Azerbaycan Edebiyatının Modernleşmesinde Hasan Bey Zerdabi’nin “Ekinçi” Gazetesinin Rolü

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 7, 264 - 276, 03.12.2017

Zhala Babashova Kastrati

Öz

Modern Azerbaycan
edebiyatının en önemli isimlerinden birisi, birçok engelleri aşarak Rusya’da
ilk Türkçe gazeteyi Ekinçi Gazetesini çıkaran gazeteci-yazar, aydın Hasan Bey
Zerdabi’dir. O, Ekinçi’de yaptığı çalışmalarla modern Azerbaycan edebiyatının
temellerini oluşturacak, yeni bir neslin yetişmesine öncülük etmiştir.
Öncelikle Ekinçi gazetesinde yazılan yazıların gayesi halkı eğitime ve
medeniyete yönlendirmek, Azerbaycan edebiyatına yeni edebi türler kazandırarak
modern anlamda yeni edebiyatın temelini oluşturmaktı. Aynı zamanda Ekinçi gazetesi
sayfalarında Türk dünyasının ortak bir edebî dili olması yönünde çalışmalara da
yer vermiştir. Gazeteler toplumun hayatını sosyal ve kültürel birçok yönden
etkileyen önemli bir araç olduğundan Ekinçi de Azerbaycan edebiyatının
modernleşmesini birçok yönden etkilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Modernleşme, Azerbaycan Edebiyatı, Ekinçi Gazetesi, Hasan Bey Zerdabİ

The Role Of The "Ekinci" Newspaper Of Hasan Bey Zerdabi In The Modernization Of Azerbaijan Literature

Öz

One of the most important names
of modern Azerbaijan literature is the journalist-writer Hasan Bey Zerdabi, who
overcame many obstacles and published the first Turkish newspaper Ekinçi in
Russia. By his works in Ekinçi newspaper he led the growth of a new generation,
which would put the foundations of modern Azerbaijani literature. The writings
on the Ekinçi newspaper pages were aimed at educating the public and educating
the civilization and giving new literary genres to the Azerbaijani literature
and by this way forming the basis of the new literature in the modern sense. At
the same time, the pages of Ekinçi Newspaper has included the works as a common
literary language of Turkish world. Newspapers have always played an important
part in society, shaping life both socially, culturally and even politically,
so that is why the Ekinçi newspaper 
affect  the modernization of
Azerbaijan literature in many ways.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Modernization, Azerbaijan Literature, Ekinçi Newspaper, Hasan Bey Zerdabİ

Kaynakça

• BAYKARA Hüseyin, Azerbaycan’da Yenileşme Hareketleri (XIX. Yüzyıl), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1966
• BABAŞLI Memmedeli, “XX. Asrın Evvellerinde Azerbaycan’da Milli Oyanış ve Maarifçilik Hareketi”, Journal of Qafqaz University, fall 2003, number 12
• Azerbaycan Tarixi (1900‐1920‐ci iller), AMEA Tarix İnstitutu, c. 5, Elm, Bakı 2008
• AÇIKKAYA Savaş, “Çarlık Rusyası Hakimiyetindeki Azerbaycan Türklerinde Ulus Bilincinin Gelişmesinin Temel Dinamikleri” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı: 28, 2010/1
• AKPINAR Yavuz, Azeri Edebiyatı Araştırmaları, Dergah Yayınları, İstanbul 1994,
• ABDULLAYEV Ruslan, “Xeyriyyeçi –Hacı Zeynelabdin Tağiyev”, Gülüstan, Çağ Öyretim İşletmeleri Azerbaycan‐Türkiye Özel Liseyleri Neşri, sayı:7, Bakı 2008
• ALİYEV Haydar, Müsteqilliyimiz Ebedidir, (22cildde) c. 17, Azerneşr, Bakı 1998
• ZERDABI Hasan Bey, “Daxiliyye” Ekinçi, No: 15, 9 Avgust 1876 Gazetenin yayınlanma sürecinde karşılaşılan zorluklar hakkında bkz. Akif Aşırlı , Azərbaycan Mətbuatı Tarixi, Bakı, Elm və Təhsil 2009, s. 20-44;Ağarəfi Zeynalzadə, Azərbaycan Mətbuatı və Çar Senzurası 1850-1905, Bakı, Elm 2006, s.108-151.
• Okan Yeşilot, “Kafkaslardaki İlk Müslüman Kız Okulu /Aleksandryevski Kız Okulu)”, Akademik Araştırmalar Dergisi, yıl 2, sayı 6, Ağustos-Ekim 2000.
• OkanYeşilot, “Kafkasya Müslüman Aydınlarının Manevi Atası: Hasan Melikzade Zerdabi’nin Hayatı ve Fikirleri”, Orta Asya ve Kafkasya Araştırmaları, cilt 4, sayı 7, 2009.
• “Dahiliyye”, Ekinçi, No: 12, 9 İyun 1877.
• “Elm Xəbərləri”, Ekinçi, sayı 7, 14 Aprel 1876.
• “Məktubat”, Ekinçi, No: 4, 17 Fevral 1877.
• “Təzə Xəbərlər”, “Ekinçi, No: 13, 23 İyun 1877.
• “Məktubat”, Ekinçi, No: 13, 11 İyul 1876, s. 2-3; Zaman Məmmədov, Həsənbəy Zərdabi, Bakı, Uşaq və Qənçlər Әdəbiyyatı Nəşriyyatı 1957.
• “Təze Haberler” , Ekinçi, No: 7, 14 Aprel 1876.
• “Elm Xəbərləri”, Ekinçi, No:16, 23Avgust 1876.
• “Təze Haberler”, Ekinçi, No: 12, 1 Yanvar 1876.
• “Dahiliyyə”, Ekinçi, No: 17,8 Sentyabr 1876.