The Impact of Quranic Motivation on Good Deeds in Society

Yıl 2024, Sayı: 1, 106 - 123, 31.12.2024

Muhammed Sakan

Öz

The creator knows what would benefit people and guide them, and He is aware of the qualities and natures with which their souls were created. So He addressed them in the manner that was most beneficial and effective for them; because this Creator knows their souls better than they do. All that remains for the creatures is to read the words of God with contemplation and reflection, then apply what is in them so that their conditions may be improved, their lives could be set straight. The research deals with the Holy Quran’s style of motivation, which is a discourse and an educational motivational approach that with lofty and noble purposes through which it aims to advance the individual and society simultaneously. This is because motivation through the texts of the Qur’an makes the individual a good, righteous one who loves righteous deeds. The research mentions the various forms and images of Quranic motivation, such as: motivation through good tidings, motivation through awakening the spirit, etc. For each type of motivation, the researcher cites appropriate verses from the Holy Quran to support his idea, along with literary and psychological analysis of those sacred verses.

Anahtar Kelimeler

Interpretation of The Quran, Motivation, Good deed, The Society, Speech Style.

أثر التحفيز القرآني على العمل الصالح في المجتمع

Öz

إن الذي خلق الناس كان عالماً بما يصلحهم ويرشدهم مُطَّلِعًا على ما جُبِلَت عليه نفوسهم من صفات وطبائع، فخاطبهم بالأسلوب الأنفع لهم والأجدى معهم، لكونه تعالى أعلم بهم من أنفسهم، فلم يبقَ إلا أن يقرؤوا كلام الله بتدبر وتفكّر ثم يطبقوا ما جاء فيه حتى تصلح أحوالهم، وتستقيم حياتهم، ويسعدوا. ولقد كان من بين أساليب الخطاب التي استخدمها القرآن أسلوب التحفيز؛ وهو أسلوب ومنهج تربوي ربانِيٌّ لتقويم السلوك الإنساني وضبطه. يتناول هذا البحث أسلوب القرآن في التحفيز الذي هو أسلوب خطاب قرآني ترغيبي له غايات سامية يهدف من خلالها إلى الارتقاء بالفرد والمجتمع على السواء؛ لأن التحفيز يجعل من الإنسان رجلًا خيّرًا صالحًا محبًا لأفعال البر، والتحفيز على الصعيد النفسي كما نستشف من آيات القرآن يجعل المرء متفائلًا مؤمِّلًا الخير مستبشرًا بما قدر الله له، لا يعرف قلبه الاعتراض. والبحث يذكر أشكال التحفيز القرآني وصوره المتنوعة، من مثل: التحفيز بالبشارة، والتحفيز بذكر نعيم الآخرة، والتحفيز من خلال إيقاظ الهمة...إلخ، ويستشهد الباحث في كل نوع من أنواع التحفيز بآيات مناسبة تدعم فكرته، مع تحليل أدبي ونفسي لتلك الآيات الكريمة، ويغوص الباحث في النصوص القرآنية ليربط بين التحفيز وما يواكبه من أعمال الخير بما دلت عليه الآيات القرآنية مستندًا إلى التوجيهات القرآنية الربانية من جهة، وعلم النفس القرآني من جهة ثانية.

Anahtar Kelimeler

العمل الصالح, التحفيز, المجتمع, الأسلوب, التفسير

Kur’ânî Motivasyonun Toplumdaki Salih Amele Etkisi

Öz

İnsanları yaratan; onları geliştirecek, onlara yol gösterecek ve onların nefis ve canlarının yaratıldığı nitelik ve tabiatların bilincindedir. Böylece onlara, kendilerine en faydalı ve yararlı olacak şekilde hitap etmiştir. Çünkü Allah, kendilerini onlardan daha iyi bilmektedir. Neticede onların durumlarının düzelmesi, hayatlarının iyi gitmesi ve mutlu olmaları için sadece Allah'ın kelâmını tefekkür ederek okumak ve sözlerini uygulamak gerekmektedir. Kur’ân-ı Kerim'in kullandığı söylem ve hitap yöntemleri arasında motivasyon yöntemi de vardır ki, bu da insan ruhunun özüne ve mahiyetine uygun olan, insan davranışlarını düzeltmeye ve kontrol etmeye yönelik ilâhî bir eğitim yöntemidir. Araştırma, Kur’ân-ı Kerim’in hem bireyi hem de toplumu ileriye taşımayı amaçlayan, yüce ve asil hedefleri olan bir hitap yöntemi ve teşvik edici bir eğitim yaklaşımı olan motivasyon yöntemini ele almaktadır. Çünkü Kur’ân ayetleri yoluyla yapılan motivasyon, kişiyi iyi amelleri seven, salih ve hayırsever bir kişi yapar. Psikolojik düzeydeki motivasyon, Kur’ân ayetlerinde de görüldüğü gibi, insanı iyimser yapar, en iyisini umar, Yüce Allah'ın hayır ve şerden kendisi için takdir ettiği şeyleri hoş karşılar ve kalbini itiraz nedir bilmez hale getirir. Araştırma, müjde yoluyla motivasyon, ahiret mutluluğundan bahsederek yapılan motivasyon vb. gibi Kur'ânî motivasyonun çeşitli biçimlerinden bahsetmektedir. Her motivasyon türünde araştırmacı, kendi fikrini destekleyen uygun ayetleri aktarır ve bu yüce ayetlerin edebi ve psikolojik analizini yapar.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Motivasyon, İyi Amel, Toplum, Hitap Yöntemi.

Kaynakça

• Begavî, el-Hüseyn b. Mes‘ûd. Meʿâlimü’t-tenzîl. thk. M. Abdullah en-Nimır-Osman Dmiriyye, Suleymân el-Harş. 8 Cilt. Riyad: Dâru Ṭaybe, 4. Baskı, 1997.
• Beʿlbekî, Münir. el-Mevridu’l Basit. Beyrut: Dârü'l-İlmi'lil-Melâyîn, 1985.
• Beyyumî, Salah. Havâfizu’l-İntâci fi’s-Sinaʿa. Cezayir: Divanu’l-Matbuʿâti’l-Camiʿiyye, 1982.
• Beyzâvî, Abdullāh b. Ömer. Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl. thk. Muhammed el-Marʿaşlî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru-İhyai't-Turâsi'l-ʿArabi, 1997.
• Cevherî, İsmâil b. Hammâd. Tâcü’l-Luġa ve Ṣıḥâḥu’l-ʿArabiyye. thk. Ahmed Abdülgafûr Attar. 6 Cilt. Beyrut: Dârü'l-İlmi'lil-Melâyîn, 4. Baskı, 1987.
• Durubî, Suleymân. Keyfe Tuḥaffizu’l-Aḫrin. Cezayir: Dâru Cusur, 2009.
• Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-Luga. thk. M.Avvaḍ Murʿip. 8 Cilt. Beyrut: Dâru-İhyai't-Turâsi'l-ʿArabi, 2001.
• Ferâhîdî, el-Halîl b. Ahmed. Kitâbü’l-ʿAyn. thk. Mehdi el-MahzumÎ & İbrâhim es-Samuraiî. 8 Cilt. Dâr el-Hilâl, ts.
• Ġaniiye, Havâs - Melike, Saġir. et-Tahfiz. Cezayir: el-Merkezü'l-Cami'î, 2011.
• Ġubârî, Sâir. ed-Dâfiʿiyyetu’n-Nazariyye ve’t Tatbik. Amman: Dâru’l Mesira, 2008.
• Hararî, Muhammed el-Emin b. Abdullah. Hadâiku'r-Rûhi ve’r-Reyhân. 33 Cilt. Beyrut: Dârü't-Tavki’n–Necât, 2001.
• İbn Atıyye, Abdülhak b. Gālib. el-Muḥarrerü’l-Vecîz. thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1422.
• İbn Düreyd, Muhammed b. el-Hasen. el-Cemhere. thk. Remzi Ba‘lebekkî. 3 Cilt. Beyrut: Dârü'l-İlmi'lil-Melâyîn, 1987.
• İbn Fâris, Ahmed b. Fâris. Muʿcemü Meḳāyîsi’l-luġa. thk. Abdüsselâm Harun. 6 Cilt. Dâru’l Fikir, Beyrut 1979.
• İbn Kesîr, İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿAẓîm. thk. Sami Selâma. 8 Cilt. Riyad: Dâru Ṭaybe, 2. Baskı, 1999.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. thk. Fuâd Abdülbâkī’. 2 Cilt. Kâhire: Dâru İhyai’l-Kutubi’l-ʿArabiyye, Îsâ el-Babî el-Halebî Matbaası, tz.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrut: Dâr Sadır, 1414.
• İbn Salam, Yahya b. Salam. Tefsîrü Yahya B. Salam. thk. Hind Çelebî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2004.
• İbnu Ebi Hâtim, Abdurrahmân b. Muhammed. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿAẓîm. thk. Esʿad et-Tayyıp. 13 Cilt. Riyad: Mektebetu Nizâr el-Bâz, 3. Baskı, 1419.
• Kāsımî, Muhammed Cemâlüddîn b. Muhammed. Meḥâsinü’t-Teʾvîl. thk. M. Basil ʿUyunu’s-Sud. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1418.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʿ li-Aḥkâmi’l-Ḳurʾân. thk. Ahmed el-Berdunî ve İbrâhim Itfeyyış. 10 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Kutubi’l-Mısrıyya, 2. Baskı, 1964.
• Nesefî, Abdullah b. Ahmed. Medârikü’t-Tenzîl ve Ḥaḳāʾiḳu’t-Teʾvîl. thk. Yusuf Bıdeyvî. 3 Cilt. Beyrut: 1998.
• Ömer, Ahmed Muhtar. Muʿcem’ul Lügati’l Arabiyyeti’l Muʿasıra. 4 Cilt. Kâhire: Alem’ul Kütüp, 2008.
• S̱a‘lebî, Ahmed b. Muhammed. el-Keşf ve’l-Beyân ʿAn Tefsîri’l-Ḳurʾân. thk. İbn Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai't-Turâsi'l-ʿArabi, 2002.
• Salih, M. Falih. İdâratu’l-Mevâridi’l-Beşeriyye. Amman: Dâr Hâmid, 2004.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-Beyân. thk. Ahmed Şâkir. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Beşşâr Maʿruf. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1998.
• Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 3. Baskı, 1407.