Taxpayer Rights in Resolving Tax Disputes in Judicial Stage: Customized Evaluation of Objection to Payment Order

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 6, 11 - 27, 19.11.2017

Mine Nur Bozdoğan , Gonca Bıyık

Öz

The
aim of study is to examine and evaluate the taxpayer rights and taxation
relationship, as a reflection on the taxation of human rights in the framework
of the approach and judicial decisions of The Constitutional Court and The
Council of State in order to contribute to the protection and development of
taxpayer rights from the point of objection to payment order in resolving tax
disputes in judicial stage. An assessment is made on the payment order appeal,
taking into account the exemplary decisions of The Constitutional Court and The
Council of State in light of the importance of approaches of national judicial
review mechanisms in securing and developing taxpayer rights. Thus, it is aimed
to create awareness where both the creation of new case-law and elimination of the
gaps in the subject and the passage of the legal ground in order to prevent
violations of rights. At the end of the study, it is seen that there are
limitations on the right of taxpayers' litigation and constitutional principles
aren’t observed in various respects. In addition, this situation constitutes a
constraint in terms of taxpayer rights. Therefore, it is concluded that the
provisions concerning of litigating against payment order, which is the
starting point of the collecting process under forcibly, should be reorganized
by taking into consideration universal legal norms, constitutional principles
and bases and taxpayer rights declaration

Anahtar Kelimeler

Tax disputes, Tax judgment, Taxpayer rights, Payment order, Objection to payment order

Vergi Uyuşmazlıklarının Yargısal Aşamada Çözümlenmesinde Mükellef Hakları: Ödeme Emrine İtiraz Özelinde Değerlendirilmesi

Öz

DİKKAT!

Çalışmanın amacı, insan
haklarının vergilendirme alanına yansıması olarak mükellef haklarının korunması
ve geliştirilmesine katkı sağlamak üzere Anayasa Mahkemesi ve Danıştay'ın
yaklaşım ve içtihatları çerçevesinde mükellef hakları ve vergilendirme
ilişkisini, vergi uyuşmazlıklarının yargısal aşamada çözümlenmesinde ödeme
emrine itiraz özelinde incelemek ve değerlendirmektir. Mükellef haklarının
güvence altına alınarak geliştirilmesinde ulusal yargısal denetim
mekanizmalarının yaklaşımlarının taşıdığı önem çerçevesinde konuya ışık tutacak
biçimde Anayasa Mahkemesi'nin ve Danıştay'ın örnek kararlarının da ele alınıp
ödeme emrine itiraz özelinde yapılan değerlendirmeyle hem yeni içtihatların
oluşturulması hem de bu konudaki boşlukların giderilerek hak ihlallerini
önleyecek biçimde yasal zeminin gözden geçirilmesinde farkındalığın oluşturulması
hedeflenmektedir. Çalışmanın sonunda, mükelleflerin dava açma hakları üzerinde
sınırlılıkların bulunduğuna, çeşitli açılardan anayasal ilkelere uyulmadığına,
bu durumun mükellef hakları açısından kısıt oluşturduğuna ulaşıldığından cebren
tahsil sürecinin başlangıcını oluşturan ödeme emrine karşı dava açılması ile
ilgili hükümlerin evrensel hukuk normları, anayasal ilke ve esaslar
çerçevesinde ele alınıp Mükellef Hakları Bildirgesi'ne uyumlu biçimde yeniden
düzenlenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.              

Anahtar Kelimeler

Vergi uyuşmazlıkları, Vergi yargısı, Mükellef hakları, Ödeme emri, Ödeme emrine itiraz

Kaynakça

• Akarca, A. ve Şafak, M. (2007). Vergi alacaklarının cebren tahsili, ödeme emri-mal bildirimi. [Online] http://www.muhasebenet.net, erişim tarihi 22.03.2017.
• Akkaya, M. (2009). Haksız çıkma zammı ve Anayasaya uygunluğu. Prof. Dr. Mualla Öncel’e Armağan, Cilt 1. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 339-347.
• Ay, H. ve Alpaslan, M. (2011). Kamu alacaklarının takibinde yeni tip ödeme emrine karşı vergi davası açılması ve yürütmenin durdurulması problemleri. Vergi Dünyası, 360, 165-169.
• Ay, H. ve Koşar, N. (2009). Dünyada ve Avrupa Birliği’nde gelir idaresinin modernizasyonu ve mükellef hakları. Vergi Sorunları Dergisi, 252, 143-162.
• Aydın, S. (2006). Mükellef hak ve yükümlülüklerindeki gelişmeler: mükellef hakları bildirgeleri ve beratları. Vergi Sorunları Dergisi, 212, 31-36.
• Bentley, D. (2015). Revisiting rights theory and principles to prepare for growing globalisation and uncertainty. [Online] https://taxpayerrightsconference.com/wp-content/uploads/2015/11/Revisiting_Rights_TheoryPDF.pdf, accessed August 8th, 2017.
• Doğrusöz, B. (2007). Ödeme emrine dava açanların haksız çıkma tazminatı. Yaklaşım Dergisi, 179, 31-32.
• Erdem, T. (2012). Vergi uyuşmazlıklarında hukuk muhakemeleri kanunu hükümlerinin uygulanması bağlamında feragat ve kabul. Vergi Sorunları Dergisi,281, 112-132.
• Erdem, T. (2014). Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsman) vergi hukukuna etkileri. Vergi Sorunları Dergisi, 319, 81-94.
• Erol, A. (2011). Ödeme emrine karşı itiraz hakkının kullanımı. Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, 8(92), 7-13.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2006). Mükellef hakları bildirgesi. Ankara: Gelir İdaresi Başkanlığı.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2014). Mükelleflerin hakları ve ödevleri rehberi. Ankara: Gelir İdaresi Başkanlığı.
• Gerçek, A. (2006). Vergilemede mükellef hakları ve Türkiye’deki durumun incelenmesi. Vergi Sorunları Dergisi, 209, 121-149.
• Gerçek, A. ve Özcan, O. (2015). Vergi ombudsmanı: fonksiyonları, değişik ülke uygulamaları ve Türkiye için çıkarımlar. Vergi Sorunları Dergisi, 324, 49-64.
• Gınalı, A. (2011). Ödeme emri tebliğ üzerine mükelleflerin hakları ve sorumlulukları. Mali Çözüm Dergisi, 105, 271-278.
• James, S., Murphy, K. and Reinhart, M. (2005). The taxpayers’ charter: a case study in tax administration. [Online] https://www.researchgate.net/publication/29811451_The_Taxpayers'_Charter_a_case_study_in_tax_administration.pdf, accessed March 24th, 2013.
• Kırbaş, S. (2012). Vergi hukuku: temel kavramlar, ilkeler ve kurumlar, 19. Baskı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• OECD Centre for Tax Policy and Administration. (2001). Taxpayers’ Rights and Obligations. [Online] at https://www.oecd.org/tax/administration/Taxpayers'_Rights_and_Obligations-Practice_Note.pdf, accessed April 5th, 2017.
• Oktar, A. (2011). Vergi hukuku, 6. Baskı. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Şimşek, E. (1996). Amme alacakları tahsil usulü kanun şerhi, 2. Baskı. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Yaltı, B. (2012). Vergi uyuşmazlıklarında yeni başvuru yollarının yargıya etkisi: ombudsman başvurusu ve bireysel başvuru. Vergi Sorunları Dergisi, 286, 110-121.
• Yüce, M. (2014). Mali yargılama hukuku, 1. Baskı. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Anayasa Mahkemesi Kararı, T. 14.05.2011, E. 2008/96, K. 2011/3.
• Anayasa Mahkemesi Kararı, T. 14.05.2011, E. 2009/83, K. 2011/29.
• Danıştay 4. Dairesi, T. 28.11.2005, E. 2005/1164 ve K. 2005/2267 sayılı Karar.
• Danıştay 4. Dairesi, T. 13.11.2006, E. 2005/2134 ve K. 2006/2156 sayılı Karar.
• Danıştay 7. Dairesi, T. 20.10.2008, E. 2007/2641 ve K. 2008/4086 sayılı Karar.
• Danıştay 13. Dairesi, T. 3.05.2010, E. 2010/733 ve K. 2010/3768 sayılı Karar.
• Danıştay İçtihadı Birleştirme Kararı, T. 3.4.1987, E. 1986/3 ve K. 1987/1.
• Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu Kararı, T. 17.09.2014, E. 2014/613 ve K. 2014/791.
• Tahsilat Genel Tebliği (A Seri ve 1 Sıra No.lu), R.G., T. 30.06.2007, S. 25368.