Muhasebe Mesleğinde Dijital Dönüşüm : Covid-19 Pandemi Döneminde Uzaktan Çalışma Uygulamaları

Yıl 2022, , 845 - 864, 30.06.2022

Betül Açıkgöz , Mustafa Doruk Mutlu

https://doi.org/10.15869/itobiad.971503

Cited By: 3

Öz

Sanayi devrimiyle birlikte ortaya çıkan üretim modelleri ve buna bağlı olarak ortaya çıkan işçi sınıfları teknolojik gelişmelerin de etkisiyle günümüzdeki halini almıştır. Üretim sürecine el emeği ve fiziksel gücü ile doğrudan katılarak çalışan kesimin mavi yakalı, ofis ortamında zihin gücüne dayalı işleri yaparak çalışan kesimin ise beyaz yakalı olarak isimlendirilmesiyle başlayan bu sınıflandırma, zamanla yeni mesleklerin ve çalışma şekillerinin de eklenmesiyle değişime adapte olmuştur. Muhasebecilik mesleğinin ise bu sınıflandırma içindeki yeri masa başında işletmeye ait finansal bilgileri sınıflandıran, kaydeden, özetleyerek raporlar halinde ilgililere sunan ve sonuçları analiz eden beyaz yakalı olarak anılmaktadır. 11 Mart 2020 tarihi itibariyle Dünya Sağlık Örgütü (WHO), korona virüs (covid-19) viral hastalığının patlak vermesinin ardından tüm dünyada pandemi ilan etmiştir. Covid-19 dünya genelinde en az 114 ülkeye yayılmış ve yarım milyondan fazla kişiye bulaşmıştır. Bu koşullar altında, hükümetlerin çoğu ölümcül hastalığın yayılmasını önlemek için sert önlemler alarak, sokağa çıkma yasakları ilan etmiştir. Şirketler ayrıca çalışanlarının sağlığını korumak için çalışma programlarını değiştirmiş ve uzaktan çalışma iş düzenine uyarlamıştır. Bu süreçte, muhasebecilik mesleği ise ekonomik düzende ortaya çıkan ihtiyaçlara cevap verecek şekilde evrim geçirmiş ve teknolojik ilerlemenin de etkisiyle pandemi döneminde yeni çalışma düzenine geçilmiştir. Muhasebe meslek mensupları meslek kanunu ve Maliye Bakanlığı ile meslek birliği tarafından yayımlanan yönetmeliklerin, genelgelerin ve kararların oluşturduğu Muhasebe Meslek Mevzuatına tabidirler. Bu çalışmada, baş döndüren teknolojik gelişmelerin ve salgın hastalık sebebiyle değişen dünya düzeninin perde arkasında muhasebecilik mesleğini nasıl etkilediği ve sürece uyum sağlamak için meslek mensuplarının çalışma koşulları Türk Muhasebe Meslek Mevzuatı çerçevesinde ele alınmıştır. Bu çerçevede meslek mensuplarının sağlığının korunması amacıyla özellikle uzaktan çalışma koşulları ile ilgili olarak yapılması gereken değişiklere yer verilerek dijitalleşmenin meslek üzerindeki etkileri irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Meslek Mevzuatı, Dijitalleşme, Covid-19, Pandemi, Uzaktan Çalışma

DDigital Transformation of the Accounting Profession: Remote Working Practices in the Covid-19 Pandemic Period

Öz

The production models that emerged with the industrial revolution and the resulting working classes have taken their current form with the effect of technological developments. This classification, which started with the blue collar of the people who work directly by participating in the production process with manual labor and physical strength, and the white collar of the people who work in the office environment by doing mental power, has adapted to change over time with the addition of new professions and working styles. The place of the accounting profession in this classification is referred to as the white collar, which produces the financial information of the business at the desk. As of March 11, 2020, the World Health Organization (WHO) declared a pandemic all over the world after the outbreak of the corona virus (covid-19) viral disease after Covid-19 has spread to at least 114 countries worldwide and infected more than half a million people. Under these circumstances, most governments have declared curfews, taking drastic measures to prevent the spread of the deadly disease. Companies have also changed their work schedules to protect the health of their employees and adapted to the remote working schedule. In this process, the accounting profession has evolved to respond to the needs emerging in the economic conjuncture, and with the effect of technological progress, it has developed into a new working pattern during the pandemic period. Professional accountants are subject to the Professional Accounting Legislation formed by the professional law and the regulations, circulars and decisions published by the Ministry of Finance and the professional association. In this study, it is discussed that how the accounting profession is affected behind the scenes of the disruptive technological developments and the changing world order due to the epidemic, and the working conditions of the professionals in order to adapt to the new process within the framework of the Turkish Accounting Profession Legislation.

Anahtar Kelimeler

Professional Accounting Legislation, Digitalization, Covid-19, Pandemic, Remote working

Kaynakça

• 3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu. T.C. Resmi Gazete, 20194, 13 Haziran 1989.
• 6440 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu. T.C. Resmi Gazete, 28633, 30 Nisan 2013.
• 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu. T.C. Resmi Gazete, 12038, 6 Haziran 1965
• Akıncı, E. (2020). Covid-19 Salgını Kapsamında Şirket Yöneti̇ci̇leri̇ni̇n Almaları Gereken Önlemlere Genel Bir Bakış̧. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38(Covid-19 Hukuk Özel Sayısı), 202–223.
• Alkan-Meşhur, H. F. (2007). Geleceğin Çalışma Biçimi Tele Çalışmaya İlişkin Yaklaşımlar. In M. Akgül, E. Derman, U. Çağlayan, & A. Özgit (Eds.), Akademik Bilişim’07 - IX. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri (pp. 265–273). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi. Retrieved from https://ab.org.tr/ab07/kitap/meshur_AB07.pdf
• Alkan-Meşhur, H. F. (2010). Organizasyonların Tele Çalışmaya İlişkin Tutumlarına Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 1–24. Retrieved from http://dergi.iibf.deu.edu.tr/index.php/cilt1-sayi1/article/view/265
• Alvesson, M. (2004). Knowledge work and knowledge-intensive firms. Oxford: Oxford University Press.
• Anayasa Mahkemesi Kararı, Pub. L. No. 2014/102 (2014). Türkiye: Resmi Gazete.
• Arif, Y. (1995). Esnek Çalışma ve Endüstri İlişkilerine Etkisi. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Ayboğa, H. (2003). Globalleşme Sürecinde Ülkemizde Muhasebe Mesleği Ve Meslek Mensuplarının Eğitimi. T.C. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18(1), 327–359. Retrieved from http://dspace.marmara.edu.tr/handle/11424/1970
• Balcı, Y., & Çetin, G. (2020). Covid-19 Pandemi Sürecinin Türkiye’de İstihdama Etkileri ve Kamu Açısından Alınması Gereken Tedbirler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (Vol. 19). Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iticusbe/issue/55168/752714
• Birkinshaw, J. , Cohen, J., & Stach, P. (2020). Research: Knowledge Workers are more productive from home. Retrieved January 16, 2021, from https://hbr.org/2020/08/research-knowledge-workers-are-more-productive-from-home
• Can, A. V. , & Güneşlik, M. (2013). Yalın Yönetim Felsefesinin Önemli Bir Boyutu Olarak Muhasebede Yalınlaşma Düşüncesi Ve Bir Yalın MuhasebeUygulaması Örneği: “Kendine Faturalama.” Muhasebe ve Finansman Dergisi, 57, 1–22.
• Chandra, V. (2012). Work–life balance: eastern and western perspectives. The International Journal of Human Resource Management, 23(5), 1040–1056. https://doi.org/10.1080/09585192.2012.651339
• Covid-19 ile Mücadele Sürecinde Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Kapsamında Bilinmesi Gerekenler. (2020). Ankara. Retrieved from https://www.kvkk.gov.tr/Icerik/6721/KAMUOYU-DUYURUSU-Covid-19-ile-Mucadele-Surecinde-Kisisel-Verilerin-Korunmasi-Kanunu-Kapsaminda-Bilinmesi-Gerekenler-
• Dursun, G. D. , Ektik, D., & Tutcu, B. (2019). Mesleğin Dijitalleşmesi: Muhasebe 4.0. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(6), 263–271.
• Erol, M. , & Aslan, M. (2017). Uluslararası Muhasebe ve Denetim Standartlarının Gelişmesi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, 12, 55–86.
• Erturan, İ. E. , & Ergin, E. (2018). Muhasebe mesleğinde dijitalleşme: Endüstri 4.0 etkisi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(72), 34–42.
• Günay, E. K. , & Torgalöz, A. Ö. (2020). Covid-19 Sürecinde Türkiye’de Uzaktan Çalışma ve İstihdamdaki Dönüşüm. In 3. Uluslararası Akademik Araştırmalar Kongre Bildiri Kitabı (pp. 404–412). Bolu.
• Güvemli, O. (2011). Türkiye'de Muhasebe Meslek Örgütünün Kuruluşu ve Gelişmesi. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (1), 129-145.
• Güvemli, O. , & Çapuk, S. (2013). Cumhuriyet Döneminde Muhasebe Mesleğinin Örgütlenmesi Üzerine. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (4), 136–151.
• Hashim, R. , Bakar, A., Noh, I., & Mahyudin, H. A. (2020). Employees’ Job Satisfaction and Performance through working from Home during the Pandemic Lockdown. Environment-Behaviour Proceedings Journal, 5(15), 461–467. https://doi.org/10.21834/ebpj.v5i15.2515
• Kablan, A. (2018). Endüstri 4.0, “Nesnelerin İnterneti” - Akıllı İşletmeler Ve Muhasebe Denetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(özel sayı), 1561–1579. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1037042
• Karaca, S. , & Esen, E. (2020). İş Yeri İnovasyonunun Bir Örneği Olarak Uzaktan Çalışmanın İş - Yaşam Dengesine Etkisi: Çalışan Anneler Üzerine Bir Araştırma. In M. Çemberci (Ed.), International Social Innovation Congress Proceedings (pp. 16–17). YTÜ SosyoPark Yayınları.
• Karakoyun, F. (2016). Home Ofis -Evden Çalışma- Yöntemi Ve Vergi Hukukundaki Düzenlemeler. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(29), 141–162. https://doi.org/10.17130/ijmeb.20162922027
• Kavi, E. , & Koçak, O. (2010). Bilgi Toplumunda Evden Çalışmanın Etik Boyutu. Sosyal Siyaset Konferansları, 59(2), 69–88. Retrieved from https://www.academia.edu/download/30207393/1747-5126-1-PB.pdf
• Kelly, H. (2011). The classical definition of a pandemic is not elusive. (Bulletin of the World Health Organization No. 89). doi: 10.2471/BLT.11.088815
• Kıcır, B. (2018). Evden Çalışanlarda İş-Yaşam Dengesi: Çevirmenler Üzerinde Bir Araştırma. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20(1), 129–157.
• Kumar, S. (2011). Motivating Employees: An Exploratory Study on Knowledge Workers. South Asian Journal of Management, 18(3), 26–47.
• Kurnaz, E., Tekbaş, İ., Bozdoğan, T., & Çetin, Ö. O. (2020). Dijitalleşmeyle Birlikte Muhasebe Eğitiminin Muhasebe Meslek Mensuplari Açisindan Değerlendirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Özel Sayı(22), 81–96.
• Lee, T. A. , Bishop, A., & Parker, R. H. (Eds.). (2013). Accounting history from the Renaissance to the present: A remembrance of Luca Pacioli. Routledge.
• Mangipudi, M. R., Prasad, K., Vaidya, R. W., & Muralidhar, B. (2020). Evolution Of Performance Management Systems And The Impact On Organization’s Approach: A Statistical Perspective. International Journal of Management, 11(5), 935–947.
• Mercan, M. B. (2019). Bankacılık Sektöründe Çalışanların Sosyodemografik Özellikleri ve Evden Çalışıp Çalışmama Durumuna Göre İş Doyumu, Örgütsel Bağlılık ve Yaşam Kalitesi Açısından Durumlarının Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Müftüler-Baç, M. (2020). Küresel Salgın Tehdidi Altında Küresel Sistem. In U. Ulutaş (Ed.), Covid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler (pp. 20–23). Ankara.
• Newell, S. , Robertson, M. , Scarbrough, H., & Swan, J. (2009). Managing knowledge work and innovation. London: Red Globe Press.
• Öztürkoğlu, Y. (2013). Tüm Yönleriyle Esnek Çalışma Modelleri. Beykoz Akademi Dergisi, 1(1), 109–129. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/beykozad/issue/52169/682354
• Papadopoulou, S., & Papadopoulou, M. (2020). The Accounting Profession Amidst the COVID-19 Pandemic. International Journal of Accounting and Financial Reporting, 10(2), 39–59.
• Randstat. (2020). Randstad Workmonitor Global Report. Retrieved from https://cdn2.hubspot.net/hubfs/481927/Workmonitor/Randstad-Workmonitor-Global-Report-Covid19-Edition-June2020.pdf?__hstc=243245085.4abfc57f2cdcf02872cadc99301b648c.1610807135782.1610807135782.1610819281653.2&__hssc=243245085.1.1610819281653&__hsfp=2978930
• Saka, T. (2001). Türk Bankacılık Sektöründe Bilgi Teknolojileri Denetimi. İstanbul.
• Sangster, A., Stoner, G. N., & McCarthy, P. (2008). The market for luca pacioli’s summa de arithmetica. Accounting Historians Journal, 35(1), 111–134.
• Schwab, K., & Samans, R. (2016). The Future of Jobs Report. Economic Development Quarterly (Vol. 31). Retrieved from http://www3.weforum.org/docs/WEF_Future_of_Jobs.pdf
• Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Disiplin Yönetmeliği, Pub. L. No. 24216 (2010). Türkiye.
• Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete, 20391, 3 Ocak 1990
• Tekbaş, İ. (2018). 2050’de Muhasebe Endüstrisi. Retrieved January 16, 2021, from https://www.google.com/search?q=Tekbaş,+İ.,+ (2018).+2050%27de+Muhasebe+Endüstrisi.+Harvard+Business+Review+Turkiye&spell=1&sa=X&ved=2ahUKEwiqk83Pp6DuAhUUDmMBHYBZDKoQBSgAegQIBhA0&biw=1251&bih=693
• Tuna, A. A. , & Türkmendağ, Z. (2020). Covid-19 Pandemi Döneminde Uzaktan Çalışma Uygulamaları ve Çalışma Motivasyonunu Etkileyen Faktörler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 3246–3260. https://doi.org/10.20491/isarder.2020.1037
• Yankın, F. B. (2019). Dijital Dönüşüm Sürecinde Çalışma Yaşamı. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 7(2), 1–38. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/trakyaiibf/issue/43037/504359
• Yardımcıoğlu, M., Karahan, M., & Yörük, A. (2019). The Future of the Accounting Profession in the Light of Digitalization. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 61, 35–46. Retrieved from: https://ideas.repec.org/a/ist/imeder/v0y2019i61p35-46.html
• Yavuz, M. F. (2020). “Evde kalamayan” 120 bin mali müşavir ve muhasebeci “devletin kasası boş” olduğu için ölümle burun buruna çalışıyor. Gazete Rüzgârlı.
• Yürekli, S. (2020). Çalışma Hayatında Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Etkileri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(38), 34–61. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iticusbe/issue/55311/755614