidarla ilişkisini eleştirel ve liberal perspektiften inceleyerek, bu ilişkinin faaliyet alanlarına olan etkisini analiz etmektedir. 2011 yılı Nisan ayında Suriye’den gelen ilk kafileyle birlikte, Türkiye'nin uyguladığı açık kapı politikası, STK'ların Suriyeli mültecilerin temel ihtiyaçlarını karşılamada önemli bir rol oynamıştır. Siyasi iktidarın güvenlik odaklı politikaları, göçün siyasallaşması, mülteci karşıtlığının artması ve 2023 yılında meydana gelen yıkıcı depremin de etkisiyle, “hak temelli STK'lar” daha çok baskı görmüş ve daha az görünür olmayı tercih etmişlerdir. Öte yandan, “insani yardıma odaklanan ihtiyaç temelli STK'lar”, hükümetle daha uyumlu ilişkiler geliştirmiş ve fon kaynaklarına daha kolay erişim sağlamışlardır. Çalışma, Suriye Savaşı’nın ardından STK faaliyetlerinin türünün (ihtiyaç temelli veya hak temelli) siyasi iktidarla olan ilişkilerini önemli ölçüde etkilediğini vurgulamaktadır

Anahtar Kelimeler

Sivil toplum, Sivil Toplum Kuruluşları, STK, Siyasi İktidar, Uluslararası Göç, Türkiye

Etik Beyan

Bu çalışma bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır

Destekleyen Kurum

Yazarlar çalışmayı kendi kaynaklarıyla gerçekleştirmiştir

Teşekkür

Yazarlar derginin değerli editörlerine ve değerli hakemlere teşekkür eder.

THE POLITICAL POWER AND REFUGEE-FOCUSED CIVIL SOCIETY ORGANISATIONS IN TURKEY

Öz

This study explores the relationship between political power and refugee-focused non-governmental organisations (NGOs) in Turkey, analysing how this relationship affects their operational domains through both liberal and critical perspectives. Following the arrival of the first group from Syria in April 2011, Turkey's open-door policy enabled NGOs to play a crucial role in meeting the basic needs of Syrian refugees. Political power's security-oriented policies, the politicization of migration, rising anti-refugee sentiment, and the devastating 2023 earthquake led to increased pressure on “rights-based NGOs,” making them less visible. In contrast, “needs-based NGOs” focused on humanitarian aid developed more harmonious relationships with the government and gained easier access to funding. The study highlights that the type of NGO activities (needs-based or rights-based) significantly influenced their relationship with political power post-Syrian War.

Anahtar Kelimeler

Civil society, non-governmental organisations (NGOs), international migration, Turkey, political power

Kaynakça

• Akbaş Demirel, C. (2021). Türkiye’de Göç ve İltica Alanında Çalışan Sivil Toplum Aktörleri: Bir Ağ Yaklaşımı (Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Akboğa, S. (2017). “The current state of volunteering in Turkey”, Perspectives on Volunteering, (Ed: J.Butcher ve C. J. Einolf ), Springer, Cham, 245-26
• Aksel, D., ve Boşnak, B. (2022). Sivil toplum ve göç çalışmalarında köprüler kurmak: Türkiye örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(Özel Sayı), 159-182.
• Altan-Olcay, O., ve Icduygu, A. (2012). Mapping civil society in the Middle East: The cases of Egypt, Lebanon and Turkey. British Journal of Middle Eastern Studies, 39(2), 157-179.
• Altıok, B. (2024), "State, refugees, and civil society in Turkey: Transformation under control", Alternatif Politika, 16 (1): 115-141.
• Altunkaynak Vodina, S. (2019). Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacılar Bağlamında Sivil Topluma Yönelik Tespit ve Öneriler. İstanbul: GAR Yayınları.
• Aslan, C. (2024). Göç politikalarında öznelerin sesini duymak: Göçmen önderliğindeki sivil toplum kuruluşları (İstanbul örneği), Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi. http://tez2.yok.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Baranov N.A. (2006), Transformation of modern democracy: Textbook. Petersburg .: BSTU
• Beck, U., (2013). Siyasallığın icadı, Çev. Nihat Ülner, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bee, C., ve Kaya, A. (2017). “Youth and active citizenship in Turkey: Engagement, participation and emancipation. Journal of Southeast European and Black Sea Studies”, 17/1, 129-143.
• Boşnak, B. (2016). “Europeanisation and de-Europeanisation dynamics in Turkey: The case of environmental organisations”,South European Society ve Politics, 21/1, 75-90.
• Boşnak, B. (2021). “Politics of subsidiarity in refugee reception: The case of civil society in Turkey”, Journal of Immigrant ve Refugee Studies, 19/3, 301-315.
• Boşnak, B. (2022). "Sivil toplum çalışmalarında yarı yapılandırılmış mülakatlar: Sahadan örnekler", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2022 Sayı 51: Özel sayı 1, Denizli, ss. Ö239-Ö255.
• Buğra, A. (2013). Kapitalizm, yoksulluk ve Türkiye’de sosyal politika. 6. baskı. İstanbul: İletişim Yayınları
• Collier, Ruth Berins and David Collier (1979), “Inducements versus constraints: Disaggregating 'corporatism'?”, American Political Science Review, 73 (December): 967-987.
• Çaha, Ö. (1994). Osmanlı’da sivil toplum, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49:3, 79-99.
• Çakmaklı, D. (2015). “Active citizenship in Turkey: Learning citizenship in civil society organizations”,Citizenship Studies, 19/3-4, 421-435.
• Çelik, F., ve Yücel Batmaz, N. (2023). Türkiye’de göç yönetiminde sivil toplum kuruluşlarının rolü. Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(29), 218-230.
• Çiftçi, C. (2012). Sivil toplum: Kökenler, örgütlenme ve çalışma yaklaşımları. Kadın ve Kadın STK’larının Güçlendirilmesi Projesi. Avrupa Birliği. 2010-2012.
• Çorabatır, M. ve Hassa, F. (2013). Sivil toplum örgütlerinin Türkiye’deki Suriyeli mülteciler için yaptıkları çalışmalar ile ilgili rapor, Ankara: İGAM.
• Çuhacı, A. (2007). Ulrich Beck’in risk toplumu kuramı. İstanbul University Journal of Sociology, 3(14), 129-157.
• Danış, D., Biehl, K. & Kablan, E. (2023). Göç ve deprem III: İstanbul’a gelen depremzede mültecilere yönelik kabul ve dışlanma mekanizmaları, İstanbul: Göç Araştırmaları Derneği (GAR).
• Danış, D., ve Dikmen, H. (2022). Türkiye’de göçmen ve mülteci entegrasyonu: Politikalar, uygulamalar ve zorluklar. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(Özel Sayı), 24-45.
• Danış, D. and Nazlı, D. (2019). A faithful alliance between the civil society and the state: Actors and mechanisms of accommodating syrian refugees in Istanbul. International Migration, 57(2), 143-157.
• Doyle, J. (2017). State control of civil society organizations: The case of Turkey. Democratization, 24, 244 - 264.
• Erdem, T. (2013). Feodaliteden küreselleşmeye: Temel kavramlar ve süreçler (3. bs). Lotus Yayınevi.
• Erder, S. (2017). Suriye göçü ve sonrası. (Editör: Neşe Şahin Taşğın; Uğur Tekin ve Yasemin Ahi). Sosyal Hizmetlerde Güncel Tartışmalar, Ankara: Nika Yayınları, 111-118.
• Erdoğan, E., Uyan-Semerci,P., Yentürk, N. ve Yurttagüler, L. (2020). Türkiye’de gönüllülük: deneyimler, sınırlılıklar ve yeni açılımlar, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Erdoğan, M. M. (2018). Türkiye’deki Suriyeliler: toplumsal kabul ve uyum. 2. baskı. İstanbul:İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Erdoğan, M. M. (2021). Suriyeliler barometresi-2020 Suriyelilerle uyum içinde yaşamın çerçevesi. Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Erözden, O. (1998). “STK’lar ve hukuki çerçevede yenilik talepleri üzerine notlar”, Taciser U. (Der.). Merhaba Sivil Toplum, Helsinki Yurttaşlar Derneği Yayın Dizisi 10, 13-22.
• GAR, (2022). Araştırma Raporu 8 -Suriye’den göçün 10. yılında sivil toplum: Aktörler, süreçler ve öngörüler. https://gocarastirmalaridernegi.org/attachments/article/289/Suriye%E2%80%99den%20G%C3%B6%C3%A7%C3%BCn%2010.%20Y%C4%B1l%C4%B1nda%20Sivil%20Toplum.pdf, (Erişim tarihi: 01.05. 2024)
• Gramsci, A. (1986). Hapishane Defterleri (K. Somer, Çev.; 1. bs). Onur Yayınları.
• Gramsci, A. (1971). Selections From The Prison Notebooks of Antonio Gramsci. London: Lawrence and Wishart.
• Gültekin, M. N., Yücebaş, M., Soyudoğan, M., Atasü Topçuoğlu, R., Doğanoğlu, M., Leyla Kuzu, Ş., Gülhan, S. T., Aslan, A. İncetahtacı, N., Utanır, A., Aslan, Ç., Kaya, M., Karayakupoğlu, H. C., Açikgöz, U., Özhazar, İ. (2020) Gaziantep Monitörü 2020: Gaziantepliler (Gaziantep Monitor: Locals), Ankara, SABEV.
• Heper, M. (1992). “The ‘strong state’ and democracy: The Turkish case in comparative and historical perspective”, Democracy and Modernity,( Ed: S.N. Eisenstadt),E.J. Brill, Leiden, 142–63.
• İçduygu, A., & Demiryontar, B. (2022). Türkiye’de devlet ve suriyeli mülteciler: Çelişkili politikalar ve araçsal rasyonellik. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(Özel Sayı), 316-334.
• Karaçay, A. B. (2024). Türkiye’deki Suriyeli mültecilere yönelik entegrasyon politikaları: Çekingen ve merkeziyetçi yaklaşımlar. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(49). 1779-1800.
• Karataş, E. Ataman, H., Özçelebi, M.M. (2023). Türkiye’de sivil toplum örgütleri: Örgütlenme özgürlüğü ve katılım hakkı, Bölüm I: Örgütlenme Özgürlüğü, Sivil Toplumu Geliştirme Derneği (STGM).
• Kayali, N. (2022). Negotiating state-civil society relations in Turkey: The case of refugee-supporting organizations. VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 34(6), 1209-1220.
• Kalaycıoğlu, E. (2002). “Civil society in Turkey: Continuity or change?”, Turkish Transformation: New CenturyNew Challenges, (Ed.: B. W. Beeley), The Eothen Press, Huntingdon, 59-78.
• Kaliber, A. (2016). “De-Europeanisation of civil society and public debates in Turkey: the Kurdish question revisited”, South European Society ve Politics, 21/1, 59-74.
• Keane, J. (1994), Demokrasi ve sivil toplum, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Keyman, F. (2004). “Türkiye’de ve Avrupa’da sivil toplum. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları, No:3”, https://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/01/keyman_std_3.pdf (Erişim Tarihi 02.05.2024).
• Keyman, E. F., ve İçduygu, A. (2003). Globalization, civil society and citizenship in Turkey: Actors, boundaries and discourses. Citizenship Studies, 7(2), 219–234.
• Kirişci, K., & Yıldız, A. (2023). Turkey’s asylum policies over the last century: continuity, change and contradictions. Turkish Studies, 24(3–4), 522–549
• Kızılelmas, F., (2020), Sivil toplum kuruluşlarının insani yardım ulaştırmada sığınmacılarla ve kurumlarla ilişki biçimi: Düzce örneği, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 267-283.
• Kurtuluş, H., Yükseker, D., ve Kaya Erdoğan, E. (2022). Hak temelli yerel politika bağlamında Beyoğlu'ndaki göçmenler: Nitel bir araştırma. Türkiye Ekonomik, Sosyal ve Siyasal Araştırmalar Vakfı ve Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği. https://tr.boell.org/sites/default/files/2022-06/Beyoglu%20Raporu_V03-final.pdf.
• Mackreath, H. ve Sağnıç, Ş. (2017). Türkiye’de sivil toplum ve mülteciler (1. Basım). İstanbul: Zer Yayınevi.
• Mardin, Ş. (1969). “Power, civil society and culture in the Ottoman Empire”, Comparative Studies in Society and History, 11/3, 258-281.
• Mengü, E. (2022). Surı̇yelı̇lere yönelı̇k çalışan sı̇vı̇l toplum kuruluşları üzerı̇ne bı̇r sosyal ağ analı̇zı̇ İstanbul örneğı̇. Middle East Journal of Refugee Studies, 7(2), 5-29.
• Nimer, M. (2020). Transforming state–civil society relations: centralization and externalization in refugee education. New Perspectives on Turkey, 63, 32-54.
• Özdemir Dal, B. (2022). Türkiye’de mültecilerle çalışan sivil toplum kuruluşlarının devlet ile ilişkisi. Journal of International Relations and Political Science Studies(5), 83-110.
• Pole, J. R. (1982). James T. Schleifer, The making of tocqueville’s democracy in America. Journal of American Studies, 16(1), 134–136.
• Putnam, R. D., Leonardi, R. ve Nonetti R. (1994). Making democracy work: Civic traditions in modern Italy, Princeton: Princeton University Press.
• Putnam, R. D. (1995). Bowling alone: America’s declining social capital. Journal of Democracy, 6(1), 65-78
• Rumelili, B. ve Boşnak, B. (2015) “Taking stock of the europeanization of civil society in Turkey”, (Ed:A. Tekin ve A. Güney),The Europeanization of Turkey: Polity and Politics, Routledge, London, 127-144.
• Sancar, S. (1997). İdeolojinin serüveni: Yanlış bilinç ve hegemonyadan söyleme. İmge Kitabevi.
• Stepan, Alfred (1978), The state and society: Peru in Comparative Perspective (Princeton: Princeton University Press).
• Sunata, U., ve Tosun, S. (2019). “Assessing the civil society’s role in refugee integration in Turkey: NGO-R as a new typology”,Journal of Refugee Studies, 32 /4, 683-703.
• Şahin, O. ve Akboga, S. (2019). Türkiye’de devlet-sivil toplum kuruluşları ilişkisi ve sivil toplum kuruluşlarına katılım. International Journal of Political Science and Urban Studies, 7(2), 405-427.
• Şenses, N. (2020). Göçmen odaklı sivil toplum oluşumları: değişen eylemler ve siyasetler. Alternatif Politika, 12(1), 50 - 78.
• Şimşek, S. (2006). “the transformation of civil society in turkey: From quantity to quality”, Turkish Studies, 5/3, 46-74.
• Tocqueville, A.de, (2016). Amerika’da demokrasi. İletişim Yayınları.
• Topal, A. H. (2015). Geçici koruma yönetmeliği ve türkiye’deki suriyelilerin hukuki statüsü. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2(1), 5-22.
• Toprak, B. (1996). Civil society in Türkiye. In Ed Augustus Richard Norton Civil Society in the Middle East, Volume 2 (pp. 87-118). E. J. Bril, Leiden.
• Wiktorowicz, Q. (2000), “Civil society as social control: state power in jordan”, Comparative Politics, 33 (1): 43-61.
• Yabancı, B. (2019). Turkey’s tamed civil society: containment and appropriation under a competitive authoritarian regime. Journal of Civil Society, 15(4), 285-306.
• Yükseker, D., Kurtuluş, H, Tekin, U. ve Kaya Erdoğan, E. (2023). Göçmen mahallelerinde yaşam:Türkiye’de 2010 sonrası göçler ve göçmenlerin toplumsal katılımı, Rapor, Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği, İstanbul.
• Zhuravleva I.V.(2015), Institutions of civil society in space of democratic politics, Procedia - Social and Behavioral Sciences 166 ( 2015 ) 546 – 551.
• Zihnioğlu, O. (2018). “The prospects of civic alliance: new civic activists acting together with civil society organizations”, VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 30/2, 289-299.