4857 Sayılı İş Kanunundaki Esneklik Düzenlemeleri Ve Uygulama Problemleri

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 7, 2169 - 2192, 29.10.2016

Muzaffer Koç

Öz

Çalışma
hayatının dinamik yapısı, teknolojik gelişmeler, kıran kırana rekabet, mevcut
çalışma biçimlerini değiştirmiş ve yeni çalışma biçimlerinin ortaya çıkmasına
sebep olmuştur. Belirtilen gerekçelerden hareketle 4857 sayılı İş Kanunu (2003)
eski düzenlemelerin bazılarını yeniden düzenlemiş ve bazı yeni düzenlemeler
getirmiştir.

Bir
mevzuatın başarısı, ülke şartlarına uygun hükümler içermesine ve gerektiği
şekilde uygulanmasına bağlıdır. Uygulanabilir mevzuatın kabulü kadar, söz
konusu mevzuatın uygulanabilmesi de önemlidir. 4857 sayılı İş Kanunuyla, işçi
ve işverenin çalışma şartlarını kendi ihtiyaçlarına göre farklı şekilde
belirlenmesine imkân tanıyan geçici iş ilişkisi, kısmi süreli çalışma, çağrı
üzerine çalışma, denkleştirme süresi, telafi çalışması ve serbest zaman gibi
birçok esneklik düzenlemesi getirilmiştir. Ancak söz konusu düzenlemeler
uygulayıcılar tarafından yeterince bilinmemekte ve çoğunlukla da pratikte
yanlış uygulanmaktadır.

Bu çalışmada çalışma hayatının esneklik
ihtiyacını karşılamak için kabul edilen düzenlemelerin uygulamadaki sorunları
tartışılmış ve çeşitli çözüm önerileri sunulmuştur

Anahtar Kelimeler

4857 Sayılı İş Kanunu, Esneklik, Denkleştirme, Atipik Çalışma, Kısmi Çalışma

The Provisions Of Flexibility In The Labour Act No. 4857 And Their Implementation Problems

Öz

The dynamic
nature of working life, technological advances, fierce competition has led to the
change in the Standard forms of employment, and has resulted with emergence of
new forms of employment. Moving from this specified grounds, the Labour Act No.
4857 of 2003 has re-provisioned some of the old regulations and has brought some
new regulations.

The success
of a regulation is directly linked to that, it includes provisions that are compatible
with the country’s conditions and that can be implemented appropriately as
required. As the adoption of the applicable legislation, the implementation of
this legislation is important as well. By the Labour Act No. 4857, many flexibility
arrangements have been introduced such as temporary employment relationship,
part-time work, on-call work, compensation work-time, compensatory work and free
time, that are allowing employer and employees to able to determine the working
conditions in different ways according to their needs. However, these arrangements
are not known enough by the practitioners, and are often being implemented wrong
in practice.

Anahtar Kelimeler

The Labour Act No. 4857, Flexibility, Equalization, Atypical Work, Part-Time Work

Kaynakça

• AkyiğitErcan (2004), İşveren Vekilinin Güvencesi, Kamu İş Dergisi, Cilt:7 Sayı:4, http://www.kamu-is.org.tr/pdf/743.pdf (Son erişim:03.09.2009)
• Akyiğit, Ercan (2015). “Kamuda Asıl İşin Bir Bölümü Alt işverene verilirken Muafiyet Var mıdır?” Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, DİSKBirleşik Metal-İş Sendikası, 2015/2 http://www.calismatoplum.org/sayi45/akyigit.pdf (Son erişim:01.06.2016)
• AlpagutGülsevil (2004), 4857 Sayılı Yasa Çerçevesinde Belirli Süreli İş Sözleşmesi, MESS, Mercek Dergisi, Ocak.
• AlpagutGülsevil (1998), Belirli Süreli Hizmet Sözleşmesi, TÜHİS (Türkiye Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası), İstanbul.www.tuhis.org.tr/resim/files/alpagut.pdf(Son erişim: 01.09.2016)
• Alpagut, Gülsevil (2008), “AB’nde Güvenceli Esneklik ve Türkiye’deki Yasal Düzenlemeler”, TİSK Akademi, C:3 Sayı: 5, 6-37, http://tisk.org.tr/tr/e-dergiler/akademi/mart_2008/index.html (Son erişim: 01.06.2016)
• Ateş, Hamza. Mustafa Çöpoğlu (2015), “Kamu Yönetimi Ve Çalışma Hayatında Esneklik Bilgi Ekonomisi Ve Yönetimi Dergisi”, Cilt Sayı: I, 97-113, http://www.beykon.org/dergi/2015/SPRING/2015X.I.8.H.Ates.pdf (Son erişim:01.06.2016)
• AyanSerkan (2005), Belirli Süreli İş Sözleşmesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/271/2438.pdf(Son erişim: 01.09.2016)
• Aydınlı, İbrahim (2005), İşverenin İşyerinde “Çalışan” İşçilerin İş Görmekten Kaçınma Hakkı, Çimento İşveren Dergisi, Çimento Müstahsilleri İşverenleri Sendikası Temmuz. http://www.ceis.org.tr/dergiDocs/makale21.pdf (Son erişim:01.09.2016)
• Aykaç,Hande Bahar (2010). İş Hukukunda Alt İşveren, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku) Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Benli, Abdurrahman, Yusuf Yiğit (2006), “4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Geçici İş Süresi ve Bu ilişkinin Hukuki Sonuçları”, Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt:8, Sayı:4, http://www.kamu-is.org.tr/pdf/841.pdf (Son erişim:01.06.2016)
• Bilginoğlu, Fahir (1997), “Çalışma Süreleri, Ekonomi Ansiklopedisi”, 1 Numara ve Hearst Yayıncılık-Paymaş Yayınları, Güncelleştirilmiş 1997 Basım (CD)
• ÇSGB, (2013a), İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Çağrı Merkezlerinde Çalışma Koşullarının İyileştirilmesine ve Sosyal Tarafların Bilinçlendirilmesine Yönelik Teftiş Programı Sonuç Raporu, Ankara, http://www3.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/itkb/dosyalar/yayinlar/yayinlar2014/2014_63 (Son Erişim: 12.07.2016)
• ÇSGB, (2013b), İş Teftiş Kurulu Başkanlığı, Alışveriş Merkezlerinde Çalışma Koşullarının İyileştirilmesi Programlı Teftişi Sonuç Raporu, Ankara, http://www3.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/itkb/dosyalar/yayinlar/yayinlar2014/2014_62 (Son Erişim:12.07.2016)
• ÇSGB, (2014a), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ulusal İstihdam Stratejisi 2014-2023, http://www.uis.gov.tr/media/1370/uis-2014-2023.pdf (Son erişim:01.06.2016)
• Demir, Fevzi (2003), İş Güvencesi Ve 4857 Sayılı İş Kanununun Başlıca Yenilikleri, Türkiye Haber İş Sendikası, İzmir, http://www.haberis.org.tr/uploads/files/kitaplar/yayin24.pdf (Son erişim:01.09.2016)
• Demir, Fevzi (2005), 4857 Sayılı Kanununun Başlıca Yenilikler, Eğitim Semineri Notları, T. Haber Sendikası Yayın No: 25, Ankara 2005, http://www.haberis.org.tr/uploads/files/kitaplar/yayin25.pdf(Son erişim:01.09.2016)
• Demir, Fevzi. Gülşen Gerşil (2008), “Çalışma Hayatında Esneklik ve Türk Hukukunda Esnek Çalışma”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı:16, 68-89 http://kosbed.kocaeli.edu.tr/sayi16/demir-gersil.pdf (Son erişim:01.06.2016)
• Demircioğlu, A. Murat. Tankut Centel (2012), İş Hukuku, Gözden geçirilmiş Beta Basım A.Ş. 15.Bası, İstanbul.
• Ekmekçi, Ömer (2005), Koşulları ve Hükümleri 4857 Sayılı İş Kanunu’nda Telafi Çalışması Kavramı, Çimento Müstahsilleri İşverenleri Sendikası, Kasım. http://www.ceis.org.tr/dergiDocs/uzmangorusu.pdf(Son erişim:01.09.2016)
• Erol, Mehmet (2014) İşverenin İş Kanunundan Kaynaklanan Yükümlülükleri, Birleşik Matbaacılık Ltd. Şti. İzmir.
• Eyrenci, Öner (2003), “4857 Sayılı Yeni İş Kanunu”, TİSK İşveren Dergisi, Temmuz.
• Gündoğan, Naci (2007), “İşgücü Piyasasında Esneklik Güvence Dengesi: Danimarka Modeli”, Çimento İşveren Dergisi, Cilt:21, Sayı:3, Mayıs. 22-37 http://www.ceis.org.tr/dergiDocs/makale225.pdf (Son erişim:01.06.2016)
• Güzel,Ali (2010). “Alt İşveren Uygulamasında Güvencesiz Bir Sisteme Doğru”, Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, DİSKBirleşik Metal-İş Sendikası, Sayı:4, http://calismatoplum.org/sayi27/guzel.pdf (Son erişim:01.06.2016)
• Kalkınma Bakanlığı, 2014, İstihdam ve Çalışma Hayatı, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara, http://www.kalkinma.gov.tr(Son erişim:01.09.2016)
• Koç, Muzaffer, İbrahim Görücü (2011), “4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Kısmi Çalışma Uygulaması ve Sonuçları”, Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, Sayı:28 Yıl: 2011, S.149-178, http://calismatoplum.org/sayi28/koc.pdf(Son erişim:01.09.2016)
• Koç, Muzaffer (2015) Kamuda Bir İstihdam Modeline Dönüşen Alt İşverenlik, 13. Kamu Yönetimi Forumu “Kamu Yönetiminde Değişimin Rotası, Etkileri ve Sorunları”, 15 – 17 Ekim 2015, Konya, s. 853-878
• Koç, Muzaffer (2009a), “Belirli Ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Ayırımı ve Sonuçları”, Mali Çözüm Dergisi, İSMMMO Yayın Organı Sayı:95 Eylül-Ekim 2009, S.81-100 http://archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/95malicozum/5%20muzaffer%20koc.pdf
• Koç, Muzaffer (2009b), “Geçici İş İlişkisi”, Mali Çözüm Dergisi, İSMMMO Yayın Organı, Sayı:92, Mart–Nisan 2009, İstanbul, S.259-269 http://archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/92malicozum/19%20muzaffer%20koc.pdf (Son erişim:01.09.2016)
• Koç, Muzaffer (2007), “Telafi çalışması”, Mali Çözüm Dergisi, İSMMMO Yayın Organı Sayı:81 Mayıs-Haziran 2007, S.145-152, http://archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/81malicozum/8%20muzaffer%20koc.pdf
• Koç, Muzaffer (2007), “Telafi çalışması”, Mali Çözüm Dergisi, İSMMMO Yayın Organı Sayı:81 Mayıs-Haziran 2007, S.145-152, http://archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/81malicozum/8%20muzaffer%20koc.pdf
• Kurt, Resul (2004), İş Hukuku ve Sosyal Sigorta Mevzuatında Usul ve Esaslar, Uygulamalar, Sorunlar, Çözümler, Yargı Kararları, İSMMMO (İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası) 3. Baskı, Eylül 2004, İstanbul
• Kuzgun, İnci Kayhan (2012). “Güvenceli Esneklik Kavramı ve Türkiye’de Güvenceli Esneklik Kavramının Yorumlanması”, Toprak İşveren Dergisi, Sayı: 94, 1-6 http://www.toprakisveren.org.tr/2012-94-incikuzgun.pdf (Son erişim:01.06.2016)
• MollamahmutoğluHamdi (2004), 4857 Sayılı Yeni İş Kanunu’nun Getirdiği Önemli Bazı Yenilikler Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, C:7, S: 4/2004, http://www.kamu-is.org.tr/pdf/741.pdf(Son erişim:01.06.2016)
• SGK, (2014) İstatistik Yıllığı, http://www.sgk.gov.tr(Son erişim:01.09.2016)
• Subaşı İbrahim (2005), “Çalışma Sürelerinin Hukuki Durumu”, Hukuk Dünyası, Yıl:15, Sayı:1, Ocak-Şubat-Mart.http://www.bilka.org.tr/upload/file/calisma%20sureleri.doc (Son erişim:01.06.2016)
• Sümer, Haluk Hadi (2015), İş Hukuk Uygulamaları, Mimoza Yayınları, 5. Baskı, Konya.
• Süral, Nurhan (2007). 4857 Sayılı İş Kanunumuzda Esneklik Açılımları, TİSK İşveren Dergisi Özel Eki, C:45, S:12. Eylül.
• Süzek, Sarper (2009), İş Hukuku, Beta Basım A.Ş., 5. Baskı, 2009, İstanbul.
• Şafak,Can (2004). “4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde Taşeron (Alt İşveren) Meselesi”, TBB Dergisi, Sayı:51, http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2004-51-5(Son erişim:01.06.2016)
• Şahlanan,Fevzi (2014). “Kamu İşyerlerinde Alt İşveren Uygulamasının Doğurduğu Sorunlar ve Çözüm Arayışları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.LXXII, S:2, http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuhfm/article/viewFile/5000035127/5000034288 (Son erişim:01.06.2016)
• Şakar, Müjdat (2009), Gerekçeli ve İçtihatlı İş Kanunu Yorumu, Yenilenmiş 4. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara
• Şen, Murat (2004), “Çalışma Yaşamında 4857 Sayılı İş Kanunu ve Getirdiği Yeniliklere Genel Bir Bakış”, E-Akademi, Hukuk, Ekonomi Ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi, Nisan 2004, sayı 26, http://www.e-akademi.org/makaleler/msen-5.htm (Son erişim:01.06.2016)
• Temir, Arif (2004), “Çalışma Sürelerinin Uygulanmasına İlişkin Esaslar” Yaklaşım Dergisi, Temmuz, Sayı:139, http://www.yaklasim.com
• TİSK, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (2009), 4857 Sayılı İş Kanunu ve Gerekçesi, Yenilenmiş 4. Baskı, Yayın No:293, 15 Kasım 2009, https://tisk.org.tr/tr/e-yayinlar/is_kanunu_yenilenmis_4__baski/pdf_is_kanunu_yenilenmis_4__baski.pdf (Son Erişim: 12.07.2016)
• Ünal, Ayşe (2005), “Avrupa’da Kısmi Çalışma ve Uygulamanın Genel Özellikleri”, Kamu-İş İş Hukuku Ve İktisat Dergisi, C:8, Sayı:1, http://www.kamu-is.org.tr/pdf/816.pdf (Son erişim:01.06.2016)
• Yenisey,Kübra Doğan (2009), “Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi ve Bu İlişkiden Kaynaklanan Hukuki Sorunlar”, Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi ve Uygulamadaki Sorunlar Paneli, 21 Şubat 2009 Antalya, İş Müfettişleri Derneği Yayınları, 2010, Ankara.
• Zeytinoğlu, Emin (2006), “İş Hukukunda Esneklik ve 4857 Sayılı İş Kanunu’na Çeşitli Yansımaları”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:5,Sayı:10, Güz:2 191-202 http://www.ticaret.edu.tr/uploads/Kutuphane/dergi/s10/M00154.pdf (Son erişim:01.06.2016)