TÜRK HUKUKUNDA ENGELLİ ESKİ HÜKÜMLÜ VE TERÖRLE MÜCADELEDE YARALANANLARIN İSTİHDAMI HAKKINDA DÜZENLEMELER

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 38, 56 - 73, 30.09.2020

Eyüp Sabri Kala

Öz

Yetersiz yaşam koşulları nedeniyle özel koruma ve hizmet gerektiren gruplar “dezavantajlı gruplar” olarak tanımlanmaktadır. Engelli insanlar, eski hükümlüler ve terör kurbanları bu gruplar arasındadır. Bu grupların sosyal ve yasal açıdan desteklenmesi sosyal refah devletinin temel görevidir. Son zamanlarda yasal düzenlemeler yoluyla çeşitli destekler sunulmakta ve bu gruplara koruyucu hükümler getirilmektedir.
Engelli insanlar, eski hükümlüler ve terörizmle mücadelede yaralananlar için devletin çalışma hayatında desteği olmaksızın uygun işler bulmak zordur. Özellikle terörle mücadele edenlerin istihdamı toplum için bir sosyal sorumluluk ve devlet için bir görevdir. Bu noktada özel sektöre uygulanacak yükümlülükler, sosyal sorumluluk açısından değerlendirilebilecek oranlarda gerçekleşmektedir.
Bu çalışmada, bu dezavantajlı gruplara ilişkin kanuni düzenlemeler üzerinde durulmakta, kamu ve özel sektör düzenlemeleri ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. Ayrıca, bazı değerlendirmeler ve sorunlar da incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Politika, Engelliler, Eski Hükümlüler, Terörle Mücadelede Yaralananlar, Dezavantajlı Gruplar

EMPLOYMENT ARRANGEMENTS ON PEOPLE WITH DISABILITIES, EX-CONVİCTS AND INJURED ON THE WAR ON TERRORISM IN TURKISH LAW

Öz

Groups that need special protection and service due to insufficient living conditions are described as “disadvantaged groups”. People with disabilities, ex-convicts and victims of terrorism are among these groups. Supporting these groups in terms of a social and legal is the main duties of the social welfare state. Recently various supports are provided through legal regulations and protective provisions are introduced to those groups.
It is difficult to find decent work for people with disabilities, ex-convicts and injuries in combating terrorism without a support of the state in working life. Specifically the employment of the people those who fight against terrorism are a social responsibility for the society and a duty for the state. At this point, the obligations to be imposed on the private sector are realized at rates that can be evaluated in terms of social responsibility.
In this study, the law regulations regarding those disadvantaged groups are focused and the arrangements for public and private sector are considered in details. Also, some evaluations and problems are examined.

Anahtar Kelimeler

Social Policy, People with Disabilities, Ex-convicts, Injured on the War of Terrorism, Disadvantaged Groups

Kaynakça

• 1982 Anayasası. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf, (06.11.2019).
• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/ 1.5.657.pdf, (06.11.2019).
• 854 sayılı Deniz İş Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.854.pdf, (06.11.2019).
• 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/Mevzuat Metin/1.5.926.pdf, (06.11.2019).
• 4857 sayılı İş Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf, (06.11.2019).
• 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5. 5378.pdf, (06.11.2019).
• Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engelli bireylerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik (R.G. 07.02.2014). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/ 3.5. 20145780.pdf, (06.11.2019).
• Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Eski Hükümlü veya Terörle Mücadelede Malul sayılmayacak Şekilde Yaralananların İşçi Olarak Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (R.G. 19.09.2009). https://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.13447&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0, (06.11.2019).
• Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (R.G. 09.08.2009). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.2009 15188.pdf, (06.11.2019).
• Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik (R.G. 26.11.2013). https://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.19050&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=, (06.11.2019).
• Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik (R.G. 25.04.2009). https://www.mevzuat.gov.tr/Metin.AspxMevzuatKod=7.5.13013&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=, (06.11.2019).
• AÇSHB Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2019). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. Ankara.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2015). Kamuda Engelli İstihdamının Analizi, Ankara.
• Altan, Ö. Z. (2008). Sosyal Politika, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayını.
• Arıkan, S. (2018). Özel sektörde Engelli İstihdamı, Engelli Bireylerin Destekli İstihdamı kitabı içinde bölüm, Editörler: S. Arıkan – E. Yıldız, 93-100.
• Arslan, A. (2017). Belediyelerin Engelli Hizmetleri ve Kurum İmajı, Ankara: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Aver, Ö. F. (2019). Engellilerin Mesleki Eğitimi ve İstihdamı, Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 5(3), 327-354.
• Babacan, S., Taslak, S. (2017). Engelli İstihdamı Yöntemlerine Görme Engellilerin Yaklaşımı. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(13), 1338-1347.
• Bedük, M. N. (2010). Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Eski Hükümlü İşçi Çalıştırılması. Kamu-İş, 11( 2), 47-87.
• Çavuş, Ö. H., Tekin, A., (2015). Türkiye’de Engellilerin İstihdam Yöntemi Olarak Korumalı İşyeri, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 145-165.
• Elmas, A. (2018). 1923-2016 Yılları Arası Hükümet Programlarında Dezavantajlı Gruplar. Social Sciences Studies Journal, 4(15), 945-953.
• Genç, Y., Çat, G. (2013). Engellilerin İstihdamı ve Sosyal İçerme İlişkisi. Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of AcademicInquiries), 8(1), 363-393.
• Göçoğlu, V. (Şubat 2015). Dezavantajlı Gruplar Üzerinde Yapılan Bir Kamu Politikası Sonlandırmasının Analizi; Eski Hükümlülerin Özel Sektördeki İstihdam Zorunluluğunun Kaldırılması, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Socila Research, 8(36), 846-863.
• Hasırcıoğlu, A. (2006). İşverenlerin Özürlü İstihdamına Yaklaşımı (Sakarya Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kara, T. (2014). Eski Hükümlülerin İstihdamında yaşanılan Güçlükler ve Bu Konuda İŞKUR’un Rolü, Uzmanlık Tezi, Ankara: Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü.
• Karaaslan, L. (Ağustos 2019). Engelli İstihdamında Destekli İstihdam Ne Vadediyor?, Karatahta / İş Yazıları Dergisi, 14, 77-108.
• Kavi, E., Altun, S. (2011). Sosyal İçerme Açısından Eski Hükümlülerin Girişimciliğe Yönlendirilmesi ve Denetimli Serbestlik Faaliyetleri, Uluslararası II. Trakya Bölgesi Kalkınma – Girişimcilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı II içinde bölüm, Editörler M. Öztel, H. Burgazoğlu. Kırklareli, 449-461.
• Köme Akpulat, A. (2019). İşverenin Engelli İşçi Çalıştırma Yükümlülüğü, İstanbul Hukuk Mecmuası, 72(2), 523-553.
• Mamatoğlu, N. Türkiye'de Engelli İstihdamının Genel Görünümü: İşveren Gözüyle Engelli İstihdamını Artırma Konusunda Önerilen Politikalar, Alternative Politics/Alternatif Politika, 7(3), 524-561.
• Manav A.E. (2006)., İşverenin Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru Çalıştırma Zorunluluğu, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(1-2), 137-169.
• Orhan, S. (2015). “Türkiye’de Engellilerin Bilinç Düzeyi: Engellilere Sunulan İstihdam Hakları Üzerinden Bir Araştırma”. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(Kış 2015), 73-98.
• Öcal, A. (Editör). (2015). Dezavantajlı Gruplar ve Sosyal Bilgiler. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Selek Öz, C., Orhan, S. (2012). Özürlü İstihdam Yöntemlerinin Uygulanabilirliği Üzerine Bir Değerlendirme, Çalışma İlişkileri Dergisi/Journal of Labour Relations, 3(2), 36-48.
• Seyyar, A. (2015). Dünya’da ve Türkiye’de Engelli Dostu Sosyal Politikalar. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Şen, M. (Aralık 2018). Türkiye’de Engellilere Yönelik İstihdam Politikaları: Sorunlar ve Öneriler, SGD Sosyal Güvenlik Dergisi/Journal of Social Security, 8(2), 129-152.
• Şişman, Y. (2011/1). Türkiye’de Özürlülere Yönelik Yasal Düzenlemeler, Sosyal Siyaset Konferansları, 60, 169-221.
• Tiyek, R. (2014). Yerel Sosyal Politika Bağlamında “İşte Engel Yok Projesi”, Sosyal Siyaset Konferansları / Journal of Social Policy Conferences, 66-67, 101-126.
• Zaim Gökbay, İ., Ergen, A., Özdemir, N. (2011). Engelli Bireylerin İstihdamına Yönelik Bir Vaka Çalışması: “Engelsiz Eğitim”, Öneri, 9(36), 1-8.