Teknolojik Gelişmeler Perspektifinden Örgütsel Stres ve Performans

Yıl 2023, , 2323 - 2343, 31.10.2023

Cumali Kılıç

https://doi.org/10.15869/itobiad.1308151

Öz

Bilgi ve iletişim teknolojisinde yaşanan gelişmeler hayatın her alanında önemli bir etkiye sahiptir. Günümüzde bireylerin maruz kaldıkları stres kaynakları da bu gelişmelere bağlı olarak artmaktadır ve bu durum kaçınılmaz olarak bireyleri fiziksel ve psikolojik olarak olumsuz yönde etkilemektedir. Çalışanlar, örgütlerin içerisinde bulunduğu teknolojik dönüşüm ve adaptasyon sürecinden olumsuz etkilenebilmekte, teknoloji kaynaklı stres çalışanların performansları üzerinde etkili olabilmektedir. Bu araştırmada da, çalışanların stres düzeylerinin boyutlandırılarak incelenmesi ve bu durumun çalışan performansına etkisi küreselleşme ve teknolojik gelişmeler perspektifinden ele alınmıştır. Araştırma katılımcıları ile çalışma amaçları doğrultusunda bilgi toplamak amacıyla niteliksel araştırma yöntemlerinde kullanılan olan anket tekniği tercih edilmiştir. Bu kapsamda, araştırma örneklemi özel sektörde faaliyette bulunan bir işletmede farklı rol ve pozisyonlarda görev yapan çalışanlardan oluşmuştur. Araştırma kapsamında ele edilen bulgular ışığında örgütsel stresin çalışan performansını bireysel ve örgütsel açıdan birçok yönden etkilediği (psikolojik ve zihinsel, örgütsel rol, örgüt yapısı ve iş çevresi açısından) ve aralarında anlamlı bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Ancak araştırmada, örgütsel stresin performans üzerinde anlamlı bir etkisinin saptanmadığı (ilişkisel ve sosyal, örgüt dışı çevre ve yetkinlik açısından) bulgulara da ulaşıldığını belirtmek gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Stres, Örgütsel Stres, Teknostres, Çalışan Performansı, Küreselleşme, Teknolojik Gelişmeler

Organizational Stress and Performance From the Perspective of Technological Developments

Öz

Developments in communication and information technology have an immense impact on all facets of life. These changes have led to an increase in the causes of stress that people are encountering today and this situation inevitably affects individuals physically and psychologically negatively. The concept of stress is likely the most important of these negative impacts that affect individuals in a wide range. Stress, which has evolved as a result of technological developments in recent years, has an array impact on both organizations and individuals. The technological change and adaptation process that organizations are undergoing can have a negative effect on employees, and stress brought on by technology can affect employees' performance. In this research, the dimensioning of the stress levels of the employees and the effect of this situation on the employee performance are discussed from the perspective of globalization and technological developments. The survey technique used in qualitative research methods was preferred in order to collect information from the research participants in line with the study purposes. In this context, the research sample consisted of employees working in different roles and positions in an enterprise operating in the private sector. In the light of the findings discussed within the scope of the research, it has been determined that organizational stress affects employee performance in many ways in terms of individual and organizational aspects, and there is a significant (psychological and mental, organizational role, organizational structure and business environment) relationship between them. However, it should be noted that in the research, there were also findings in which organizational stress did not have a significant effect on performance (relational and social, external environment and job qualification).

Anahtar Kelimeler

Stress, Organizational Stress, Technostress, Employee Performance, Globalization, Technological Developments

Kaynakça

• Abilleira, M. P., Rodicio-Garcia, M. L., Rios-de Deus, M. P., & Mosquera-Gonzalez, M. J. (2021). Technostress in Spanish university teachers during the COVID-19 pandemic. Frontiers in psychology, 12, 617650, 1-11.
• AbuAlRub, R. F. (2004). Job stress, job performance, and social support among hospital nurses. Journal of nursing scholarship, 36(1), 73-78.
• Agogo, D., & Hess, T. J. (2015). Technostress and technology induced state anxiety: Scale development and implications. In Thirty Sixth International Conference on Information Systems, Fort Worth, Texas, USA (p. 1-11).
• Ahuja, V., Nair, L. V., Das, S., & Sandhu, S. (2022). Psychological stress among anesthesia residents during COVID-19 pandemic and how to mitigate them. Journal of Anaesthesiology, Clinical Pharmacology, 38(Suppl 1), S3.
• Akbağ, M., & Sayıner, B. (2021). Dijital teknolojinin yansımaları: Ebeveyn teknoferansı ve sosyotelizmi. Humanistic Perspective, 3(3), 753-778.
• Akman, E., & Durgun, B. (2022). Öğretmenlerin meslekî motivasyon ve teknostres düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 487-500.
• Alam, M. A. (2016). Techno-stress and productivity: Survey evidence from the aviation industry. Journal of Air Transport Management, 50, 62-70.
• Alvarez-Risco, A., Del-Aguila-Arcentales, S., Yanez, J. A., Rosen, M. A., & Mejia, C. R. (2021). Influence of technostress on academic performance of university medicine students in Peru during the COVID-19 pandemic. Sustainability, 13, 8949, 1-13.
• Atilla, G., & Kılıç, C. (2018). Organizational cynicism and employee performance relationship: Mardin Artuklu University academicians example. Journal of Social and Humanities Sciences Research (Jshsr), 5(23), 1352-1358.
• Awadh, I. M., Gichinga, L., & Ahmed, A. H. (2015), Effects of work place stress on employee performance in the county governments in Kenya: A case study of kilifi county government, International Journal of Scientific and Research Publications, 5(10), 1-8.
• Aydın, Ş. (2004). Örgütsel stres yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 49-74.
• Balaban, J. (2000). Temel Eğitimde öğretmenlerin stres kaynakları ve başa çıkma teknikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 188-195.
• Baltaş, Z., & Baltaş, A. (2013). Stres ve başaçıkma yolları, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Baydağ, C., & Başoğlu, M. B. (2018). Müzik eğitimi perspektifinde performans kaygısına genel bir bakış. Journal of Social and Humanities Sciences Research (Jshsr), 5(25), 2204-2212.
• Bayramoğlu, G., Uysal, E., & Karkı, A. (2020). Öğretmenlerin algıladıkları örgütsel stresin iş performansı üzerindeki etkisinde duygusal bağlılığın aracılık rolü. Journal of Organizational Behavior Review, 2(2), 115-137.
• Brod, C. (1984). Technostress: The human cost of the computer revolution. Reading, Massachusetts: Addison-Wesley Publishing Company.
• Campbell, J. P. (1990). Modeling the performance prediction problem in industrial and organizational psychology. In: Handbook of Industrial and Organizational Psychology (p. 687–732). Dunnette M.D. & Hough L.M. (Ed.). Palo Alto, California, Consulting Psychologists Press.
• Ceylan, A., & Ulutürk, Y. H. (2006). Rol belirsizliği, rol çatışması, iş tatmini ve performans arasındaki ilişkiler. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1), 48-58.
• Çemrek, F. (2018). Investigation of the satisfaction of the individuals of the community transportation: The case of Eskisehir province. Alphanumeric Journal, 6(2), 417-426.
• Çolak, M. (2017). Başarı odaklı kurumlardaki örgütsel stresin örgütsel yaratıcılık üzerine etkileri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 799-812.
• Çözvelioğlu, B. (2022). Covid-19 korkusunun iş performansı ile ilişkisi: Fizyoterapistler üzerinde bir araştırma. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(10), 41-63.
• Doğan, B., & Eser, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yöntemleri: Nazilli myo örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges - UMYOS Özel Sayı, 3(4), 29-39.
• Durna, U. (2004). Stres, A ve B tipi kişilik yapısı ve bunlar arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 11(1), 191-206.
• Erdoğan, T., Ünsar, A. S., & Süt, N. (2009). Stresin çalışanlar üzerindeki etkileri: Bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 447-461.
• Ercan, A. A., & Şar, S. (2004). Edremit körfez bölgesindeki eczane eczacılarının stres kaynakları. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 33(4), 217-242.
• Erer, B. (2021). Teknolojinin karanlık yüzü: Teknostres. Management and Political Sciences Review, 3(1), 80-90.
• Ertekin, Y. (1993). Örgüt ve stres üzerine düşünceler. Amme İdaresi Dergisi, 26(1), 145-157.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergenlik döneminde stres ve başa çıkma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 20-37.
• Funminiyi, J., Akinlolu, A., & Agboola, P. (2014). Assessment of ergonomic hazards and techno-stress among the workers of Obafemi Awolowo University, Ile-Ife, Osun State, Nigeria. Australian Journal of Business and Management Research, 4(1), 27-34.
• Güçlü, N. (2001). Stres yönetimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91-109.
• Gül, N. (2022). Teknostresin tükenmişlik üzerindeki etkisinde bilinçli farkındalığın aracılık rolü: Banka çalışanları üzerine bir araştırma. Alanya Akademik Bakış, 6(3), 2747-2762.
• Güllü, S., & Yıldız, S. M. (2019). Stres kaynaklarının futbol hakemlerinin performansına etkisinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 146-155.
• Gümüştekin, G. E., & Öztemiz, A. B. (2004). Örgütsel stres yönetimi ve uçucu personel üzerinde bir uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23, 61-85.
• Gümüştekin, G. E., & Öztemiz, A. B. (2005). Örgütlerde stresin verimlilik ve performansla etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 271-288.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (Dördüncü Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hart, A., Bowman, D., & Mallett, S. (2021). Time for good care and job quality: Managing stress among older workers in the aged care sector. Journal of Aging & Social Policy, 1-18.
• Haşit, G., & Yaşar, O. (2015). Çalışan kadınlarda örgütsel stres kaynakları: Bir kamu kurumu örneği. Sakarya İktisat Dergisi, 4(4), 1-30.
• Hurbean, L., Dospinescu, O., Munteanu, V., & Danaiata, D. (2022). Effects of instant messaging related technostress on work performance and well-being. Electronics, 11(16), 2535, 1-21.
• İslamoğlu, A. H., & Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (5. Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• İştar, E. (2012). Stres ve verimlilik ilişkisi. Akademik Bakış Dergisi, 33(1), 1-21.
• Jex, S. M., & Elacqua, T. C. (1999). Time management as a moderator of relations between stressors and employee strain. Work & Stress, 13(2), 182-191.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (Vol. 5). Ankara, Asil Yayın Dağıtım.
• Karabay, M. E. (2015). Sağlık personelinin iş stresi, iş- aile çatışması ve iş-aile-hayat tatminlerine yönelik algılarının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 13(26), 113-134.
• Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıç, C., & Atilla, G. (2017). Hekim ve hemşirelerde stres ve stresle başa çıkma yöntemleri: Denizli ili örneği. Social Sciences Studies Journal, 3(8), 1675-1687.
• Kılıç, R., & Sakallı, S.Ö. (2013). Örgütlerde stres kaynaklarının çalışanların iş-aile çatışması üzerine etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 208-237.
• Kıncı, C., & Özgür, H. (2022). Öğretmenlerin teknostres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi: Edirne ili örneği. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 1106-1132.
• Kirkman, B. L., & Rosen, B. (1999). Beyond self-management: Antecedents and consequences of team empowerment. Academy of Management Journal, 42(1), 58-74.
• Kocacık, F., & Çağlayandereli, M. (2009). Ailede kadına yönelik şiddet: Denizli ili örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 24-43.
• Kopuz, K., & Aydın, G. (2020). Sağlık çalışanlarında teknostres: Bir özel hastane örneği. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 2(3), 249-264.
• Korkmaz, M., & Ceylan, B. (2012). Örgütsel stres yönetimi ve stresin İstanbul büyükşehir belediyesi çalışanlarının iş performansı üzerine etkisinin uygulamalı olarak incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 313-344.
• Kotteeswari, M., & Sharief, S. T. (2014). Job stress and its impact on employees performance a study with reference to employees working in Bpos. International Journal of Business and Administration Research Review, 2(4), 18-25.
• Kumar, P., Singh, P. P., & Bhuchar, V. (2017). A study of techno stress in relation to job satisfaction, job performance and mental health among IT professionals. International Journal of Education and Management Studies, 7(3), 403-407.
• Küçükdursun, B., Özkan, T. S., Şahin, S., Doğan, B., & Bozkurt, Ö. (2022). Çalışanların teknolojik stres algılarının bireysel iş performansına etkisinin incelenmesi: Düzce ili tekstil sektörü üzerine bir araştırma. Uluslararası İşletme Bilimi ve Uygulamaları Dergisi, 2(1), 17-34.
• La Torre, G., Esposito, A., Sciarra, I., & Chiappetta, M. (2019). Definition, symptoms and risk of techno-stress: A systematic review. International archives of occupational and environmental health, 92(1), 13-35.
• Magistra, S. N., Santosa, S., & Indriayu, M. (2021). Effect of self-efficacy and technostress on teacher performance through organizational commitments. Dinamika Pendidikan, 16(1), 75-82.
• Maipita, I., Dongoran, F. R., Syah, D. H., & Sagala, G. H. (2023). TPACK, organizational support, and technostress in explaining teacher performance during fully online learning. Journal of Information Technology Education: Research, 22, 41-70.
• Odoh, L., Odigbo, B., & Onwumere, J. U. J. (2013). Effect of techno-stress on the performance of accountants and other managers in Nigerian banking and brewery industries. European Journal of Business and Management, 5(14), 100-108.
• Olasanmi, O. O. (2016). Technostress and performance of auditing firms in Nigeria. Open Journal of Business and Management, 4, 799-819.
• Pradoto, H., Haryono, S., & Wahyuningsih, S. H. (2022). The role of work stress, organizational climate, and improving employee performance in implementation of work from home. Work, (Preprint), 1-11.
• Rageb, M. A., Abd-El-Salam, E. M., El-Samadicy, A., & Farid, S. (2014). Organizational commitment, job satisfaction and job performance as a mediator between role stressors and turnover intentions a study from an Egyptian cultural perspective. International Journal of Business and Economic Development, 1(1), 34-54.
• Sandlund, E. S., & Norlander, T. (2000). The effects of Tai Chi Chuan relaxation and exercise on stress responses and well-being: an overview of research. International Journal of Stress Management, 7(2), 139-149.
• Serinkan, C., Kaymakçı, K., Alişan, U., & Avcık, C. (2012). Kamu sektöründe örgütsel stres ve kariyer: Denizli’de yapılan bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 21-32.
• Sun, J., Sarfraz, M., Ivascu, L., Iqbal, K., & Mansoor, A. (2022). How did work-related depression, anxiety, and stress hamper healthcare employee performance during COVID-19? The mediating role of job burnout and mental health. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(16), 10359.
• Şen, C. (2022). Dijitalleşmenin karanlık yüzü: Teknostres, In: Dijital çağda yönetim üzerine güncel konular ve araştırmalar, Ceyhan, S. & Ada, S. (Ed.). Ankara, Nobel Bilimsel Eserler.
• Tagurum, Y. O., Okonoda, K. M., Miner, C. A., Bello, D. A., & Tagurum, D. J. (2017). Effect of technostress on job performance and coping strategies among academic staff of a tertiary institution in north-central Nigeria. International Journal of Biomedical Research, 8(6), 312-319.
• Tarafdar, M., Tu, Q., Ragu-Nathan, B. S., & Ragu-Nathan, T. S. (2007). The impact of technostress on role stress and productivity. Journal of management information systems, 24(1), 301-328.
• Tarafdar, M., Pullins, E. B., & Ragu-Nathan, T. S. (2014). Examining impacts of technostress on the professional salesperson's behavioural performance. Journal of Personal Selling & Sales Management, 34(1), 51-69.
• Tarafdar, M., Pullins, E. B., & Ragu‐Nathan, T. S. (2015). Technostress: Negative effect on performance and possible mitigations. Information Systems Journal, 25(2), 103-132.
• Tekin, B., & Deniz, B. (2019). Muhasebe meslek mensuplarının iş stresi, iş performansı ve iş tatmini düzeyleri üzerinde kontrol odağı etkili bir faktör mü?. Journal of Accounting & Finance, (84), 65-94.
• Tekingündüz, S., Top, M., & Seçkin, M. (2015). İş Tatmini, performans, iş stresi ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin incelenmesi: Hastane örneği. Verimlilik Dergisi, (4), 39-64.
• Tozkoparan, G. (2021). Örgütsel stresin çalışanların yaşam doyumu ve bireysel performans algısına etkileri üzerine bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(2), 1881-1910.
• Turunç, Ö., & Çelik, M. (2010). Çalışanların algıladıkları örgütsel destek ve iş stresinin örgütsel özdeşleşme ve iş performansına etkisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 17(2), 183-206.
• Tutar, H., & Altınöz, M. (2010). Örgütsel iklimin iş gören performansı üzerine etkisi: Ostim imalat işletmeleri üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65(2), 195-218.
• Türen, U., Erdem, H., & Kalkın, G. (2015). İş yerinde tekno-stres ölçeği: Havacılık ve bankacılık sektöründe bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 6(1), 1-19.
• Uğur, A., & Erol, Z. (2015). Sosyal çalışmacıların çalışma hayatında karşılaştıkları stres faktörlerine yönelik kavramsal bir değerlendirme ve stres yönetimi müdahale programları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 987-997.
• Upadhyaya, P., & Vrinda. (2021). Impact of technostress on academic productivity of university students. Education and Information Technologies, 26(2), 1647-1664.
• Welford, A. T. (1973). Stress and performance. Ergonomics, 16(5), 567-580.
• Westman, M. (1990) The relationship between stress and performance: The moderating effect of hardiness, Human Performance, 3(3), 141-155.
• Westman, M., & Eden, D. (1996). The inverted-U relationship between stress and performance: A field study. Work & Stress, 10(2), 165-173.
• Wulantika, L., Ayusari, R. M., & Wittine, Z. (2023). Workload, social support and burnout on employee performance. Journal of Eastern European and Central Asian Research (JEECAR), 10(1), 1-8.