The Transformation of the Turkish Party System: From Dominant Party System to Political Fragmentation

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 53, 669 - 692, 29.09.2025

Yunus Şahbaz

https://doi.org/10.46928/iticusbe.1726771

Öz

This article offers an analysis of the Turkish party system’s evolution from a dominant party model (2002–2015) to a markedly fragmented and volatile structure in the post-2015 period. Departing from purely institutional explanations, the study integrates historical, sociological, and economic dimensions to provide a more nuanced account of systemic transformation. It argues that the shift toward fragmentation was not solely a product of electoral engineering—such as the transition to the Presidential Government System—but was equally driven by intra-party factional dynamics and economic downturns that reshaped voter behavior and political competition. By tracing the trajectories of newly emergent splinter parties and examining the erosion of dominant-party stability, the article highlights how structural reforms, leadership crises, and socio-economic pressures converged to destabilize the post-2002 political equilibrium. The findings reveal that although minor parties gained unprecedented leverage between 2018 and 2023, their influence has begun to recede, signaling a potential re-centralization of the party system. This study thus contributes to the broader literature by demonstrating the critical interplay between institutional design and deeper socio-historical currents in explaining party system change.

Anahtar Kelimeler

Turkish party system , political fragmentation , predominant party , splinter parties , electoral system

Türk Parti Sisteminin Dönüşümü: Hâkim Parti Sisteminden Siyasal Parçalanmaya

Öz

Bu makale, Türk parti sisteminin 2002–2015 dönemindeki hâkim parti modelinden, 2015 sonrası dönemde belirgin biçimde parçalı ve kırılgan bir yapıya evrilişini analiz etmektedir. Yalnızca kurumsal açıklamalara bağlı kalmaksızın, tarihsel, sosyolojik ve iktisadî boyutları bütünleştirerek sistemik dönüşümün daha incelikli bir anlatımını sunmaktadır. Çalışmada, parti sistemindeki parçalanmanın yalnızca Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi gibi seçim mühendisliği örneklerinin ürünü olmadığı; aynı zamanda parti içi hizipçilik dinamikleri ve seçmen davranışını ve siyasal rekabeti yeniden şekillendiren ekonomik gerilemeler tarafından da tetiklendiği ileri sürülmektedir. Yeni kurulan hizip partilerinin izlediği siyasal rotaları takip ederek ve hâkim parti istikrarındaki aşınmayı inceleyerek, makale, yapısal reformlar, liderlik krizleri ve sosyo-ekonomik baskıların birleşerek 2002 sonrası siyasal dengeyi nasıl sarstığını ortaya koymaktadır. Bulgular, 2018–2023 döneminde küçük partilerin benzeri görülmemiş bir etki kazandığını, ancak bu etkinin 2023 sonrası dönemde gerilemeye başladığını ve parti sisteminin yeniden merkezî bir yapıya yönelme eğilimi gösterdiğini ortaya koymaktadır. Böylece çalışma, parti sistemindeki değişimi açıklamada kurumsal tasarım ile daha derin sosyo-tarihsel dinamikler arasındaki kritik etkileşimi ortaya koyarak literatüre özgün bir katkı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk parti sistemi , siyasal parçalanma , hâkim parti , hizip partileri , seçim sistemi

Kaynakça

• Arslantaş, D., Arslantaş, Ş. & Kaiser, A. (2020). Does the electoral system foster a predominant party system? Evidence from Turkey. Swiss Political Science Review, 26(1), 125–143.
• Ayan Musil, P. (2015). Emergence of a dominant party system after multipartyism: Theoretical implications from the case of the AKP in Turkey, South European Society and Politics, 20(1), 71-92.
• Aydın, S. & Taşkın, Y. (2022). 1960’tan günümüze Türkiye tarihi. İletişim Yayınları.
• Aytaç, S. E. (2020). Economic voting during the AKP era in Türkiye. Güneş Murat Tezcür İçinde, The Oxford Handbook of Turkish Politics, Oxford University Press.
• Babacan, A. (2019). Ali Babacan Karar gazetesine konuştu: “Yıl bitmeden partiyi kuruyoruz”. BBC Türkçe, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-49643425
• Babacan A. (2022). Babacan: Keşke 2017'de konuşsaydım. Independent Türkçe, https://www.indyturk.com/node/580996/haber/babacan-ke%C5%9Fke-2017de-konu%C5%9Fsayd%C4%B1m
• Beach, D. & Pedersen, B. P. (2013). Process-Tracing methods: Foundations and guidelines. The University of Michigan Press.
• Bezci, B. (2013). Cumhuriyet Halk Partisi, Turgay Uzun içinde. İttihat ve Terakki’den Günümüze Siyasal Partiler, Orion Yayınevi.
• Bolin, N. (2014). New party parliamentary entry in Western Europe, 1960-2010. European Journal of Government and Economics, 3(1), 5-23.
• Bora, T. (2020). CHP. Birikim, https://birikimdergisi.com/haftalik/10223/chp
• Chiru, M., Popescu, M. & Székely, I. G. (2021). Political opportunity structures and the parliamentary entry of splinter, merger, and genuinely new parties. Political Studies, 41(3), 316-333.
• Çağlıyan İçener, Z. (2022). 2018’s ‘Political system change’ and its impact on party politics in Türkiye. Studies in European Affairs, 26(3), 31-53.
• Çarkoğlu, A. (1997). Macro economic determinants of electoral support for ıncumbents in Turkey, 1950–1995. New Perspektives on Turkey, 17, 75-96.
• Çarkoğlu, A. & Kalaycıoğlu, E. (2024). Türkiye’de seçim dinamikleri. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Çelik, M. M. (2019). İhraçlar ve istifalarla başlayan süreçte Demirel’in en büyük siyasi hatası: Demokratik Parti hadisesi. Independent Türkçe, https://www.indyturk.com/node/71346/haber/ihra%C3%A7lar-ve-istifalarla-ba%C5%9Flayan-s%C3%BCre%C3%A7te-demirelin-en-b%C3%BCy%C3%BCk-siyasi-hatas%C4%B1.
• Davutoğlu, D. (2019). Davutoğlu: Bugün susma vakti değildir, yeni bir siyaset anlayışına ihtiyaç var. BBC Türkçe, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-48816565
• Duverger, M. (1974). Siyasi partiler. Bilgi Yayınları.
• Ecevit, A.Y. (2023). Transformation of the party and electoral system in Turkey. H. Arıkan and Z. Alemdar içinde, Turkey’s challenges and transformation: Reform and transition in the Mediterranean (s.7–22). Palgrave MacMillan.
• Esin, A. & Altundağ, M. Y. (2024). DEVA ve Gelecek’in yapamadığını Yeniden Refah nasıl yaptı?. Birikim, https://birikimdergisi.com/guncel/11668/deva-ve-gelecekin-yapamadigini-yeniden-refah-nasil-yapti
• Evci, U. & Kaminski, M. M. (2021). Shot in the foot: unintended political consequences of electoral engineering in the Turkish parliamentary elections in 2018, Turkish Studies, 22(3), 481-494.
• George, A. L. & Bennett, A. (2005). Case studies and theory development in the social sciences. MIT Press.
• Gümüşçü, Ş. (2013). The emerging predominant party system in Turkey, Government and Opposition, 48(2), 223-244.
• Günay, E. (2020). Bir “Hürriyet” hikayesi: Çok-partili dönemde özgürlükçü bir siyaset girişimi (1955-1958), İletişim Yayınları.
• Harmel, R. & Robertson J. D. (1985). Formation and success of new parties: A cross national analysis. International Political Science Review, 6(4): 501–523.
• Hug, S. (2000). Studying the electoral success of new political parties: A methodological note. Party Politics, 6(2), 187-197.
• Ibenskas, R. (2019). Electoral competition after party splits. Political Science Research and Methods, 8(1), 1–15
• İnce, M. (2021). Muharrem İnce: CHP yoldan çıktı, artık Atatürkçü bir parti değil. Independent Türkçe, https://www.indyturk.com/node/304066/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/muharrem-i%CC%87nce-chp-yoldan-%C3%A7%C4%B1kt%C4%B1-art%C4%B1k-atat%C3%BCrk%C3%A7%C3%BC-bir-parti-de%C4%9Fil
• Kayalı, K. (2019). Türk düşünce dünyasının bunalımı. İletişim Yayınları.
• Keyman, F. (2014). The AK Party: Dominant party, new Turkey and polarization. Insight Turkey, 16(2), 19-31.
• Mainwaring, S., Gervasoni, C. & España-Najera, A. (2017). Extra- and within-system electoral volatility. Party Politics, 23(6), 623-635.
• Mardin, Ş. (2017). Türk siyasasını açıklayabilecek bir anahtar: Merkez-Çevre ilişkileri, (içinde) Türkiye’de toplum ve siyaset, İletişim Yayınları.
• Önder, T. (2019). Türkiye’de parti sistemi: Tarihsel bir analiz. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 511-534.
• Özbudun, E. (2013). Party politics&Social cleavages in Turkey, Lynne Rienner Publishers.
• Pempel, T. J. (1990). Introduction. Uncommon Democracies: The One-Party Dominant Regimes, T. J. Pempel içinde, Uncommon democracies (s.1-32), Cornell University Press.
• Powell, E. N. & Tucker, J. A. (2014) Revisiting electoral volatility in post-communist countries: New data, new results and new approaches. British Journal of Political Science, 44(1), 123-147.
• Samuels, D. J. & Shugart, M. S. (2010). Presidents, parties, and prime ministers. Cambridge University Press. Sartori, G. (2005). Parties and party systems. The ECPR Press.
• Sayarı, S. (1978). The Turkish party system in transition. Government and Opposition, 13(1), 39-57.
• Sayarı, S. (2007). Towards a new Turkish party system?. Turkish Studies, 8(2), 197–210.
• Sayarı, S. & Taşkın, B. (2024). Transition from parliamentarism to presidentialism and the restructuring of the Turkish party system. Southeast European And Black Sea Studies, DOI: 10.1080/14683857.2024.2324551, https://doi.org/10.1080/14683857.2024.2324551
• Rohrschneider, R. (1993). New party versus old left realignments: Environmental attitudes, party policies, and partisan affiliations in four West European countries. The Journal of Politics, 55(3), 682-701.
• Savut, E. (2021). Türkiye siyasetinde yeni partilerin seçim sonuçlari üzerine bir değerlendirme. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(21), 173-201.
• Tanca, E. T. (2025). Party system fragmentation and fractionalization in Turkey under the AKP’s competitive authoritarian rule. Turkish Studies, 26(2), 199-228.
• Tavits M. (2008). Party systems in the making: The emergence and success of new parties in new democracies. British Journal of Political Science, 38(1): 113–133.
• Tosun, T. (1999). Merkez sağ ve merkez solda parçalanma. Boyut yayıncılık.
• Willey, J. (1998). Institutional arrangements and the success of new parties in old democracies. Political Studies, XLVI, 651-668.
• Yağcı A. H. (2023). 2018-23 döneminde Türkiye’de ekonomik değişim ve seçmen eğilimleri. Mülkiye Dergisi, 47(4), 1225-1257.
• Yavuzyılmaz, H. & Tsarouhas, D. (2024). Opening the box of parties and party systems under autocratization: evidence from Turkey. Southeast European And Black Sea Studies, 23(4), 901-920.
• YSK, Milletvekili Genel Seçim Arşivi. https://www.ysk.gov.tr/tr/milletvekili-genel-secim-arsivi/2644
• Zons, G. (2015). The influence of programmatic diversity on the formation of new political parties. Party Politics, 21(6), 919-929.